Een MeToo-zaak, racisme op de werkvloer en demonstraties rondom een omstreden standbeeld van een oorlogsheld. Elfie Tromps nieuwste roman Pietà is überactueel en bij vlagen spannend en humoristisch.
Een moeder ziet haar 21-jarige zoon op de televisie aan een marmeren standbeeld van een generaal hangen. In de havenstad waar het verhaal is gesitueerd, zorgt dat standbeeld voor veel ophef. Niet alleen omdat er nu dagenlang een jongen aan hangt die weigert naar beneden te komen, maar ook omdat het beeld het twistpunt is geworden van twee groepen die lijnrecht tegenover elkaar staan. De activistische groep ‘Schone Straten’ wil dat het beeld verdwijnt, omdat ze ‘straten schoon [willen] spoelen van racisme, ongelijkheid en geweld.’ De tegenpartij die zichzelf ‘De Mannen van de Toekomst’ noemt, vindt juist dat het beeld moet blijven bestaan. ‘Geschiedeniscensuur is hypocriet’, is hun gedachte. De jongen die het standbeeld bezet houdt, behoort niet tot één van de groeperingen. Het wordt in het verhaal ook niet duidelijk wat zijn beweegredenen precies zijn om een paar dagen aan een generaal te gaan hangen. Wel is het zo dat beide partijen erop uit zijn om de jongen in te zetten als symbool voor hun kant.
Botsende belangen
In Pietà zitten we ieder hoofdstuk in het hoofd van een ander personage. Dat biedt een inkijkje in zeer diverse levens. Van een linkse activiste met piercings in het gezicht en een ‘gek asymmetrisch kapsel’ tot een extreemrechtse Man die ‘weleens fantaseert dat hij iemand doodslaat’. De perspectiefwisselingen zijn een slimme keuze van Tromp, omdat het inzicht geeft in de drijfveren van al deze mensen. Waarom maakt een mens de keuzes die hij maakt? Keer op keer blijken de personages in hun leven te maken te hebben met botsende belangen waardoor ze lastige afwegingen moeten maken. Dat wordt bijvoorbeeld duidelijk in de hoofdstukken waarin we meekijken met de hoofdredacteur van de lokale krant. De krant is druk bezig met de verslaggeving van de ontwikkelingen omtrent het standbeeld, maar tegelijkertijd komt ook het nieuws binnen dat de (ex-)vrouw van de burgemeester hem beschuldigt van verkrachting binnen het huwelijk. Een artikel daarover in de krant kan ‘lezersrecords breken’ en voor het succes van de krant is het dus goed om dit nieuws naar buiten te brengen. Maar laat die burgemeester nu net een goede vriend van de hoofdredacteur zijn. Wat doe je dan? Kies je voor de krant of voor de vriendschap?
De personages rondom die krant doen levensecht aan en maken pijnlijk duidelijk wat er allemaal mis kan gaan wanneer iedereen zijn eigen belang voorop stelt. Het is namelijk niet alleen de hoofdredacteur die met moeilijkheden kampt. Ook bij de andere redactieleden blijkt dat de individuele belangen vaak met elkaar in strijd zijn. Elk redactielid is er bijvoorbeeld op uit om het meest baanbrekende artikel te schrijven. En zo jagen de medewerkers elkaar de tent uit om de meest juicy onderwerpen te bemachtigen voor hun stukken. Verder wordt duidelijk hoe mensen vanuit een machtspositie het individu kunnen schaden. Als er een interview moet worden gevoerd voor de televisie besluit de geldschieter van de krant een redactielid van kleur schaamteloos opzij te schuiven en in te wisselen voor een blonde dame, omdat zij ‘de kijker meer zal aanspreken’.
Vol
Met alle onderwerpen die in het verhaal verwerkt zijn, is het een vol boek geworden dat geen moment verveelt. Maar soms is het allemaal wel érg veel. Elfie Tromp laat niks onbesproken als het gaat om de problemen van onze huidige tijd. Naast de grote thema’s van het verhaal (racisme, #MeToo, belangenverstrengeling), blijken uit gedachten en gesprekken van personages dat er nog meer dingen spelen. ’Ik ga mooi geen pandjesbaas verrijken met mijn geld’ (woningcrisis) en ‘We krijgen hooguit tijdelijke baantjes’ (flexcontracten). Daarnaast zijn er door het boek heen pagina’s bedrukt met citaten over bekende aanslagplegers afkomstig uit kranten als Der Spiegel en The Guardian. De citaten voegen echter weinig toe aan het verhaal. Ook zonder deze citaten is het zonneklaar dat Pietà actuele problemen aankaart en daarom was het niet nodig geweest om dat met verwijzingen naar de ‘echte’ journalistiek nog eens te benadrukken.
Desalniettemin is Pietà de moeite van het lezen meer dan waard. Elfie Tromp heeft een geëngageerde roman geschreven die ook nog eens heel vlot leest. Een knappe combinatie. ‘Spannend als een Netflixserie’, staat in een citaat van Hanna Bervoets op de achterkant van het boek. Dat kan ik alleen maar beamen.
Laat een reactie achter