Door Marc van Oostendorp We hebben waarschijnlijk nooit in interessantere taaltijden geleefd dan nu, of in ieder geval niet sinds de Batavieren ons land binnen kwamen zetten met hun rare gebrabbel. Langzaam maar zeker komt het Engels op in onze samenleving. Het gaat niet met enorm wapengekletter gepaard, en je merkt er weinig van. Maar het gebeurt wel: twintig jaar geleden … [Lees meer...] overOns eigen Engels
Sorry dat ik hier sta!
Door Marc van Oostendorp "Mijn praatje", zei een spreekster gisteren terwijl ze nog maar net begonnen was, "is een uitgelezen mogelijkheid voor u om een middagdutje te doen. Ik zeg zodadelijk wel vijf keer hetzelfde." Ze kwam er in de 45 minuten die haar lezing duurde – ze was één van de keynotes in het congres dat ik dezer dagen bijwoon – zo vaak op terug dat ik van de … [Lees meer...] overSorry dat ik hier sta!
Is zij nu kapot?
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen zij en ze? Ja, de eerste heeft meer nadruk dan de tweede, maar verder? Uit allerlei onderzoek van de laatste paar jaar blijkt dat de vormen zich – net als je en jij of hij en ie en meer van dat soort paren – langzaam uit elkaar bewegen. Gaandeweg krijgt ieder van die vormen zijn eigen, speciale betekenisnuance. Wie weet … [Lees meer...] overIs zij nu kapot?
Sommige fouten zijn verre van menselijk verwijderd
Door Marc van Oostendorp De linksback Patrice Evra "hield zich', volgens De Telegraaf van maandag, "verre van in", toen hij maandag kritiek leverde op zijn club, Manchester United. Verre van in! Probeer dat maar eens te ontleden. Ik kon me nog herinneren dat het verschijnsel zijdelings aan de orde kwam in een artikel dat Hendrik De Smet een tijdje geleden … [Lees meer...] overSommige fouten zijn verre van menselijk verwijderd
Niks liefde, niks salsadansen, artikelen schrijven!
Door Marc van Oostendorp Een artikeltje in The Guardian houdt me al een paar dagen bezig. Die Britse krant heeft een serie Academics Anonymous, waarin academici anoniem verslag mogen uitbrengen van het academisch bedrijf: ijzingwekkende verhalen over almaar hoger optastende bureaucratie, de eis om steeds meer en steeds gedetailleerdere projecten in te dienen, en om nu alvast … [Lees meer...] overNiks liefde, niks salsadansen, artikelen schrijven!
Je weet niet wat je weet
De taalkundige als jongeman (3)Door Marc van OostendorpDe leraar Nederlands! De mythische leraar Nederlands! Wie is er niet door hem geïnspireerd, voor wie zijn de poorten van de taal en de letteren niet opengegaan nadat een inspirerende docent het simsalabim uitsprak?Ik heb in zes jaar tijd vijf verschillende leraren Nederlands gehad en nu ik met gemiddeld zo'n dertig … [Lees meer...] overJe weet niet wat je weet
Jeugd, liefde, zonde en zweet voor leken
Door Marc van OostendorpDit soort zinnen worden er niet vaak meer geschreven, al worden ze gelukkig nog wel gepubliceerd: "Wanneer wij ons afvragen wat er omstreeks 1880 in Nederland gebeurde, wàt de Tachtiger-beweging eigenlijk betekende, dan moet het antwoord zijn: dat er een ander mensentype ontstond, met als belangrijkste kenmerk: jeugd."Zo'n onbekommerd gedragen stijl! … [Lees meer...] overJeugd, liefde, zonde en zweet voor leken
Nu ga ik een ijsje voor je kopen
Zullen en gaan in het werk van Lieke Marsman Door Marc van Oostendorp Een jaar geleden dacht ik na over het werkwoord gaan; dat je best kunt zeggen 'het gaat regenen' terwijl de druppels al vallen, zolang dat maar de eerste druppels zijn. En 'ik ga dit boek lezen!' als je de eerste bladzijden tot je genomen hebt – zolang die eerste bladzijden alleen maar op … [Lees meer...] overNu ga ik een ijsje voor je kopen
Over de t in godvert
Door Marc van OostendorpHet is nu wetenschappelijk bewezen: vloeken horen ook bij de taal. In een nieuw artikel in het tijdschrift Natural Language and Linguistic Theory gaat de Utrechtse hoogleraar Norbert Corver in op de complexe manier waarop Nederlanders kunnen vloeken – godverdesakkerdeju – en wat dat zegt over de Nederlandse taal. (Het artikel staat ook op Corvers … [Lees meer...] overOver de t in godvert
Ieder dag een taalverandering
Door Marc van OostendorpSommige op het eerste gezicht nutteloze details blijven heel lang hangen in een taal. Neem de verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord. Het systeem is op het eerste gezicht hopeloos ingewikkeld, zoals iedere buitenlander weet die onze taal wil leren. Je gebruikt altijd -e, tenzij het lidwoord onbepaald is en het zelfstandig naamwoord … [Lees meer...] overIeder dag een taalverandering
Maken studenten wel zoveel taalfouten?
Door Marc van OostendorpHoe slecht staat het ervoor met de taalvaardigheid van studenten? Heel, heel, heel slecht – onder het niveau van basisschoolleerlingen. Althans wanneer we de media mogen geloven (BNR, Metro, Spitsnieuws, de Volkskrant) die gisteren verslag uitbrachten over het onderzoek waarop Anouk van Eerden en Mik van Es volgende week in Groningen … [Lees meer...] overMaken studenten wel zoveel taalfouten?
Waar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?
Door Marc van Oostendorp Omdat ik deze week zijdelings geschreven had over Russisch, kreeg ik een e-mail van mijn beroemde Vlaamse collega José Cajot over holländisch. In het Duits ligt de klemtoon in dat woord op hol; waarom leggen Nederlandstaligen het op län? Het komt niet doordat de klemtoon altijd op de voorlaatste lettergreep ligt in het Nederlands, al komt dat patroon … [Lees meer...] overWaar ligt de klemtoon in ‘holländisch’?
Het bewustzijn als intelligent klembord
Over Consciousness and the Brain van Stanislas DehaeneDoor Marc van OostendorpJa, het is vroeg in de morgen, maar hier zijn twee eenvoudige opdrachten. Reken eerst uit je hoofd uit hoeveel 12x13 is. En bepaal vervolgens of hij kan verwijzen in de zin Dat hij zijn moeder nooit meer heeft gezien, speet Jan. Er is een verschil tussen die twee taken. Bij de … [Lees meer...] overHet bewustzijn als intelligent klembord
Eenig als juiste spelling
De taalkundige als jongeman (2) Door Marc van Oostendorp Dat ik later taalkundige zou worden, ze hadden het op de lagers school al kunnen weten als ze beter hadden opgelet. Ik wist namelijk alles beter. De kenmerkende pedantie die voor veel mensen levenslang de enige manier is waarop ze uiting geven aan hun taalliefde, die heb ik ook gehad. Ja, lachen jullie maar even … [Lees meer...] overEenig als juiste spelling
Een laatste restje ‘sch’
Door Marc van OostendorpSommige taalkundigen beweren wel dat ze zich niet met spelling bezighouden, maar een collega van me had de afgelopen week wel degelijk ruzie gehad met zijn vrouw over de juiste schrijfwijze van het woord 'Chinezen'. Zij wilde het zo, maar hij beweerde bij hoog en laag dat het 'Chinese' moest zijn. Tot ze erachter kwamen dat zij het zelfstandig en hij het … [Lees meer...] overEen laatste restje ‘sch’
Een piek in het Nederlandse landschap
Uri Rosenthal excelleert nu als deskundige over bezuinigingen op wetenschap Door Marc van OostendorpIk probeer de moed er een beetje in te houden, maar soms laat ook ik het hoofd even hangen. Nu heb ik bijvoorbeeld Boven het maaiveld gelezen, dat de Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) gisteren presenteerde.Dat rapport begint met twee observaties: ten eerste, … [Lees meer...] overEen piek in het Nederlandse landschap
Taal van de betere standen
Door Marc van Oostendorp'Hoe komt het nu' zei een dame gisterenavond tijdens de koffiepauze, 'dat wij netjes praten en arbeiders plat?'Verwachtingsvol keek ze me aan. Ik was verzeild geraakt bij de betere standen. Vorig jaar was ik uitgenodigd om een keer een lezing te komen geven over de geschiedenis van de Nederlandse taal.Ik dacht dat het daarbij ging om een bejaardenhuis in … [Lees meer...] overTaal van de betere standen
Ontoegankelijke schatkamers
Hoe onderzoeksbronnen op internet verkommeren Door Marc van Oostendorp Wie zich nog eens terug wil wanen in de jaren negentig, moet de website van Celex eens bezoeken. Het is voor veel taalkundig onderzoek naar het Nederlands nog steeds een onmisbare bron: een database waar voor tal van woorden is aangegeven hoe ze worden uitgesproken, hoe je ze in lettergrepen kan … [Lees meer...] overOntoegankelijke schatkamers
Schiphol-Engels: Ladies and g[ɑ]ntlemen
Door Marc van OostendorpWie op Schiphol aankomt, hoort altijd onmiddellijk een nieuw dialect van het Engels, dat je verder nergens op de wereld hoort. Ook elders in Nederland praat men niet zo, zodat je niet kunt zeggen dat het een Nederlands accent is; en tegelijkertijd zijn er meerdere omroepstemmen op Schiphol die het gebruiken, zodat het meer is dan alleen een persoonlijke … [Lees meer...] overSchiphol-Engels: Ladies and g[ɑ]ntlemen
Niet de versregel of de zin, maar de woorden
Door Marc van Oostendorp"Schrijven over de techniek van het schrijven," schrijft C.O. Jellema in het eerste opstel in de posthume essaybundel In beelden aanwezig, "lees ik graag. Nieuwsgierig als ik altijd ben naar anderen, of ze het anders en soms beter doen dan ik." Hij had zijn hart kunnen ophalen aan deze bundel, wanneer hij iemand anders was geweest – de bundel bevat een … [Lees meer...] overNiet de versregel of de zin, maar de woorden
Liggend op een dekentje werd ik taalkundige
De taalkundige als jonge man (1)Door Marc van OostendorpWaarom wordt iemand taalkundige? Hoe kom je op zo'n raar, of toch in ieder geval vrij zeldzaam idee? Hoe ben ikzelf daarop gekomen?Mij interesseert die vraag al heel lang. Ik vraag er regelmatig ook collega's naar. Je krijgt dan, vind ik, interessante verhalen. Maar je leest er slechts zelden iets over. Taalkundigen … [Lees meer...] overLiggend op een dekentje werd ik taalkundige
Schatten uit de DBNL
Door Marc van Oostendorp Hoe gaat het met de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren? Een half jaar geleden schreven enkele vooraanstaande letterkundigen een ingezonden brief omdat zij zich zorgen maakten over de toekomst van deze digitale schatkamer van de Nederlandse literatuur. "Weinig andere landen kunnen bogen op zo'n veelomvattende, goed … [Lees meer...] overSchatten uit de DBNL
Lijdt Jan Kuitenbrouwer nu ook aan canonangst?
Eik best leuk het beste taalboek van de schrijver van Turbotaal Door Marc van Oostendorp Tien jaar geleden stelde Jan Kuitenbrouwer een onbarmhartige diagnose: taalkundigen leden volgens hem net als allerlei andere deskundigen aan een aandoening die hij meteen maar drie namen gaf in één stukje: canonangst, panisch pluralisme of pluralisme. In plaats van de hele … [Lees meer...] overLijdt Jan Kuitenbrouwer nu ook aan canonangst?
Basisschool niet afgemaakt? Geen uitkering
Door Marc van OostendorpIk probeer me sinds een paar dagen voor te stellen wat voor mensen het zijn die weigeren om Nederlands te leren, terwijl ze wel een bijstandsuitkering aanvragen. Deze week bleek staatssecretaris Klijnsma een wetsvoorstel naar de Raad van State te hebben gestuurd (ik kan dat wetsvoorstel overigens nergens op internet vinden) die het verplicht moet … [Lees meer...] overBasisschool niet afgemaakt? Geen uitkering
De neerlandistiek is dood.
Leve het neerlandistische tijdschrift Door Marc van Oostendorp Hoe gaat het inmiddels met neerlandistiek.nl? Het elektronisch tijdschrift is ter ziele, zoals ik vorig jaar in oktober hier in Neder-L aankondigde. De uitgever, het aan de Utrechtse universiteitsbibliotheek gelieerde Igitur, heeft de bestaande artikelen gearchiveerd zodat deze hopelijk tot in aller … [Lees meer...] overDe neerlandistiek is dood.
