Overpeinzing op een gure maandagochtend in decemberDoor Marc van Oostendorp"Kan ik nog iets anders voor je doen?" vroeg ik aan de postdoc die me wat boeken was komen brengen, toen ze nog op de drempel stond. '"Nou," zei ze, "ik zou niet weten wat. Tenzij je een baan voor me hebt." Ze lachte, want natuurlijk had ik geen baan voor haar.Ik ben een hekkensluiter. Op het Meertens … [Lees meer...] overIk ben te oud
Frits van Egters: ‘Povera te’
Over een literatuurgeschiedenis in het ItaliaansDoor Marc van OostendorpZonder Italië zou de huidige Nederlandse literatuur niet hebben bestaan. Zonder de invloed van Petrarca op P.C. Hooft, zonder de reizen van Louis Couperus in dat land, zonder het onderdak dat Genua bood aan Ilja Pfeijffer, had de vaderlandse letterkunde er heel anders uit gezien. Constantijn Huygens schreef … [Lees meer...] overFrits van Egters: ‘Povera te’
Als-zeggers zijn lager opgeleid en wonen in het zuiden
Door Marc van OostendorpTaalmopperaars, verheug u. Het is eindelijk officieel: mensen die groter als zeggen zijn gemiddeld minder hoog opgeleid dan degenen die groter dan zeggen. Ze komen trouwens ook vaker uit de Nederlandse provincies Zeeland, Noord-Brabant en Limburg dan uit de rest van Nederland dan uit Vlaanderen. Dit alles blijkt uit een artikel van de … [Lees meer...] overAls-zeggers zijn lager opgeleid en wonen in het zuiden
Affiniteit met de Nederlandse taal
De taal van een personeelsadvertentieDoor Marc van OostendorpIk heb een theorie over vacatureteksten zoals die waarin de Taalunie gisteren vroeg om een 'hoofd van de afdeling taalinfrastructuur'. Het soort teksten waarin zonder blikken of blozen wordt geschreven 'U bent een echte peoplemanager' en 'Kennis van additionele talen is een pré' en 'U hebt affiniteit met de … [Lees meer...] overAffiniteit met de Nederlandse taal
De mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
(voorpublicatie!)Door Marc van OostendorpHet onderstaande is het begin van mijn boek Heb je nou je zin! Een zoektocht naar de mooiste, langste, diepste en laatste zinnen. De uitgever (Prometheus) meldde gisteren dat het van de drukker terug is, maar ik heb het nog niet gezien. Het ligt waarschijnlijk volgende week in de winkel. Lezer van dit blog! U die hier dag … [Lees meer...] overDe mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
De gekke professor kom
Door Marc van OostendorpEr zijn allerlei redenen om dialecten te bestuderen. Je kunt speciaal geïnteresseerd zijn in één dialect en alles willen weten over het Purmerends, of je kunt een grote groep dialecten met elkaar willen vergelijken.Wanneer het je te doen is om een vergelijking, kan je aandacht zich richten op geografische patronen (waar komt wat voor) of op patronen die … [Lees meer...] overDe gekke professor kom
Bijv. wanneer men helemaal krankzinnig geworden is
Over onzinwoordenDoor Marc van OostendorpHet is maar goed dat ik geen journalist ben, of zoiets, want ik ga nu iets doen wat echt niet door de beugel kan: het boekje Alfabetweter van Ronald Snijders en Fedor van Eldijk prijzen. Het is het grappigste boek dat ik de afgelopen paar jaar gelezen heb. Ik zat in de stiltecoupé en mijn medereizigers keken af en toe verstoord op … [Lees meer...] overBijv. wanneer men helemaal krankzinnig geworden is
De leeszaal
Door Marc van Oostendorp Het onderstaande stukje is mijn bijdrage aan de bundel Het beste idee van 2013, dat deze week verschenen is. Ja hoor, alles stort in elkaar. De mensen lezen niet meer, wat u zegt. Ze geven geen geld meer uit aan boeken, zodat boekwinkels en bibliotheken de deuren sluiten. Dat komt door het internet, en door de crisis. En de mensen praten ook niet meer … [Lees meer...] overDe leeszaal
Ontspecialisatie
Door Marc van OostendorpWe gaan een tijdperk tegemoet van ontspecialisatie: het wordt steeds minder nodig dat een wetenschapper gedetailleerde kennis nodig heeft over een eigen 'vakgebied', zoals deeltjesfysica of de Nederlandse letterkunde van de negentiende eeuw. De opleiding voor die twee vakken zal steeds meer op elkaar gaan lijken tot er misschien ooit alleen nog maar … [Lees meer...] overOntspecialisatie
Weet je stad
Door Marc van OostendorpWie de laatste dagen in Amsterdam is geweest heeft ze vast al gezien: de affiches met de nieuwe slogan van de lokale omroep AT5, Weet je stad.Erboven staat steeds een volledige, onberispelijke zin ('Weet dat elke Amsterdammer het beter weet' bijvoorbeeld), maar de slogan zelf knarst en dat is vast zo door de makers bedoeld. Dat knarsen zorgt er in deze … [Lees meer...] overWeet je stad
Is Twitter een genre?
Door Marc van OostendorpSinds een paar dagen staat de oratie die Wilbert Spooren een paar weken geleden uitsprak, op de plaats waar hij hoort: online. De laatste jaren houdt Spooren zich bezig met genre-onderzoek: wat voor (ongeschreven, onbewuste) regels hanteren mensen wanneer ze elkaar gemoet treden? Die regels zijn anders wanneer bijvoorbeeld een leraar met een leerling … [Lees meer...] overIs Twitter een genre?
De terugkeer van siliconenborsten
Door Marc van OostendorpVijftien jaar geleden was het makkelijker om een hit te scoren op het internet [een wereldwijd netwerk van computers, red.] dan nu. Je hoefde alleen maar over seks te schrijven.Ik onderhield indertijd de relatief nieuwe website van Onze Taal, en schreef een keer in de maand voor Neder-L. Een van mijn stukjes heette Siliconenborsten aan de top. Ik … [Lees meer...] overDe terugkeer van siliconenborsten
Een hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
(Ik meen het.)Door Marc van OostendorpSommige taalfouten blijven altijd bestaan. Ze zullen ook nooit goed gerekend worden, zelfs niet door de zachtmoedigste taalkundige; al is het maar omdat ze altijd randverschijnselen zullen blijven tot het einde der taal, dingen die alleen maar incidenteel en per ongeluk gezegd worden en nooit door grote massa's worden overgenomen.Een … [Lees meer...] overEen hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
Bilderdijk bleef het liefste thuis
Over de biografie van Willem BilderdijkDoor Marc van OostendorpU vraagt zich natuurlijk af waarom ik de afgelopen dagen zo vrolijk was. Welnu, dat was omdat ik in De gefnuikte arend aan het lezen was, de biografie van Willem Bilderdijk die Rick Honings en Peter van Zonneveld schreven en die vorige week verscheen.Die opgeruimdheid wordt niet alleen veroorzaakt door het … [Lees meer...] overBilderdijk bleef het liefste thuis
Iedereen zegt Huh?
Door Marc van OostendorpMet het woordje huh? kun je over de hele wereld terecht. Probeer het maar: ga naar een ver en vreemd buitenland, liefst een waar niemand een taal spreekt die u ook spreekt. Meng u onder de lokale bevolking en laat deze tot u spreken. Hoor een en ander geduldig aan en zeg dan: huh? Men zal opgelucht merken dat u een van de hunnen bent, en het … [Lees meer...] overIedereen zegt Huh?
Filmpen
Door Marc van OostendorpIk heb een nieuw werkwoord ontdekt: filmpen. Dat zit zo. Gisteren stond er op Spitsnieuws een berichtje met de kop 'Prostituee' filmpt slapende Bieber. Die kop werd al snel ook getwitterd door oplettende lezertjes (hier).Aan die kop is natuurlijk het gebruik van aanhalingstekens interessant. Ik zou die normaliter gebruiken voor titels … [Lees meer...] overFilmpen
De Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpTaalmopperaars mogen graag de zinsneden 'de laatste tijd' en 'steeds meer' in de mond nemen. Klachten gaan vrijwel altijd over dingen die nu ineens, de laatste paar jaar, door onnozele taalgebruikers in de mond genomen worden. Mede als gevolg van het almaar kelderende niveau van het onderwijs en de voortschrijdende lamlendigheid der taalgebruikers.Het … [Lees meer...] overDe Bob de Rooij-t in de achttiende eeuw
Loflied op de discipline
Door Marc van OostendorpToen de Groene anderhalf jaar geleden bèta-onderzoekers enquêteerde, ging dat over 'de grootste doorbraken in de wetenschap'. Deze week publiceerde de krant een soortgelijk onderzoek onder geesteswetenschappers. Nu ging het natuurlijk niet over grote doorbraken, stel je voor; het ging in plaats daarvan onder andere over de vraag of de … [Lees meer...] overLoflied op de discipline
Die niederländische Sprache ist natürlich keine Form des Türkischen
Wie een leesbare, overzichtelijke en actuele inleiding in de Nederlandse taalkunde wil lezen, kan maar beter Duits leren. Onlangs verscheen Niederländische Sprachwissenschaft. Ik geloof niet dat er momenteel een beter boek bestaat. Is dat geen slecht nieuws? Moeten nu zelfs de inleidingen in de Nederlandse taalkunde uit Duitsland komen? Het lijkt me vooral goed nieuws. Het … [Lees meer...] overDie niederländische Sprache ist natürlich keine Form des Türkischen
Literatuurgeschiedenis als geologisch landschap
Door Marc van OostendorpStel dat je een grote stapel onbekende romans zou moeten sorteren in boeken die in 1950, 1975 en 2000 verschenen zijn. Iemand die een beetje gelezen heeft, zou die taak vermoedelijk met redelijk succes kunnen uitvoeren. Waar ligt dat aan? Waarom heeft de Nederlandstalige letterkunde nu een andere toon en inhoud dan die van zestig jaar geleden? Dat ligt … [Lees meer...] overLiteratuurgeschiedenis als geologisch landschap
Kiezen de onderzoekers voor de juiste onderzoeksvragen?
Door Marc van OostendorpWeet u niet wat u als wetenschapper moet onderzoeken? De overheid biedt hulp! Het Interdeparmentaal Beleidsonderzoek (IBO) komt eraan. De politiek gaat daarmee de hele universitaire wereld doorlichten op zoek naar ieder dubbeltje dat iemand per ongeluk in de koffiekamer heeft laten liggen. Maar men laat het daar niet bij; er komt ook antwoord … [Lees meer...] overKiezen de onderzoekers voor de juiste onderzoeksvragen?
Genootschap
Waarom het een schande is dat jij geen lid bent van Onze TaalDoor Marc van OostendorpAls er nu een onderdeel van de Nederlandse cultuur is die ten onder gaat, en waarvan het erg is dat die ten onder gaat, dan is het de teloorgang van het verenigingsleven. Ooit was dat rijk en bont geschakeerd: het was moeilijk om 's avonds onverwacht iets te organiseren omdat iedereen maar naar … [Lees meer...] overGenootschap
Prima, doei
Wat voor Nederlands heb je nodig op het werk? Er zijn allerlei redenen om Nederlands te leren. Omdat je de verhalen van Belcampo in de oorspronkelijke taal wil kunnen lezen. omdat je Duits studeert en er nog een andere taal bij moet doen. Omdat je liefje hier woont. Of omdat je hier bent komen werken. Al die doelen vereisen een andere aanpak. Je moet andere woorden leren … [Lees meer...] overPrima, doei
Je en jij
Door Marc van OostendorpWaarom betekent je soms wat anders dan jij? Dat is een van de intrigerende vragen die Bettina Gruber probeert te beantwoorden in het proefschrift waarop ze volgende week hoopt te promoveren (hier).Dat de twee woorden inderdaad soms verschillende betekenissen hebben, was al langer bekend. Gruber geeft er een aantal mooie voorbeelden van:- Als … [Lees meer...] overJe en jij
Hoe wetenschappelijk is de taalwetenschap
Door Marc van OostendorpHet begon ermee dat een bevriende psycholinguïste me vorige week vertelde dat veel psycholinguïsten liever geen 'taalkundige' (of linguist) genoemd worden. Ze vinden de psycholinguïstiek geen tak van de taalkunde, zoals ik zou denken, maar iets wat veel beter is dan de rest van de taalkunde – veel wetenschappelijker.Ik weet wel waar dat idee van komt: … [Lees meer...] overHoe wetenschappelijk is de taalwetenschap
