Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (44)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDat de metriek van P.C. Hooft bijna perfect was, durfde ik vorige week op deze plaats te beweren. Binnen enkele decennia had de regelmatig afwisselende versregel de Nederlandse poëzie veroverd, en P.C. Hooft was er al … [Lees meer...] overOnseker hoop
Is het Nederlands triviaal?
Door Marc van Oostendorp De Britse wiskundige Alex Bellos schreef gisteren in The Guardian een artikel dat ook in Nederland enig stof deed opwaaien. In dat stuk besprak Bellos het feit dat de Engelse spelling triviaal is: als je ieder woord ziet als een vermenigvuldiging, en iedere letter als een variabele in die vermenigvuldiging, dan kun je bewijzen dat … [Lees meer...] overIs het Nederlands triviaal?
Driejoek
Door Marc van OostendorpToen ik onlangs de door mijzelf geproduceerde, geregisseerde én gecaterde kaskraker Huh! The Movie online zette, dwaalden ook jullie gedachten onwillekeurig natuurlijk af naar het bijna gelijknamige artikel Ha! Een analyse van de Utrechtse fonologen Wim Zonneveld en Mieke Trommelen uit 1997 (helaas niet online, voor zover ik zien kan).Die … [Lees meer...] overDriejoek
Een pleidooi voor grondwettelijke universiteiten
Door Marc van OostendorpSoms is het nuttig wanneer iemand een mening verwoordt die je zelf eigenlijk al een tijdje koestert zonder dat je hem zelf al expliciet hebt gemaakt – omdat je dan ineens beseft wat er niet klopt aan die mening. Dat overkwam me eergisteren toen ik een lezing bijwoonde van de Britse wijsgeer David Carr die zijn publiek voorhield dat goede … [Lees meer...] overEen pleidooi voor grondwettelijke universiteiten
Dag van de Nederlandse zinsbouw
Op 20 november wordt de negende editie van de Dag van de Nederlandse zinsbouw gehouden. Het overkoepelende thema van dit jaar betreft de relatie tussen de synchrone syntaxis van het Nederlands en andere gebieden van de taalkunde. Iedereen is welkom: deelname is gratis.De belangrijkste informatie vindt u hieronder. Voor praktische informatie en eventuele updates verwijzen wij u … [Lees meer...] overDag van de Nederlandse zinsbouw
Zien lezen doet lezen
Door Marc van OostendorpHet is een wat wonderlijk betoog, dat Lisa Kuitert houdt in haar boek Het boek en het badwater. Je vraagt je af waarom het eigenlijk geschreven is. Het wil een pleidooi zijn vóór het gedrukte boek, maar het belangrijkste argument daarbij lijkt te zijn dat er zoveel mensen van gedrukte boeken houden, dat ze liever papier in hun handen hebben dan een … [Lees meer...] overZien lezen doet lezen
Plaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Door Marc van OostendorpWaarom, oh, waarom ligt de klemtoon in Dordrecht en Wageningen op de eerste lettergreep? Over de wonderlijke vorm van Nederlandse plaatsnamen is nu een artikel verschenen, dat geschreven is door de Duitse, nu in Amerika werkzame, taalkundige Björn Köhnlein. (Tot deze zomer werkte hij bij Duits in Leiden, waar hij ook promoveerde – bij mij – maar hij … [Lees meer...] overPlaatsnamen lijken op de namen van balspelen
Stervend Nederlands
Door Marc van Oostendorp In mijn zondagochtendcollege vandaag aandacht voor het stervende Nederlands van Frans-Vlaanderen. Het begin komt uit een video van Mark Ingelaere. Het besproken boek is het veertigste jaarboek De Franse Nederlandse / Les Pays Bas Français. … [Lees meer...] overStervend Nederlands
De woordtjes alle drie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (43)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWat is precies de omvang van een woord? Als je het Woordenboek der Nederlandsche Taal mag geloven, kan het alles zijn: van 'belangrijke mededeeling' tot 'kleinste isoleerbare geheel van spraakgeluiden (kleinste … [Lees meer...] overDe woordtjes alle drie
Oproep: lacunes in datasets voor neerlandistisch onderzoek
Binnen de geesteswetenschappen van de KNAW ontwikkelt een consortium momenteel plannen om een onderzoeksagenda voor de toekomst (2025) te formuleren, getiteld DESIDERIA (Dutch Extensible and Searchable Infrastructure for Digital Explorative Reading and Information Analysis). Die agenda is gericht op onderzoek aan de hand van grote tekstcorpora en sluit aan bij huidige … [Lees meer...] overOproep: lacunes in datasets voor neerlandistisch onderzoek
Fast auß dem Holländischen
Door Marc van Oostendorp Dat wij hier vanuit Leiden en Amsterdam een weblog maken in het Nederlands en niet in het Duits, dat had je tweeduizend jaar geleden toch ook niet kunnen zien aankomen. Er was in die tijd weinig reden om aan te nemen dat wij zouden vinden dat we een andere taal spreken dan de Dusseldorpers, terwijl de laatsten op hun beurt dan wél weer dezelfde taal … [Lees meer...] overFast auß dem Holländischen
Wetenschapsagenda en geen gesprek
Door Marc van OostendorpWas de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) maar een experiment geweest, dan had hij tenminste kunnnen mislukken. Helaas, het was geen wetenschappelijke proef maar een project waar zich tevoren al het ministerie en de KNAW, NWO, de VSNU en Beatrice de Graaf achter hadden gesteld. Dus zitten we nu met een project dat door allerlei gremia geprezen zal worden … [Lees meer...] overWetenschapsagenda en geen gesprek
De emancipatie van?!
Door Marc van OostendorpHet feit dat niet op de voorpagina's van alle weblogs heeft gestaan dat Voor altijd voor het laatst van Tjitske Jansen het Nederlandse taalbouwwerkje van het jaar is, betekent dat het boekje wordt onderschat, vind ik. De dichteres is zich sinds haar succesvolle debuut uit 2003 langzaam aan het transformeren in een prozaschrijfster, maar op de omslag … [Lees meer...] overDe emancipatie van?!
Schrijven PVV’ers een apendialect?
Door Marc van OostendorpMag je iemand ooit afrekenen op een taalfout? Mag je bijvoorbeeld in een discussie over willekeurig onderwerp naar voren brengen dat je tegenstander een woord verkeerd gespeld heeft? Het lijkt mij dat beschaafde mensen zoiets niet doen; net zoals je iemand nooit voor de voeten mag werpen dat hij een raar kapsel heeft. De uitzondering is natuurlijk: … [Lees meer...] overSchrijven PVV’ers een apendialect?
Urgent committee meeting on work pressure
Er komt hulp in ons spannende managershorrorverhaal De verleden tijd van lijken. Door Marc van Oostendorp"Riet!" riep Femke zenuwachtig tegen haar oudere collega, de deskundige op het gebied van de geschiedenis van de neerlandistiek voor 1800, terwijl ze wapperde met haar mobieltje."Femke!" riep deze vrolijk terug, want ze had net heel prettig college gegeven, zo'n college … [Lees meer...] overUrgent committee meeting on work pressure
Onheerlijk, onhelder Nederlands
Door Marc van OostendorpOnlangs verscheen het aanstekelijke boekje Heerlijk helder van Jan Hautekiet en Ann De Craemer. Naar aanleiding daarvan in mijn zondagochtendminicollege een bespiegeling over onheerlijk, onhelder Nederlands. … [Lees meer...] overOnheerlijk, onhelder Nederlands
Verlooren en wedergevonden vriendschap
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (42)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpEr is een tijd geweest dat woorden zowel mannelijk als vrouwelijk konden zijn in het Nederlands. In sommige Nederlandse dialecten duurt die situatie nog steeds voort, maar uit de standaardtaal is ze helaas verdwenen.We … [Lees meer...] overVerlooren en wedergevonden vriendschap
Twintig jaar doctor
Door Marc van OostendorpIk kan me de 16 oktober 1995 nog tot in groot detail voor de geest halen. Het is de dag dat ik mij voor het eerst dr. mocht noemen nadat ik in Tilburg dit proefschrift had verdedigd. Voor de gelegenheid heb ik dat proefschrift weer eens doorgenomen. Hoe verouderd was het inmiddels?Aan de ene kant vind ik het nog steeds niet zo verouderd. Het … [Lees meer...] overTwintig jaar doctor
Wit licht: een bont gebeuren
Door Marc van Oostendorp“Het licht, Gods witte licht, breekt zich in kleuren’, dichtte Martinus Nijhoff, “Kleuren zijn daden van het licht dat breekt. / Het leven breekt zich in het bont gebeuren, / En mijn ziel breekt zich als ze in woorden breekt.”Het lijkt mij moeilijk om zo’n gedicht te lezen zonder er een religieuze dimensie in te zien – om als het ware om het woord … [Lees meer...] overWit licht: een bont gebeuren
Flirten in het lab
Door Marc van OostendorpEr wordt wel onderzoek gedaan naar de vraag hoe je een begrijpelijke bijsluiter bij een medicijn maakt, een niet al te toespraak schrijft voor de minister van Verkeer en Waterstaat of hoe je de nieuwsbrief van een bedrijf kunt inrichten. Maar hoe je een gesprek met een meisje via de Whatsapp gaande houdt zodat zij alleen maar met je wil zoenen, daar … [Lees meer...] overFlirten in het lab
Uitrekenen wat ‘elke student lacht’ betekent
Door Marc van Oostendorp Ik weet wel dat sommige lezers er anders over denken, maar wat mij betreft kan geen poezenplaatje op internet op tegen tekeningen als de volgende: Hier wordt voorgerekend hoe je de betekenis van de zin 'Laura ziet Karel niet' kunt bepalen uit de samenstellende delen. Boven ieder woord staat de logische formule voor dat woord (eigennamen zijn … [Lees meer...] overUitrekenen wat ‘elke student lacht’ betekent
De taalkunde wordt gratis!
Door Marc van Oostendorp Het zoemde al een tijdje rond, maar later vandaag – aan het begin van de internationale open access week – wordt het openbaar gemaakt: er komt meer gratis taalkunde! De resultaten van taalkundig onderzoek wordt in ieder geval fysiek toegankelijk voor iedereen die dat wil. Een aantal belangrijke internationale taalkundige tijdschriften vertrekt … [Lees meer...] overDe taalkunde wordt gratis!
Leren programmeren voor neerlandici
Door Marc van OostendorpGisteren begon een belangrijke week: de codeweek! In mijn video van deze week leg ik uit waarom het óók voor studenten Nederlands, nuttig is om te leren programmeren. … [Lees meer...] overLeren programmeren voor neerlandici
Een soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (41)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBinnen enkele decennia werd het sonnet in de Lage Landen van een uiting van hoogstaande kunstzinnigheid tot een gebruiksvoorwerp, iets waarmee je een enigszins grappig briefje vorm kon geven, zoals Tesselschade Roemers … [Lees meer...] overEen soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
Topneerlandici
Door Marc van Oostendorp De financieel geograaf Ewald Engelen haalde deze week in zijn Socrateslezing (en vorig weekeinde in NRC Handelsblad) fel uit naar de discipline als wetenschap: die zou nog steeds te zelfvoldaan zijn en te weinig aandacht hebben voor alternatieve opinies, in eigen kring of in aanpalende disciplines. Op zeker moment haalt Engelen er ook een … [Lees meer...] overTopneerlandici
