Als je aan mij vraagt waar het in de taalwetenschap dezer dagen gebeurt, zou ik zeggen: in de studie van de betekenis. Ik probeer veel deelgebieden zo'n beetje te volgen, maar als het over betekenis gaat, ga ik altijd even rechtop zitten. Een van de interessantste discussies van dit moment wordt aangeroerd in een nieuw artikel van Eric Acton in het Journal of Linguistics. … [Lees meer...] overDe betekenis van hondenfluitjes
Een succesvolle tweetalige in de 17e eeuw
Te oordelen naar zijn pagina bij de DBNL was John Cruso niet meteen dé auteur waaraan iedereen denkt wanneer hij denkt aan de literatuur van de 17e eeuw. Er staat één werk van de schrijver op de pagina (zijn Epigrammata ofte winter-avondts tytkorting) en er is één artikel aan hem gewijd: in 1964, door J.C. Arens. Maar nu is er ineens een omvangrijke studie over hem, een … [Lees meer...] overEen succesvolle tweetalige in de 17e eeuw
LOT-prijs 2022 voor Kletsheads en het Kletskoppenfestival
Vanmiddag is tijdens de Grote Taaldag de LOT-prijs 2022 uitgereikt aan Sharon Unsworth (Radboud Universiteit). Hieronder staat het juryrapport De activiteiten van de wetenschapscommunicator beperken zich allang niet meer tot het schrijven van stukken voor kranten: er worden festivals georganiseerd, podcasts en vlogs opgenomen, en er wordt op het internet … [Lees meer...] overLOT-prijs 2022 voor Kletsheads en het Kletskoppenfestival
LOT-oeuvreprijs 2022 voor Peter-Arno Coppen
Vanmiddag werd tijdens de Grote Taaldag de LOT-oeuvreprijs 2022 uitgereikt aan Peter-Arno Coppen. Hieronder staat het juryverslag. Rond de eeuwwisseling dook er op verschillende plaatsen op het internet een anonieme persoon op die zich 'de Taalprof' noemde. Het was de tijd voordat we spraken van de sociale media, maar er bestonden al wel zogeheten nieuwsgroepen met namen … [Lees meer...] overLOT-oeuvreprijs 2022 voor Peter-Arno Coppen
Marcel Plaatsman over het Tessels
Marcel Plaatsman schreef het boek 'Tessels. Taal over zee' over de geschiedenis en de hedendaagse staat van het Tessels. Je kunt het boek hier bestellen.De in het interview genoemde gedichten van Nico Dros. Er is ook een audio-versie op (bijvoorbeeld) Spotify. … [Lees meer...] overMarcel Plaatsman over het Tessels
Waarvan men niet spreken kan, daarover moet men spreken
Dit boek zal misschien alleen door diegene worden begrepen die de gedachten die erin zijn uitgedrukt – of in ieder geval daarop lijkende gedachten – zelf al eens gedacht heeft. Die woorden zijn natuurlijk van Ludwig Wittgenstein, ze vormen de eerste zin uit het voorwoord van zijn Tractatus Logico-Philosophicus. Althans in de gloednieuwe vertaling van Victor Gijsbers. De … [Lees meer...] overWaarvan men niet spreken kan, daarover moet men spreken
Hans Clevers en de knikkers
Dat allerlei belangrijke academische titels en rollen, dat het grootste materiële succes, geen garantie zijn tegen afschuwelijk cynisme, werd deze week weer bewezen door Hans Clevers: universiteitshoogleraar in Utrecht, voormalig president van de KNAW, en in staat om het wetenschappelijk bedrijf te vergelijken met het verkopen van auto's. Tegen de Utrechtse universitaire … [Lees meer...] overHans Clevers en de knikkers
Helpen versjes de woordenschat?
Wat is het nut van kinderrijmpjes? Dat is geen neoliberale vraag maar een evolutionaire: in allerlei culturen, misschien wel in alle culturen, zingen ouders liedjes voor hun kinderen en zeggen ze versjes op. Dat moet een verklaring hebben. Wat is die? Je zou kunnen denken dat het kinderen helpt met de ingewikkelde taak waar ze voor staan: hun moedertaal leren. Gedichtjes en … [Lees meer...] overHelpen versjes de woordenschat?
De hoofdletters van Alicja Gescinska
Over Trojaanse gedachten van Alicja Gescinska valt van alles te zeggen, maar de moderne poëzielezer die de bundel openslaat valt onmiddellijk iets op: de regels beginnen allemaal met een hoofdletter. Het gedicht Stad van mijn taal begint zo: Zoekend in zinnen bevecht ik de zinledigheid.Ik tast met vingertoppen de omwalling af,Steen voor woord gelegd door eenzaten als ik.In … [Lees meer...] overDe hoofdletters van Alicja Gescinska
Hadewijch
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (12) Heel veel van wat we overgeleverd hebben uit de middeleeuwen, stond op rijm. Proza was vaak voor puur zakelijke doeleinden: ambtelijke documenten bijvoorbeeld. Maar Hadewijch (die leefde in de dertiende eeuw), schreef haar 'visioenen' in proza. Het zesde visioen begint betrekkelijk aards, met het noemen van … [Lees meer...] overHadewijch
Het verschil tussen reuk en rook horen
Misverstanden kunnen op de kleinste niveaus ontstaan. Vandaag promoveert Nadine de Rue in Nijmegen op een knap en heel interessant proefschrift waarin ze heel minutieus het allerkleinste misverstand bestudeert: dat tussen klinkers. Iemand zegt reuk en de ander hoort rook of omgekeerd. Wat gebeurt er dan? De Rue onderwierp mensen aan een batterij experimenten om dit te … [Lees meer...] overHet verschil tussen reuk en rook horen
God als retoricus
Het is allemaal de schuld van Plato. Die vond enerzijds dat er in zijn ideale Republiek geen plaats was voor de dichters terwijl de filosofen juist de leiding moesten nemen. Daarmee maakte hij een scheiding tussen poëzie en de waarheid. Dat zegt Peter Sloterdijk in zijn onlangs in het Nederlands vertaalde boek Theopoëzie. Het is duidelijk dat de scheiding voor Sloterdijk … [Lees meer...] overGod als retoricus
Japanse studenten die bang zijn om Engels te spreken in Nederland
Wat zegt de wetenschap? Hoe makkelijk wetenschapscommunicatie uit de hand kan lopen, laat zich aardig illustreren aan een recent artikel op ScienceGuide: Docenten moeten rekening houden met spreekvrees studenten uit collectivistische cultuur. ScienceGuide is een van de aardigste websites van Nederland, onmisbaar voor iedereen die geïnteresseerd is in het hoger onderwijs. … [Lees meer...] overJapanse studenten die bang zijn om Engels te spreken in Nederland
Dit artikel moet duidelijk herzien worden
Anonieme peer review is een fascinerend onderwerp voor studie van beleefdheid. Ja, beleefdheid is een eerbiedwaardig onderzoek, dank u wel voor het vragen. Wat doen mensen precies als ze beleefd zijn? En waarom geldt het bijvoorbeeld als beleefd om dingen indirect te zeggen? Dat zijn het soort vragen waarnaar beleefdheidsonderzoek wordt uitgevoerd, en omdat veel beleefdheid een … [Lees meer...] overDit artikel moet duidelijk herzien worden
Leven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (11) Lutgardis van Tongeren (1182 – 1246) was een belangrijke dertiende-eeuwse mystica en non. Haar leven werd al vrij snel na haar dood in het Latijn beschreven door de dominicaan Thomas van Cantimpré. De Nederlandse bewerking is mogelijk eveneens van een zeer geleerde monnik Willem van Affligem (1220-1297): zijn … [Lees meer...] overLeven van St. Lutgart van Willem van Affligem
Taalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
Jeroen heeft een taalontwikkelingsstoornis, TOS. Dat betekent dat hij zinnen zegt als "Amir gooi.. euh... de euh... bal toch naar jou? En jij naar ik!" Andere kinderen in Jeroens klas begrijpen niet waarom hij zulke fouten maakt. Voor die kinderen én voor Jeroen maakte de taalkundige Imme Lammertink een stripverhaal. Lammertink is zelf onderzoeker naar TOS, en ze heeft … [Lees meer...] overTaalonderzoeker zijn is echt wel gaaf
Microscopisch lezen
Guus Middag heeft een bijzondere techniek ontdekt: close reading op microniveau. Ja, je kunt romans close readen , en gedichten; maar Middag doet het met individuele woorden. Hij demonstreerde de techniek jarenlang in het tijdschrift Onze Taal, en sommige stukjes waren al verzameld in zijn Rarewoordenboek. Nu is er ook nog een Verklarend zakwoordenboekje van rare woorden, met … [Lees meer...] overMicroscopisch lezen
Krijg de amfibrach
De schrijver Gerard Reve verkondigde de theorie dat de bese schrijversnamen bestaan uit twee beklemtoonde lettergrepen die ieder gevolgd worden door een onbeklemtoonde: Multatuli, Hella Haasse, Gerard Reve, Stijn De Paepe. Zulke namen zou je beter kunnen onthouden. Je noemt zo’n versvoet van een beklemtoonde en een onbeklemtoonde lettergreep in de klassieke versleer … [Lees meer...] overKrijg de amfibrach
de boy uit je willen halen
Pronomina in de lyriek (19) In gebarentalen werkt de wijzende vinger vaak als een persoonlijk voornaamwoord: de gebaarder zet de personen over wie ze praat eerst in de gebarenruimte voor zicht: Marieke staat links, Lucas staat rechts. In de rest van het betoog wijst ze dan naar de plek waar zij geplaatst zijn als ze het over hen wil hebben. In zekere zin werken … [Lees meer...] overde boy uit je willen halen
Floris ende Blancefloer van Diederic van Assenede
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (10) In deze roman in verzen van Diederic van Assenede (ongeveer 1230-ongeveer 1293) is Floris verliefd op Blancefloer, maar zij is helaas gekocht door een islamitische vorst, die als betreurenswaardige gewoonte heeft dat hij vrouwen een jaar de zijne maakt en daarna vermoordt – een gewoonte die hij voor Blancefloer … [Lees meer...] overFloris ende Blancefloer van Diederic van Assenede
Een mislukt onderzoek naar Kinder Surprise
Het idee achter The Babel Message is misschien wel het fascinerendste idee voor een boek over taal dat ik ooit gehoord heb: het gaaat helemaal over de waarschuwing die er wereldwijd aan de eieren van Kinder Surprise is toegevoegd. Die eieren zijn gemaakt van chocolade, maar er zit een gekleurd zilverkleurig wikkel omheen en binnen de chocolade schil zit een geel plastic … [Lees meer...] overEen mislukt onderzoek naar Kinder Surprise
Uit de tijdschriften
Het nieuwe nummer van Nederlandse Letterkunde geeft in veel opzichten stof tot nadenken. Het is een nummer waarin jonge onderzoekers terugkijken op het begin van het tijdschrift, in 1996. Deskundigere mensen dan ik zouden eigenlijk moeten reflecteren over de vakinhoudelijke reflecties, maar in het artikel van Nelleke Moser over de tijdschriftenrubriek Periodiek gaat het een … [Lees meer...] overUit de tijdschriften
Uitwaaien met Asha ten Broeke
Er is iets aantrekkelijks aan de gedachte dat in de oerwouden en op de steppen nog ongerepte mensen wonen, één met de natuur. Wij in het westen zijn gecorrumpeerd van de heerlijke oerstaat waarin die mensen nog verkeren. Dat kun je aan van alles zien en horen, bijvoorbeeld aan de taal. Hoe mooi zijn die exotische talen toch die nog geen woorden kennen als prikspijt of wappie, … [Lees meer...] overUitwaaien met Asha ten Broeke
Als ik er maar niet ben
Seks in recente Nederlandse romans, 2: De geschiedenis van mijn seksualiteit (Tobi Lakmaker) Recensies van Tobi Lakmakers vorig jaar verschenen debuutroman De geschiedenis van mijn seksualiteit wijzen er vaak op dat het boek minder over seksualiteit gaat dan de titel doet vermoeden. Ik geloof dat dit niet zo is: er komt weliswaar niet heel veel seks in voor, maar … [Lees meer...] overAls ik er maar niet ben
De roman van Walewein
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (9) Een van de Middelnederlandse verhalen over koning Arthur de Roman van Walewein, of Walewein en het schaakbord (rond 1250), kun je lezen als een door en door ironisch boek, voor een publiek dat nu niet per se alles geloofde dat het voorgeschoteld kreeg. Allerlei volkomen ongeloofwaardige avonturen maakt … [Lees meer...] overDe roman van Walewein
