
Consternatie op Mastodon, gisteren, naar aanleiding van een bericht bij de NOS over de oorlogsambities van kanselier Merz. Want wat schreef de Nederlandse Omroepstichting hierover:
“Kracht schrikt agressors af. Zwakte daarentegen nodigt agressors uit”, aldus Merz. “Ons doel is een Duitsland en Europa die samen zo sterk zijn dat we nooit onze wapens hoeven te gebruiken.”
Iemand had aan deze tekst een correctie aangebracht zoals hierboven: die werd dat en zijn werd is. Maar dat klinkt nog steeds niet zo goed.
Een deel van het probleem zit in het een vóór Duitsland. De enkelvoudige vorm kan dan goed zijn als je Duitsland en Europa samenleest: ‘een [Duitsland en Europa]’. Maar het is een beetje gewrongen je bent geneigd om een alleen met Duitsland samen te nemen. En dan kan dat enkelvoud juist weer niet, want dan zijn er twee dingen die samen sterk moeten zijn: een Duitsland aan de ene kant, en Europa aan de andere.
Alleen is in dat geval het gek dat Duitsland een lidwoord heeft, en Europa niet. Het lidwoord helemaal weglaten kan ook niet: de constructie ‘Ons doel is…’ gaat niet samen met alleen een plaatsnaam (‘Ons doel is Duitsland dat sterk is’).
Het lidwoord herhalen is de enige mogelijkheid:
“Kracht schrikt agressors af. Zwakte daarentegen nodigt agressors uit”, aldus Merz. “Ons doel is een Duitsland en een Europa die samen zo sterk zijn dat we nooit onze wapens hoeven te gebruiken.”
Dit is wat Merz in het Duits ook zei: “Unser Ziel ist ein Deutschland und ein Europa, die gemeinsam so stark sind, dass wir unsere Waffen niemals einsetzen müssen”, al klinkt het, in ieder geval in het Nederlands, nog steeds niet helemaal lekker. Dat komt volgens mij doordat de hoofdzin nog steeds een enkelvoudig is heeft (het doel is), terwijl een Duitsland en een Europa lichtelijk aanvoelen als het onderwerp ervan. Ze zijn dat overigens aantoonbaar niet want ‘Ons doel zijn een Duitsland en een Europa…’ klinkt nog rampzaliger.
Had Merz zijn mond maar gehouden.
Wat Merz letterlijk heeft gezegd: “Unser Ziel ist ein Land, ein Deutschland und ein Europa, die gemeinsam so stark sind, dass wir unsere Waffen niemals einsetzen müssen.” Dit is ook in Duits al raar. Merz wilde waarschijnlijk eerst alleen iets over Duitsland zeggen, maar dacht dan plotseling ook aan Europa. En daardoor belandt hij bij ‘die gemeinsam … sind’.
Ja, dit vind ik een goede verklaring. Het is een spreektaalzin waarbij de spreker ergens halverwege van mening is veranderd. Ik doe hem hierboven onrecht door hem als schrijftaalzin te analyseren.
De reactie van LDK had ik in eerste instantie ook. Tot ik direct daarna dacht: Kan dat wel, dat het spreektaal was? Merz las immers de verklaring voor… Opgelezen geschreven tekst dus.
Heb het nog even opgezocht en in de geschreven versie staat de door Marc van Oostendorp besproken zin. “Unser Ziel ist ein Deutschland und ein Europa, die gemeinsam so stark sind, dass wir unsere Waffen niemals einsetzen müssen.” (https://www.focus.de/politik/deutschland/in-voller-laenge-die-regierungserklaerung-von-friedrich-merz-im-wortlaut_19a1db1d-574c-49ca-a231-21436ee3da3c.html).
Het bovenstaande artikel blijft daarom interessant als reflectie op een geschreven zin.
Hans, Ik had https://www.dailymotion.com/video/x9jhra6 bekeken, dus letterlijk: “Unser Ziel ist ein Land, ein Deutschland und ein Europa, die gemeinsam so stark sind, dass wir unsere Waffen niemals einsetzen müssen.”
Ik denk dat Merz op basis van zijn notities soms improviseerde – en daardoor ontstonden dan sommige rare constructies, onzinnige herhalingen, letterlijke fouten.