De betekenis van emoji 😍

Ik ben zo’n oud mannetje, toen ik begon met bloggen bestonden emoji nog niet, en inmiddels is er al een kleine industrie van taalkundig onderzoek naar wat die dingen eigenlijk betekenen. Vorige week verscheen een heel inzichtrijk nieuw artikel op internet dat vooral gaat over de populairste van alle emoji: die met gezichtjes.

Wat betekenen die dingen? Ze geven commentaar op het geschrevene.

Mijn nicht vond een honderddollarbiljet in haar sok 😀

Dit betekent zoveel als: ‘Mijn nicht vond een honderddollarbiljet in haar sok en dat is een gunstig bericht’. Maar de auteurs laten zien dat er veel meer over te zeggen valt. Om te beginnen kun je je afvragen: een gunstig bericht voor wie? Eigenlijk gaat het altijd om degene die de zin zegt, de auteur van de zin. In het bovenstaande geval zal de nicht ook blij zijn geweest, maar zelfs als dat niet zo is (‘Mijn nicht kreeg een klap in haar gezicht’) kan de zin gevolgd worden door een 😀, als de auteur een hekel heeft aan de nicht.

Daarbij geldt ook dat de uitgedrukte emotie op een bepaalde manier toch onbenoemd blijft en bijvoorbeeld niet rechtstreeks ontkend kan worden. Als iemand zegt ‘My cousin found a $100 bill in her sock and I am happy about that’, kun je best zeggen ‘No you are not!’ Maar als antwoord op de de bovenstaande zin met de emoji kun je dat niet zeggen. Je moet dan eerst expliciet maken wat de ander suggereert ‘Je doet alsof je blij bent met die emoji, maar ik weet wel beter!’ Emoji hebben dat natuurlijk gemeen met lichaamstaal en intonatie. Als ik heel vrolijk zeg ‘Mijn nicht heeft geld gevonden in een sok’, kun je ook niet zeggen ‘Nee, dat ben je niet!’ Anderzijds: als je een en ander expliciet maakt en zegt ‘Mijn nicht is rijk en ik voel me zo: 😀’, kan de ander wel ontkennen wat je zojuist hebt gezegd.

De relatie tussen de emoji en de geschreven zin vraagt ook vaak enig redeneerwerk, dat we natuurlijk met zijn allen op sociale media zo razendsnel uitvoeren dat we er niet bij stil staan. Neem dit voorbeeldje:

Ik wilde dat ik daar ook was. 🙁

Waarover is de schrijver verdrietig? Iedereen begrijpt meteen: over het feit dat zij nu niet hier is. Maar strikt logisch zou het ook kunnen betekenen dat ze verdrietig is over het feit dat ze wenst om daar te zijn (‘waarom wil ik dat nu altijd’). In heel bijzondere omstandigheden (we weten dat hier een schrijver aan het woord is die vaker haar eigen wensen betreurt) zou dat ook best kunnen, maar normaliter sluit je die betekenis in zo’n kleine fractie van een seconde uit dat je er niet eens bij stil staat.

Nog een voorbeeldje:

Hoe ga je ermee om? 😞

Dit betekent normaliter dat de schrijver de situatie waar de ander in verkeert betreurt, niet dat hij de manier betreurt waarop die ander ermee omgaat. (Ook dat is met enige hersengymnastiek op zich een mogelijke betekenis, bijvoorbeeld als de schrijver de situatie eigenlijk niet zo erg vindt, maar wel meent dat de ander zich altijd zo vreselijk aanstelt.)

Nog een voorbeeld, om het af te leren. Dezelfde zin met verschillende emoji:

Niemand heeft me verteld dat het vandaag een vrije dag is. 😃
Niemand heeft me verteld dat het vandaag een vrije dag is. 😟

In normale omstandigheden is het vrolijke gezichtje commentaar op de mededeling dat vandaag een vrije dag is, en het droevige gezichtje op de mededeling dat niemand dat heeft verteld. Bedenk zelf de omstandigheden waarin dat andersom is.

Ook een aardige bevinding is, vind ik, dat de emoji niet reageren op de logische betekenis van de mededeling, maar op de taalkundige vorm. Stel iemand geeft commentaar op een sport waarbij je alleen kunt winnen of verliezen, er is geen gelijk spel. Dan zijn de volgende twee mededelingen logisch equivalent, en toch zou je normaliter (je wilt winnen) alleen bij de eerste een vrolijke smiley zetten: