• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Logo

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Artikelen
  • Media
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging

12 december 2022 door Nienke Lubbers 2 Reacties

Recentelijk verscheen de documentaire De klimaatverkenner waarin Nicolaas Veul een rampscenario schetst. In de toekomst zouden delen van Nederland onder water kunnen komen te staan door toenemende zeespiegelstijging. Ondertussen zien we die ramp aankomen, maar handelen we er niet naar. We vertrouwen immers dat wij, als Nederlanders, bestendig zijn tegen het water. Dit alles deed me sterk denken aan het boek Zee nu (2022) van Eva Meijer. In dit dystopische werk breken de dijken en overspoelt het water daadwerkelijk ons land.

Zeespiegelstijging

In Zee nu kent de zee niet langer eb en vloed, maar komt ze elke dag een kilometer verder ons land in. Meijer zelf beschrijft het als een schreeuw van de natuur: ‘De natuur pikt het niet meer! De vervuiling, de vernieling, de menselijke arrogantie. De zee spreekt en wij kunnen de oren niet langer sluiten.’ Toch zijn er personages die hun oren sluiten. Zo zijn er de ongelovigen, die zich verzetten tegen evacuatie, omdat ze – zoals hun naam doet vermoeden – niet geloven in de zeespiegelstijging. Zij scanderen overal dat de zeespiegelstijging een complot van de linkse elite moet zijn. Daartegenover staat actiegroep Zee nu die moedwillig de urgentie van de situatie duidelijk probeert te maken. Ondertussen willen politici paniek voorkomen en bestempelen ze de zeespiegelstijging tot frustratie van wetenschapper Van der Steen als een ‘zeldzaam’ natuurverschijnsel.  Van der Steen gebruikt liever de term ‘uniek’ wegens de urgentere connotatie van het woord. Hoe dan ook, na zeven dagen onophoudelijk geraas van de zee, wordt er tenslotte begonnen met evacueren.

Kritisch relaas

De roman opent niet alleen de ogen voor een mogelijk rampscenario in Nederland, maar is gelijktijdig een kritisch relaas dat aandacht schenkt aan de coronacrisis, complottheorieën en de consumptiemaatschappij. De aanpak van de politici is immers net als tijdens de coronacrisis. Ze geven persconferenties en laten zich informeren door allerlei wetenschappers. De burgers beginnen weer massaal wc-papier te hamsteren. De ironie is op sommige momenten moeilijk te missen en druipt er soms zelfs vanaf. Zo noemt de leider van de ongelovigen, Willem, zichzelf een blijver, maar hij vertrekt toch wanneer de zee het land overspoelt. En wanneer de koning wordt gebeld door de minister-president, weet hij niet hoe snel hij naar zijn vakantiehuis in Mozambique moet vertrekken. Verder wordt Meijers proza zo nu en dan onderbroken door reclameboodschappen van de Action voor belachelijke producten met torenhoge prijzen zoals een premium noodrantsoen voor zeven dagen voor 140 euro. Al deze herkenbare situaties, maken dat het boek een geslaagde actuele insteek heeft. En hoewel het verhaal een doemscenario betreft, is het hierdoor op sommige momenten zelfs erg grappig. 

Dieren

Opvallend is verder de rol die dieren vervullen in de roman. Er wordt continu ogenschijnlijk terloops aandacht geschonken aan hun lot. De dieren uit de natuur handelen sneller en slimmer dan mensen, zo zijn de vossen die wegvluchten uit de duinen de eerste die evacueren. En al gauw volgen de futen die naar het Oosten vluchten terwijl geen mens ze opmerkt. Voor andere dieren loopt het echter soms minder goed af en wordt er medelijden opgewekt. Zo zijn de eerste feitelijke drenkelingen die in de roman worden benoemd een stel schapen. Niet veel later volgt een labrador en ook op de kat van Van der Steen staat hetzelfde lot te wachten. En hoe triest deze gebeurtenissen ook zijn, voor sommige dieren, zoals losgebroken paarden, is het voor het eerst in hun leven dat ze heel even mogen proeven aan vrijheid. De focus op het verlies van de dieren betreft allicht een doorkijkje naar de toekomst, waarin niet alleen allerlei dieren vergaan, maar waarin het hele land niet meer zal bestaan. Dat de dieren door al deze terloopse observaties bij elkaar veel aandacht op zich gevestigd weten te krijgen, is ook typerend voor een roman van Meijer. Ze schreef eerder romans waarin dieren een (grote) rol krijgen, zoals Dagpauwoog (2013) en Het Vogelhuis (2016). Deze aandacht op dieren in Meijers romans vind ik voor een extra betekenis zorgen, want in vele andere romans ontbreekt het aan dit soort observaties.

Nederland overspoeld

Gedurende de roman volgen we naast dieren allerlei personages. Aanvankelijk zijn dat met name politici, maar later ontstaat er ruimte voor personages die zich zorgen maken om de toekomst. Zo volgen we de activistische Arie, tiener Wilg en wetenschapper Van der Steen. De nadruk komt in het bijzonder op deze personages te liggen wanneer zij als drietal in een boot het inmiddels overspoelde Nederland bevaren, op zoek naar hun dierbaren. En natuurlijk kan een dier niet ontbreken op hun boot, ze vissen al vrij snel een hulpeloze hond uit het water. Deze vaartocht doet sterk denken aan rouw, misschien zelfs aan een dodentocht over rivier de Styx, maar toch doet het niet volledig verdrietig aan. Het drietal vindt berusting in hun potentiële dood en is niet bang voor het water. Dat geldt ook voor de ultieme blijvers die zij tegenkomen, want in hun hulpeloze posities weigeren ze redding. Ten slotte lijkt de boodschap van de roman te zijn dat de natuur, of in dit geval de zee, machtiger is dan ons menselijke bestaan. De roman eindigt dan ook met goed nieuws voor de zee: de mensen luisteren uiteindelijk naar haar schreeuw, omdat er geen ontkomen aan is.

Al met al is Zee nu een actueel politiek kritisch werk dat helemaal past binnen de opkomst van klimaatfictie in Nederland en ook in lijn ligt met de thematiek in Meijers eerdere romans. Met de documentaire van Veul in het achterhoofd lijkt het scenario dat in Zee nu wordt geschetst bovendien niet langer onwaarschijnlijk, maar dichterbij dan ooit. Voor mij, maar allicht ook voor toekomstige lezers, krijgt de roman hierdoor een extra laag van betekenis.

Nienke Lubbers is bachelorstudent Nederlandse taal en cultuur aan de Universiteit Utrecht.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Jong Tags: eva meijer, recensie

Lees Interacties

Reacties

  1. Bert zegt

    15 december 2022 om 19:40

    Ik ga het waarschijnlijk ook lezen. Klinkt goed

    Beantwoorden
  2. juustoutJuust Out zegt

    18 juni 2025 om 18:33

    Sterke recensie< Nienke. Dat beeld van de zee die elke dag een kilometer verder het land in komt, blijft echt hangen. En die futen die op eigen houtje oostwaarts vluchten… dat is briljant in z’n symboliek. Wat me raakt: hoe dichtbij dit allemaal voelt. Niet als sciencefiction, maar als iets wat al begonnen is, terwijl we nog doen alsof het ver weg is. Dank voor dit stuk — het boek stond nog niet op m’n radar, maar nu wel.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Openingszin van de week

Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.

De openingszin van Luister van Sascha Bronwasser weet in één klap de kern van het boek te vatten.

➔ Lees meer
  • Facebook
  • YouTube

Thema's

#taalkunde
Een beest van een constructie
Maar goed, een blog over maar goed
Noe he’j ’t schoap an’t driet’n
Dao heb ich mien naas te hoêg vur sjtaôn
Er hangt een schoer in de lucht
#letterkunde
Het nieuws reisde snel, zoals dat soort nieuws doet.
Deze kennismaking zal kort zijn.
Het poppenboek: een vergeten genre
Get ready with… Heile van Beersel
“De dag begint. Niets aan te doen. Niets, door niets en niemand niet.”
#recensie
In Het paradijs van slapen kleurt Joost Oomen de dood hoopvol
Yara’s Wedding: een voorstelling die je bijblijft.
Verlies, liefde en leegte: De mitsukoshi troostbaby company
Zee nu: Een dystopische roman over zeespiegelstijging
De zestiende eeuw plus vierhonderd jaar in het ijs: een atypische ecoroman
#taalbeheersing
Maar goed, een blog over maar goed
Hoe werkt een hondenfluitje?
Geert Milders?
‘Poepelwoefie’
Schrijfwedstrijd ‘Neologisme’
#toekomstinterview
‘Bekijk tijdens je studie al wat er allemaal mogelijk is, wacht niet tot iets moet.’
‘Ik geloof er toch echt in, dat je iets moet kiezen waar je blij van wordt.’
‘Geniet van wat het vak je brengt. De neerlandistiek kan je naar zoveel plaatsen brengen, zowel letterlijk als figuurlijk.’
‘Mensen sturen berichten over kinderporno alsof ze flippo’s verzamelen’
‘Vertalen is de meest intensieve manier om met taal bezig te zijn’
#wijzijnneerlandici
Kwaliteit boven kwantiteit?
Literatuur, natuur, insecticiden en het internet
Jong Neerlandistiek in gesprek: studenten over de grens
#wijzijnneerlandici: Jacques Klöters
“Aan het begin van de studie sprak ik nog geen Nederlands. Na drie jaar schreef ik een scriptie in het Nederlands.”
#voordeklas
24 paar ogen, een glimlach en een gereedschapskist
De vlucht naar Engelse literatuur, waardevol of schadelijk?
Later word ik dokter! Of juf! Of allebei!
Literatuur voor alle leeftijden
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d