Door Marc van OostendorpWie herinnert zich Jan Peter Balkenende nog? Ooit was hij premier van Nederland en daarom was het nodig dat we af en toe luisterden naar wat hij te berde bracht. Dat was bijvoorbeeld op zeker moment (in 2008, in een interview):Zonder geloof kun je niet functioneren.Over dat je werd vervolgens in de Tweede Kamer vergaderd. Wie was dat je? De … [Lees meer...] overJe verbindt ons
Waarom heet een stoel een stoel?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (7) Door Marc van Oostendorp Misschien dat de oproep van de Nationale Wetenschapsagenda aan het publiek om vragen te stellen aan de wetenschap bedoeld was om vragen op te roepen die volkomen naïef zijn en juist daardoor de wetenschapper even terugbrengen naar zijn eigen oorspronkelijke enthousiasme voor … [Lees meer...] overWaarom heet een stoel een stoel?
Over de rand van het Nederlandse woord
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendminicollege gaat vandaag over een bijzonder verschil tussen het begin en het eind van het Nederlandse woord. … [Lees meer...] overOver de rand van het Nederlandse woord
Hoe salich comt gij rocken
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (31)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe Talmoed is vermoedelijk het ideale boek: een verzameling commentaar op een eerder boek, met kritiek op dat commentaar, met discussie over die kritiek en met commentaar op die discussie – een monument voor de … [Lees meer...] overHoe salich comt gij rocken
Hoe zou communicatie verlopen in een eventueel hiernamaals?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (6) Door Marc van Oostendorp Wat mij een interessante vraag voor de wetenschap lijkt: waarom hebben mensen eigenlijk vragen ingestuurd voor de Nationale Wetenschapsagenda? We weten inmiddels dat velen van hen wetenschappers waren, en die deden het waarschijnlijk om hun eigen onderzoek in het zonnetje te … [Lees meer...] overHoe zou communicatie verlopen in een eventueel hiernamaals?
Wanneer kan het Nederlands afgeschaft worden in de publieke sfeer?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (5) Door Marc van Oostendorp Duvet Cover Set (100% Cotton) van de Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Taalkundigen denken het volgende over 'leken': dat ze denken dat spelling hetzelfde is als taal. Dat hun wetenschappelijke belangstelling zich beperkt tot de etymologie. Dat ze geobsedeerd zijn door … [Lees meer...] overWanneer kan het Nederlands afgeschaft worden in de publieke sfeer?
De minister wil het nu eenmaal zo
Er breekt paniek uit in ons managementshorrorvervolgverhaal De verleden tijd van lijken.Door Marc van OostendorpDe boomlange voormalige promovenda Sophie was in haar sas. Sinds korte tijd was zij voorzitter geworden van de examencommissie – een verantwoordelijke baan, minister Bussemaker had het zelf gezegd. Fluitend deed Sophie sindsdien haar werk, zoals het … [Lees meer...] overDe minister wil het nu eenmaal zo
Mogen beta’s en gamma’s zich met de taalkunde bemoeien?
Door Marc van OostendorpWie mag er precies onderzoek doen naar taal? Moet je eerst een paar jaar naar de universiteit om iets te mogen zeggen over dit wonderlijke, alomvertakkende, ingewikkelde, interessante, fraaie, onderwerp? Of is wat een wiskundige met zijn onbevooroordeelde blik erover te zeggen heeft misschien wel veel interessanter dan wat jij en ik er eventueel over te … [Lees meer...] overMogen beta’s en gamma’s zich met de taalkunde bemoeien?
Drie talen in het laboratorium van de werkelijkheid
Door Marc van OostendorpWat is een taal? Is het vooral een woordenboek en een grammatica – iets dat je kunt opsluiten in een bandje? Of is het vooral iets dat behoort tot een taalgemeenschap? En wie kan het 't best voor het zeggen hebben in een taal? Het ongeorganiseerde zootje sprekers van die taal, of liever taalwetenschappers en andere deskundigen?De geschiedenis heeft een … [Lees meer...] overDrie talen in het laboratorium van de werkelijkheid
Klemtoon
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendcollege beschrijft vandaag een verborgen regel van het Nederlands: de plaats van de klemtoon. … [Lees meer...] overKlemtoon
Hy wil aan Kindertjes, syn Heyl woord toe doen deelen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (30)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet Nederlandse sonnet werd geboren in 1556. Over, laten we zeggen, de macrostructuur was daarna lange tijd weinig onduidelijkheid: veertien regels, onderverdeeld als twee keer vier en dan twee keer drie. Aan het … [Lees meer...] overHy wil aan Kindertjes, syn Heyl woord toe doen deelen
Welke rol spelen verschillen in spreek- en schrijftaal bij internationale en intranationale conflicten?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (4)Door Marc van OostendorpEen van de mooie kanten van de taalkunde is, vind ik, dat het zo'n enorm breed vak is. Je kunt experimenten doen, of oude folianten doorwerken, je kunt boeren in Flevoland interviewen of je in je bed terugtrekken met een stompje potlood en een stuk papier; en je in al die gevallen toch nog … [Lees meer...] overWelke rol spelen verschillen in spreek- en schrijftaal bij internationale en intranationale conflicten?
Gaat het Nederlands uiteindelijk verdwijnen en zo ja, wanneer?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (3) Door Marc van Oostendorp Is het opvallend dat er veel van de vragen aan de Nationale Wetenschapsagenda gaan over de toekomst? Misschien niet. Als ik iets van een andere discipline wil weten zal dat ook vaak gaan over die tijd waar niemand iets vanaf weet. Heeft het nog zin om mij als oude man uit te sloven met rijles … [Lees meer...] overGaat het Nederlands uiteindelijk verdwijnen en zo ja, wanneer?
Hoeveel Nederlands hebben we al gebruikt?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (2) Door Marc van Oostendorp Er zijn voor een taalkundige soms verrassende vragen ingediend bij de Nationale Wetenschapsagenda. Zoals: Hoeveel Nederlands hebben we al gebruikt? 'Banket' en 'stoet' zijn Nederlandse woorden, 'stulika' en 'oproom' zijn (waarschijnlijk) geen Nederlandse woorden, maar zouden het kunnen … [Lees meer...] overHoeveel Nederlands hebben we al gebruikt?
Hoe kan de Nederlandse taal aangepast worden aan de hedendaagse gender-realiteit?
Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (1) Door Marc van Oostendorp In deze zomerserie ga ik in op voor taalkundigen onverwachte vragen die 'het publiek' gesteld heeft aan de Nationale Wetenschapsagenda. Een van de ideeën achter die agenda is dat de wetenschap onverwachte vragen uit het publiek krijgt aangereikt. Vervolgens zijn wetenschappers zelf ook en … [Lees meer...] overHoe kan de Nederlandse taal aangepast worden aan de hedendaagse gender-realiteit?
Onverwachte taalvragen in de nationale wetenschapsagenda (0)
Door Marc van OostendorpNationale Wetenschapsagenda, gingen er 221 over taal. Inmiddels hebben de jury's en commissies die aan die agenda werken de vragen enigszins gegroepeerd en georganiseerd. Voor de taalvragen leidde dat tot de volgende vier overkoepelende vragen:Onder de duizenden vragen die er dit voorjaar gesteld zijnaan de Hoe kan taal functioneren als … [Lees meer...] overOnverwachte taalvragen in de nationale wetenschapsagenda (0)
Twee soorten klinkers
Door Marc van OostendorpMijn zondagochtendcollege gaat deze week over de twee soorten klinkers van het Nederlands. … [Lees meer...] overTwee soorten klinkers
Kick, borr, kick, kick, kick
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (29) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Er zijn geloof ik weinig literaire tradities waarin het sonnet zo veelzijdig is als de Nederlandse. In de eerste jaren wijdden de dichters zich nog vooral aan de hoofse liefde in de traditie van Petrarca. Daarna … [Lees meer...] overKick, borr, kick, kick, kick
Na aanleiding van
Door Marc van OostendorpKan een grammaticus eigenhandig het taalgevoel van vele generaties na hem beïnvloeden? Het begon gisteren met een tweet van de bekende taalkundige Jan Renkema:Steeds vaker 'na' i.p.v. 'naar'. Google, meer dan 340.000. 'Naar' 6,4 miljoen pic.twitter.com/7W1w9zaEnh— Jan Renkema (@Jan_Renkema) 16 juli 2015Ik word altijd achterdochtig als ik 'steeds vaker' … [Lees meer...] overNa aanleiding van
Voor op de grill, da’s helemaal niet veel
Door Marc van OostendorpDe verkleuring van de Nederlandse klinkers is inmiddels een nieuw stadium ingetreden: dat van het rijm. Zo gaat het in de geschiedenis van de taal: klinkers beginnen steeds meer op elkaar te lijken, maar pas als mensen gaan vinden dat twee woorden op elkaar rijmen kun je zeggen dat ze echt gelijk zijn aan elkaar.Dat stadium heeft de ee voor de … [Lees meer...] overVoor op de grill, da’s helemaal niet veel
Het einde van de website
Door Marc van OostendorpAf en toe moet ik mezelf er even aan herinneren dat ik in een spannende tijd leef – de tijd van de internetrevolutie. Vrijwel alles wat er in mijn leven veranderd is in de afgelopen twintig jaar en dat geen rechtstreeks verband houdt met het feit dat ik vroeger jong en enthousiast was en nu vergrijsd en verbitterd, komt door het internet.Dat ik geld uit … [Lees meer...] overHet einde van de website
Hoe het Engels de wetenschapstaal werd zonder dat iemand het wilde
Door Marc van OostendorpEen beetje natuurwetenschapper moest in de negentiende eeuw liefst drie verschillende talen kunnen lezen: Duits, Frans en Engels. Een beroemde scheikundige als Dmitri Mendelejev had moeite om zijn claims op de ontdekking van het periodiek systeem van de elementen aannemelijk te maken omdat hij deze in het Russisch had gepubliceerd.Dit leidde her en … [Lees meer...] overHoe het Engels de wetenschapstaal werd zonder dat iemand het wilde
Het begin van het Nederlandse woord
Door Marc van OostendorpMijn zondagse minicollege gaat vandaag over de medeklinkers aan het begin van het woord. … [Lees meer...] overHet begin van het Nederlandse woord
Een cleyn’ huere gheven!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (28)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBij de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal moeten ze gehouden hebben van Justus de Harduwijn. Regelmatig blijkt als ik een woord opzoek dat precies het sonnet van De Harduwijn gebruikt te zijn als … [Lees meer...] overEen cleyn’ huere gheven!
Hoe herken ik appjes van oude mensen?
Door Marc van OostendorpSinds kort weet ik hoe men op het gymnasium de app-berichten van ons oude mensen herkent. Een vriendin stuurde me een lijstje tips die haar dochter had opgesteld. Ik geef het even door, inclusief het commentaar van de scholieren, omdat jullie natuurlijk ook liever niet als oud mens herkend worden:lange lappen tekst (het is godvergeme geen … [Lees meer...] overHoe herken ik appjes van oude mensen?
