Vijf vrienden zien elkaar na twaalf jaar weer terug op een bruiloft. De drank vloeit rijkelijk en de emoties lopen hoog op. Onuitgesproken dingen uit het verleden worden blootgelegd en van de oude vriendschap lijkt nog weinig over te zijn. Wat een vrolijk feest had moeten worden dreigt uit te lopen op een debacle.
Een stortvloed aan thema’s
Yara’s Wedding gaat over vriendschap, vooroordelen, privileges, onwetendheid, liefde, familie, afstand, onbegrip, hypocrisie en de multiculturele samenleving. Dat zijn heel veel thema’s om in één voorstelling te behandelen. De uitwerking hiervan laat daarom soms ook te wensen over. De productie wil simpelweg te veel. Hierdoor komt de behandeling van sommige van deze thema’s niet altijd even goed uit de verf. Er is helaas te weinig tijd en ruimte om alle problematiek voldoende uit te lichten. Sommige onderwerpen worden maar half behandeld en het publiek blijft daardoor op sommige momenten verward achter. Het is alsof er een grap verteld wordt, waarbij de clou achterwege wordt gelaten. Desalniettemin is Yara’s Wedding een onderhoudende, confronterende en grappige voorstelling.
Er zijn namelijk genoeg thema’s die wél voldoende behandeld worden. Er worden zinnige vragengesteld, die aanzetten tot bezinning en zelfreflectie. Als er in het verleden veel is gebeurd en je ziet elkaar jaren niet, ben je dan nog wel vrienden? Is een afwezige vader wel een ‘vader’? Hoe goed kun je jezelf verplaatsen in de belevingswereld van ‘de ander’? Deze vragen worden niet expliciet gesteld, maar vloeien voort uit de verschillende conflicten die zich voordoen rondom de bruiloft. In elk verhaal zijn conflicten de drijvende kracht en bij Yara’s Wedding is hier dan ook geen gebrek aan. De conflicten leiden tot confrontaties, wat echter niet wil zeggen dat de conflicten opgelost worden. Een slimme zet van de producenten. Het is niet aan de voorstelling om het publiek een moralistisch antwoord voor te kauwen. Het publiek moet zelf zijn conclusies trekken en antwoorden vinden.
Een spiegel voor het publiek
Yara’s Wedding durft het publiek serieus te nemen en zelf te laten nadenken. Een bewonderenswaardig streven in een tijd waarin veelal gedacht lijkt te worden dat makers in hun werk verwacht worden om expliciet stelling te nemen. Het tonen van verwerpelijke zaken, zonder deze duidelijk af te wijzen, wordt door sommigen gezien als acceptatie van het verwerpelijke. Yara’s Wedding zet het publiek een spiegel voor zonder met een vinger te wijzen. Een sterk voorbeeld hierin is de moeder van Sebastian en Monica. Een witte, hoogopgeleide, liberale vrouw die zich veel bezig houdt met zaken als feminisme en sociale rechtvaardigheid. Haar goedbedoelde pogingen om haar onvrede met en begrip voor de situatie van gemarginaliseerde groepen gaan veelal de mist in doordat ze zich niet bewust is van haar eigen blinde vlekken en gebrek aan zelfreflectie. Ze is vooral bezig met te laten zien hoeveel ze zich ergert aan de structurele problemen in de samenleving, zonder kritisch te kijken naar de oorzaken van deze problemen of bij te dragen aan de oplossing hiervan. Zij wordt geflankeerd door haar schoonzus, de Turkse tante van Sebastian en Monika. Waar de moeder belezen en naïef is, is de tante juist cynisch en heeft ze genoeg levenservaring om te weten dat goede bedoelingen niet zaligmakend zijn. De wisselwerking tussen de twee vrouwen is scherp, grappig en doet denken aan de klassieke duo’s uit de toneelkunst. Wat mij betreft overstijgen de moeder en de tante dit topos. Bij Shakespeare en Vondel komen dit soort karakters vaak niet verder dan typetjes in de rol van comic relief. In Yara’s Wedding zijn het daarentegen goed uitgewerkte karakters die groter zijn dan hun bijrol in het verhaal.
Een andere interessante tweespalt is die tussen Sebastian en Monika. Zij worstelen allebei met het gemis van hun vader, die God-mag-weten-waar is en hoe ze ermee om moeten gaan dat ze als ‘buitenlanders’ altijd twee stappen harder moeten lopen dan een ander. Sebastian is een succesvolle fotograaf geworden. Ondanks zijn succes, zowel professioneel als in de liefde, mist hij zijn vader enorm en hoopt hij, tevergeefs, dat hij op de bruiloft komt. Terwijl Sebastian zichzelf volledig kwijt kan in zijn passie, is zijn zusje juist een beetje de weg kwijt. Monika vervalt volledig in hedonisme. Ze heeft een vriend voor de gezelligheid, maar ziet hier verder geen toekomst in. Ze zuipt zich op de bruiloft bijna een delirium en wanneer iemand haar op haar gedrag aanspreekt dan maakt ze zich ervan af met een grote mond. Een mooie illustratie van hoe een vergelijkbare situatie niet altijd tot vergelijkbare uitkomsten komt.
Wie is Yara?
Bij bijna alle personages kun je je een beeld schetsen. Het zijn ronde karakters met duidelijke overtuigingen, achtergronden, deugden en zonden. Alleen over Yara komen we nagenoeg niets te weten. Het enige wat we over de titelfiguur te weten komen is dat ze Marokkaans is, van Sebastian houdt, dat ze goed kan zingen en dat haar ouders helaas niet op de bruiloft kunnen komen. Dit is een vette knipoog naar het werk van Edward Said, waar het stuk deels op gebaseerd is. Said schetst in zijn boek Orientalism hoe er in het Westen naar de Arabische wereld wordt gekeken. Volgens Said worden Arabische mensen vaak neergezet als ongrijpbaar en mysterieus. Wat dat betreft is het toneelstuk volledig in zijn opzet geslaagd. Op de bruiloft zit Yara zwijgend en glimlachend te wachten tot het huwelijk wordt voltrokken. Pas wanneer het verhaal zijn climax bereikt, staat ze op en zingt een prachtig, hartstochtelijk lied in het Arabisch.
Hoewel Yara’s Wedding een duidelijke boodschap heeft en ernstige onderwerpen behandelt, is het niet alleen maar kommer en kwel. Er is in de voorstelling ook genoeg te lachen. Niet alleen om de, soms karikaturale, tekortkomingen van de personages, maar ook om de geestige dialogen. De humor is cynisch, scherp, spaart niemand en schuwt de controverse niet. Enkele slimme vondsten: “Met kerst gedenken we de geboorte van Jezus, op 1 mei gedenken we de 8-uurse werkdag en op 11 september gedenken we dat Arabieren gevaarlijk zijn.” “Ik zit niet aan de knoppen, maar ik ga wel naar de knoppen.” “Ik weet ook niet wat ik moet doen. Ik stem al 30 jaar op Die Grüne, maar dat levert ook niets op.”
Balans
Yara’s Wedding is bovenal een interdisciplinaire voorstelling. Er wordt namelijk niet alleen toneelgespeeld, maar ook gezongen en gedanst. De makers noemen het niet voor niets een (bijna) musical. De toneelscènes worden afgewisseld met strak gechoreografeerde dansnummers. De dansstukken verbeelden wat in de dialogen gezegd wordt en dat geeft een hele mooie extra dimensie aan de voorstelling. Ze worden er niet in geforceerd, maar zijn perfect op hun plaats. Dit geeft een zekere balans. Ook geeft het rust. Wanneer de spanningen hoog oplopen is het een prettig intermezzo dat ervoor zorgt dat de voorstelling niet ontspoort. Hetzelfde geldt voor de zangstukken. Net als de dansstukken wordt hier spaarzaam mee omgegaan. Het heeft een functie, wordt niet gedaan ‘voor de leuk’, maar is een welkome toevoeging aan het geheel.
Besluit
Yara’s Wedding is een voorstelling die niet bang is om vragen te stellen of te choqueren. Alleen al hierom is het de moeite waard om te gaan kijken. Dat niet alle thema’s goed uitgelicht worden neemt niet weg dat je met de neus op de feiten gedrukt wordt en nog lang over de voorstelling zal nadenken.
Door Nite (Noord Nederlands Toneel, Club Guy & Roni, Slagwerk Den Haag & Asko|Schönberg) en Schauspiel Hannover. Nog te zien t/m 11 juni.
Laat een reactie achter