Een columnist hoeft geen coherent wereldbeeld te hebben: je schrijft een stukje en de volgende dag weer een, en niemand verlangt dat die stukjes logisch aan elkaar te knopen zijn. Vraag mij wat. Integendeel, de column is het genre bij uitstek om voortdurend van gedachte te veranderen. Als je mening maar scherp genoeg is, mag die best morgen scherp de andere richting op wijzen.
Voor een politicus is het toch wat anders. Die moet toch een enigszins samenhangende verzameling ideeën hebben van de problemen die er spelen en de manier om die op te lossen. Je kunt niet zomaar wat roepen omdat het interessant klinkt.
Wat dat betreft is de carrièrekeuze die Rosanne Hertzberger gemaakt heeft door van gevierd columnist tot politica voor de partij NSC te worden, tot nu toe een niet heel erg gelukkige. Natuurlijk, je kunt zeggen dat de nieuwe politiek waar haar partij aan mee bouwt, juist probeert het zomaar wat roepen tot uitgangspunt van het beleid te maken – maar zij lijkt me eigenlijk daar net iets te slim voor. In een interview met de Utrechtse universiteitskrant DUB valt ze in ieder geval door de mand.
Aantrekkingskracht
Het gaat dan ook over ingewikkelde onderwerpen. In de eerste plaats is er de internationalisering. Die moet volgens Hertzbergers partij een halt worden toegeroepen: de meeste studies zullen terug moeten naar het Nederlands. Maar dat stuit natuurlijk op praktische problemen, bijvoorbeeld dat de wetenschap wereldwijd Engelstalig is, en trouwens ook dat is gebleken dat heel veel Nederlandse studenten ook graag een Engelse opleiding doen, al is het maar omdat ze menen dat dit beter staat op hun cv.
Hebben met name bèta-studenten wel Nederlands nodig? vraagt de journalist van DUB, en dan zegt Hertzberger:
Bovendien onderschatten we wat voor een drempel het Engels kan zijn. Voor sommigen is studeren in het Engels een ticket naar de wereld, maar voor anderen is de taal echt een struikelblok. De beste studenten gaan vaak in het Engels studeren, maar voor de minderen is het een drempel.’
In die laatste zin zit natuurlijk, zonder dat Hertzberger het door lijkt te hebben, een belangrijk deel van de problematiek verborgen. Het zijn niet alleen de buitenlandse studenten die verantwoordelijk zijn voor de verengelsing. Nederlandse jongeren en hun ouders kiezen en masse voor tweetalig vwo en daarna voor een Engelstalige wetenschappelijke opleiding. Die aantrekkingskracht haal je niet zomaar weg.
Vergezocht
Het zou mij dan ook niet verbazen als de huidige anti-internationaliseringsmaatregelen niet alleen het beoogde effect hebben om buitenlandse studenten weg te jagen (slimme buitenlanders, hè bah; dan liever ‘de minderen’ onder de Nederlanders) maar ook uiteindelijk de Nederlandse, die willen laten zien hoe goed en gemotiveerd ze zijn door een opleiding in het Engels te volgen. Zij kunnen dan dus beter een paar jaar naar het buitenland gaan. Dat lijkt me een logisch te verwachten ontwikkeling, ook gegeven de hoge kwaliteit van het Engels van de meeste jongeren en de grote fascinatie die uitgaat van de angelsaksische cultuur.
Het effect zal zijn dat de kwaliteit van de gemiddelde student aan de Nederlandse opleiding omlaag gaat, er zitten immers alleen de minder slimme studenten die volgens Hertzberger een universitaire opleiding nodig hebben, en dat zal de aantrekkingskracht van buitenlandse opleidingen nog groter maken voor iedereen die meer wil. Klinkt dat vergezocht? Bewaar dit stukje gerust 15 jaar en kom dan verhaal bij me halen als het niet klopt.
Plezier
Nu lijkt Hertzberger dat allemaal niet zo erg te vinden, dat de Nederlandse universiteiten minder goed worden, want ze praat verder in dat interview met DUB over de universiteiten alsof ze vooral beroepsopleidingen bieden. Zo meldt ze bijvoorbeeld dat er opleidingen waarvoor veel emplooi is op de (Nederlandse) arbeidsmarkt natuurlijk een uitzondering kan worden gemaakt op de regels tegen het Engels, maar
verreweg de meeste internationals zitten nu bij studies waar we momenteel geen tekort aan hebben, zoals gedrags- en maatschappijwetenschappen of talen.
Nog even los van het feit dat ik nog nooit heb gehoord dat er zoveel internationale studenten zitten bij welke talenstudie dan ook, en van het feit dat er aan talenkennis juist een enorm gebrek is – óók op de arbeidsmarkt – suggereert dit alles dus dat die arbeidsmarkt misschien wel het enige relevante criterium is. Weg met alle opleidingen die mensen wel een goed burger maken, maar geen loonslaaf in een concreet aangewezen vakje. (Overigens komt ongeveer 90% van de universitaire studenten binnen een jaar aan een goede baan – ook als die niet per se helemaal aansluit op de studie – zij hebben daar dan toch plezier van.)
Getreiterd
Wat we zo overhouden: universiteiten die afgezien van een enkele technische faculteit lijken op hbo’s. Er zitten studenten die volgens de partij Nieuw Sociaal Contract niet goed genoeg zijn om in het Engels te kunnen studeren, en die worden opgeleid voor de Nederlandse arbeidsmarkt.
Overigens is DUB per ongeluk vergeten om aan mevrouw Hertzberger te vragen wat ze er eigenlijk van vindt dat ze een regering steunt met racisten, aanhangers van omvolkingstheorieën, bewonderaars van de apartheid en dragers van prinsenvlaggen, waarin vluchtelingen uit andere landen zo ongastvrij mogelijk worden behandeld, kinderen uit achterstandsgezinnen geen ontbijtje meer op school krijgen, en niet alleen de universiteiten maar alles wat naar kennis en onafhankelijk debat zweemt (kranten, omroepen, boeken) gaat worden getreiterd. Je kunt niet alles vragen, maar ik had dit toch ook graag willen weten.
Vanmiddag protesteren studenten in Utrecht tegen de aangekondigde langstudeerboete. Kom ook.
Inderdaad erg jammer dat de vragen die Marc van Oostendorp in zijn laatste alinea noemt, niet zijn gesteld. Misschien kan iemand deze tekst onder de ogen brengen van Rosanne Hertzberger en misschien wil zij dan zo goed zijn de beantwoording op zich te nemen? Ik ben werkelijk erg benieuwd naar haar antwoorden.
Mijns inziens moeten deze vragen voorlopig aan ieder lid van NSC en VVD worden gesteld, en moet er geen genoegen genomen worden met het soort antwoorden dat we tot nu toe hoorden (namelijk dat we geen uitspraken uit het verleden willen ‘recenseren’ en/of dat het akkoord uit januari garandeert dat er geen nare dingen gebeuren).
Onze nieuwe beoogd premier blinkt ook niet bepaald uit in het spreken van de Engelse taal.
Het lijkt mij beter dat in het Nederlandse onderwijs de voertaal Nederlands is, niet uit nationalistische ovewegingen maar omdat ik denk dat Nederlandse studenten de te bestuderen stof het best en het snelst aanleren in hun moerstaal, of het nu goede of minder goede studenten zijn. Ook zullen Nederlandse docenten de stof het beste kunnen overdragen in hun eigen taal.
Engels moet je leren als tweede taal omdat het de lingua franca van de academische wereld is. Maar welke taal je er ook bij leert, die zul je altijd minder goed beheersen dan je moedertaal.
Volgens mij past dat het beste bij het gegeven dat volgens het CBS 15 procent van de studenten in Nederland internationaal was in 2022-2023 en 85 procent Nederlands.
Het is niet zozeer de vraag in welke taal iemand wil studeren, maar welke belastingbetaler de kosten voor die opleiding betaalt. Geen cent van mijn belastinggeld gaat naar MIT of Kings’ College, dus laat die dames en heren die zo graag een duurbetaalde carrière in een Engelstalige omgeving willen daar maar lekker gaan studeren. Dat is natuurlijk niet leuk voor studenten die liever bij papa en mama thuis blijven wonen in de randstad, en niet leuk voor de WO-bubbel wetenschappers. Maar wel iets waar Rosanne Hertzberger als politicus rekening mee heeft te houden –en als wetenschapper c.q. columnist niet.
Even een denkfout rechtzetten: zodra u belasting betaald hebt, is het niet meer ‘uw’ belastinggeld. U koopt ook niets in een winkel en dan tegen de verkoper gaan eisen wat hij moet doen met het geld.
De denkfout bestaat er net in te denken, dat het afgetroggelde geld naar eigen goeddunken kan besteed worden door de overheid. Politici krijgen hun postjes enkel, omdat ze verkozen zijn. En ze worden verkozen, omdat van hen goed bestuur verwacht wordt. Het is al erg genoeg dat ze – buiten eventueel bij de volgende verkiezingen – geen rekenschap over hun daden moeten afleggen, zoals de meeste mensen in de maatschappij. Maar belastingbetalers die de staatskas met hun bijdragen hebben gespekt, mogen het wel degelijk hebben over “hun” geld. De overheid heeft dat geld immers niet voor zichzelf gekregen, maar voor het algemene goed.