![Diana, G. (ca. 1770). De grootmoedigheid van Scipio [Schilderij]. Rijksmuseum.](https://neerlandistiek.nl/wp-content/uploads/2024/11/SK-A-3465-150x150.jpg)
Een minder bekend boek van Betje Wolff is haar "Lier-, Veld- en Mengelzangen," dat in 1772 werd uitgegeven door T. Tjalingius te Hoorn. In dit werk staan 17 gedichten, voorafgegaan door twaalf pagina's voorrede in proza en acht pagina's "Ontschuldiging aan mijne Vrienden" in poëzie. Het geheel wordt afgesloten met een prozavertaling van Alexander Pope's "The Rape of the Lock." … [Lees meer...] overBetje Wolff, Scipio (1771)
Artikel
Te wit, te mannelijk, te Eurocentrisch?
Aardrijkskundelesboeken vanuit een postkoloniaal diversiteitsperspectief Het Herdenkingsjaar Slavernijverleden (2023-2024) nodigt uit tot reflectie op (post)koloniale thema's in de internationale Neerlandistiek. Binnen het interdisciplinaire onderzoeksproject ´Meerstemmigheid in de Nederlandse-Indonesische koloniale geschiedenis´ (2022-2024) werden geschiedenis- en … [Lees meer...] overTe wit, te mannelijk, te Eurocentrisch?
In tranen
Het is even schrikken om te lezen dat Marita Mathijsen met Een vrije geest een 'emobiografie' heeft willen schrijven, een boek over Betje Wolff dat de grote achttiende-eeuwse schrijfster volgt in haar emotionele ontwikkeling. Wolff, zou je denken, is een schrijfster geweest die in aanraking kwam met tal van belangrijke ideeën uit haar tijd. Zou ze niet juist vanwege … [Lees meer...] overIn tranen
Etymologica: Het gebied Rekselaar bij Genderen
Het Rekselaar is het gebied ten noorden van Genderen. Soms is het ‘de’ Rekselaar, soms ‘het’ Rekselaar. Dit inconsistente lidwoord-gebruik is te zien als een teken dat mensen niet weten waar de naam voor staat of vandaan komt. Hieronder volgt een poging de naam te verklaren. Het Rekselaar op de kadastrale kaart van Genderen van 1832. De smalle percelen ten westen van de … [Lees meer...] overEtymologica: Het gebied Rekselaar bij Genderen
‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittel [24]
Die wonderlike, vreemde ende schone historie van Melusinen zoals gedrukt door Gheraert Leeu te Antwerpen in 1491. Kritische editie met reproductie van het unieke exemplaarKBR Brussel Inc B 1369,in combinatie met de proza-versie van Je(h)an d’Arras, bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve. Amsterdam 2024 Bibliotheek van Middelnederlandse … [Lees meer...] over‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittel [24]
Van de Jordaan naar de Gazastrook in Amsterdam?
Wie heeft wanneer de naam Nederland voor ons landgebied naar voren geschoven? Daar zal ongetwijfeld naamkundig over nagedacht en geschreven zijn, maar dat laat ik hier even buiten beschouwing. Ik begin met deze vraag naar aanleiding van het stukje van Paulien Cornelisse op de voorpagina van De Volkskrant van 11 november, getiteld 'Jammer dat Nederland al Nederland heet'. … [Lees meer...] overVan de Jordaan naar de Gazastrook in Amsterdam?
De aanstekelijke woede van Jeroen Brouwers
(Briefwisseling 1968-1986, Jeroen Brouwers-Geert van Oorschot) Na de eerste lange brief van Jeroen Brouwers aan uitgever Geert van Oorschot in hun Briefwisseling 1968-1986 (Atlas Contact) reageert de uitgever op 3 januari 1969 met de woorden: ‘In ieder geval verheugt het mij bovenmate dat u vijanden durft te maken.’ Profetische woorden die het schrijverschap van … [Lees meer...] overDe aanstekelijke woede van Jeroen Brouwers
Het eerste kwart: Ellen Ombre, Last
De Jodensavanne, een gebied ten zuiden van Paramaribo waar Sefardische Joden van de zeventiende tot de negentiende eeuw plantages hadden, werd door het Nederlandse koloniale bestuur gebruikt als kamp voor Duitsers en voor bijvoorbeeld NSB'ers uit Nederlands Indië. De kampcommandant had gehoord dat de Sefarden zich hadden laten begraven met juwelen en andere kostbaarheden en hij … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ellen Ombre, Last
“Ambigue”: een geval van woordbeeldbesmetting?
In de Trouw van 1 november stond de volgende zin: "Democratieën kunnen ook verzanden in een zogenaamde anocratie, een regeringssituatie waarbij de plek van de macht ambigue is geworden." Daarin viel me de spelling ambigue op, met een <e> die lastig te verantwoorden is, zeker omdat de Trouw in 2021 bekend heeft gemaakt de officiële spellingregels te gaan gebruiken. … [Lees meer...] over“Ambigue”: een geval van woordbeeldbesmetting?
De grote paradox van Godfried Bomans
(weer niet ontrafeld) Godfried Bomans blijft een ongelukkige casus in de Nederlandse letterkunde. De rijtjes waarin hij verschijnt zijn steevast niet die waar je in moet figureren als je einddoel een ereplaats op de Parnassus is: hij is de Eerste BN-er, de eerste televisiepersoonlijkheid, een geestig ‘causeur’, mateloos populair bij het grote Nederlandse publiek, hij … [Lees meer...] overDe grote paradox van Godfried Bomans
Kom op voor de beschaving
Ja, volgende week maandag (25 november, 13 uur, Malieveld in Den Haag) protesteren we tegen de bezuinigingen op het hoger onderwijs. Af en toe moet je daarvoor even slikken, want de regering die eigenhandig de wetenschap en het onderwijs in Nederland aan het slopen is, blijkt ook op andere vlakken tot weerzinwekkende dingen in staat. Toen er bij het Forum voor Democratie … [Lees meer...] overKom op voor de beschaving
Horatius en Tacitus op drie oktober
Het is voortdurend feest in Leiden: vorige maand is drie oktober gevierd, 450 jaar na Leidens ontzet, en nu nadert de 450ste dies natalis van de universiteit op acht februari. Dat was nog eens boter bij de vis: vier maanden nadat er haring en wittebrood werd uitgedeeld opende de Academie haar poort. Een hoofdrol in beide gebeurtenissen speelt de Noordwijkse edelman Janus Dousa … [Lees meer...] overHoratius en Tacitus op drie oktober
De methode-Geerars
Zo’n drie weken geleden was ik te gast in een Amersfoorts boekenpaleis. Schitterende kasten met oogverblindende boekbanden, alles ook nog eens met smaak en inzicht verzameld: hier stonden de Darwiniana, daar de boeken over giraffes. In het midden van de ruimte stond een vleugel, onnadrukkelijk bewijs van goede smaak. Een bevriende geleerde had me uitgenodigd om eens een … [Lees meer...] overDe methode-Geerars
We mogen niet eens demonstreren
Laat niemand ooit beweren dat de jaren twintig van de eenentwintigste eeuw saai waren. We leven in een tijd waarin niet alleen een regering de wetenschap en het hoger onderwijs kan kortwieken, maar waarin ook demonstraties in de hoofdstad van Nederland een week lang verboden kunnen worden. En een grote vreedzame demonstratie tegen die bezuinigingen in Utrecht is zelfs op het … [Lees meer...] overWe mogen niet eens demonstreren
Tegen wie ik morgen demonstreer
Als je de wetenschap liefhebt, kun je morgen eigenlijk niet anders dan demonstreren. Je moet wel heel zwaarwegende persoonlijke redenen hebben om niet te komen. Professionele redenen kunnen er, in ieder geval voor wie aan een universiteit werkt, niet zijn. Als je er morgen niet staat, en de plannen gaan gewoon door, verliezen duizenden mensen hun baan en wordt voor minstens een … [Lees meer...] overTegen wie ik morgen demonstreer
Aanbevolen artikelen uit de taalkunde
In dit artikel wordt ingegaan op kernwaarden van etniciteit, waarvan taal er één is. In sommige migrantengemeenschappen speelt het een grotere rol dan in andere. Smolicz introduceerde het begrip ‘ethnic core values’. Kernwaarden van etniciteit: Waarom verdwijnt het Nederlands in emigratielanden zo snel? Nederlanders die vertrokken zijn naar emigratielanden als de VS, … [Lees meer...] overAanbevolen artikelen uit de taalkunde
‘Voert dezen man niet ad bestias’
De uitleveringskwestie-De Vreese Onlangs verscheen in Trefwoord, online tijdschrift voor lexicografie een bijdrage van mijn hand over Willem de Vreese (1869-1938). Met dat stuk wilde ik laten zien dat het mogelijk is om met behulp van krantenberichten uit Delpher een interessante collectie feitenmateriaal bij elkaar te brengen waarvan bepaalde concrete elementen de … [Lees meer...] over‘Voert dezen man niet ad bestias’
Wie Evi Aarens is,
houdt de hele neerlandistiek al jaren in een verstikkende wurggreep – denkend aan Evi kan ik niet slapen, niet slapend denk ik aan Evi. Dat soort dingen. Soms valt er ineens iets op, alsof er iemand naar staat te wijzen. Zo lezen we in krans 8 van Disoriëntaties deze regel: ‘Jouw naam luidt nu Europa,’ zegt hij zacht In krans 11 staat echter deze regel: ‘Mijn … [Lees meer...] overWie Evi Aarens is,
Nederland verarmt zijn samenleving
‘Besparen op talenopleidingen op het moment dat de arbeidsmarkt smeekt om taalspecialisten is in economisch opzicht bijzonder kortzichtig en valt beleidsmatig niet te verdedigen’, schrijft de kerngroep van het Vlaams Talenplatform in een reactie op de beslissing in Nederland om het mes te zetten in het aantal taalopleidingen aan universiteiten. Nederland houdt een ware … [Lees meer...] overNederland verarmt zijn samenleving
Middelnederlands tere ‘boom’: een spookwoord?
Het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) noemt in deel VIII in kolom 247-48 een zelfstandig naamwoord tere m. of vr. met de betekenis ‘boom’. Er wordt daarbij verband gezocht met gelijksoortige vormen, die inderdaad ‘boom’ betekenen, zoals Engels tree; Gotisch triu; Oudfriesch trê, Oudengels treo, trio; Oudnoors tré, en het zou verder verwant zijn met Grieks doru en drûs. Het … [Lees meer...] overMiddelnederlands tere ‘boom’: een spookwoord?
Volstrekt loyaal (aan de bezetter)
Hoe zit het universitaire bestuur in elkaar? Ik loop toch al bijna veertig jaar op de academie rond, in allerlei hoedanigheden, maar ik moet toegeven dat ik nauwelijks een idee heb. Ja, er is iemand die 'de rector' is, en er is een 'college van bestuur', en die beslissen van alles, maar behalve dat de rector een toespraak houdt bij de opening van het academisch jaar, merk ik er … [Lees meer...] overVolstrekt loyaal (aan de bezetter)
‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [20]-[23]
Die wonderlike, vreemde ende schone historie van Melusinen zoals gedrukt door Gheraert Leeu te Antwerpen in 1491. Kritische editie met reproductie van het unieke exemplaarKBR Brussel Inc B 1369,in combinatie met de proza-versie van Je(h)an d’Arras, bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve. Amsterdam 2024 Bibliotheek van Middelnederlandse … [Lees meer...] over‘Die historie van Meluzine’ (Gheraert Leeu, Antwerpen 1491) : capittels [20]-[23]
De opkomst van het Bruna-imperium en de verdwijning van mej. Wenting
Geen uitgevershuis dat de vaderlander zo lang terzijde heeft gestaan bij de bestrijding van overmatige geestesarbeid als Bruna. Dankzij lichte-lectuurreeksen als Voor den Coupé (1893-1918), Bruna’s Bibliotheek (1918-1932), Balken-Serie (1936-1945), Het Boek van de Maand (1947-1955) en Zwarte Beertjes (1955-) hebben generaties lezers onderuit kunnen zakken met Louise Stratenus, … [Lees meer...] overDe opkomst van het Bruna-imperium en de verdwijning van mej. Wenting
Het eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
Het lied van ooievaar en dromedaris is vrij onomstreden dé Nederlandstalige roman van de 21e eeuw, in ieder geval tot nu toe. Het is een boek waar op ieder van de 650 pagina's van alles gebeurt, en iedere passage een sleutelpassage is. In het laatste hoofdstuk gespt de klokkenmaker Ties Auwerda bij zijn vrouw Heleen een horloge om. Zij was in paniek om het verdwijnen van de … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Anjet Daanje, Het lied van ooievaar en dromedaris
De/het hoen
Vaak gebruik ik het woord "hoen" niet. 's Morgens voer ik "de kippen" of in het Fries "de hinnen". Als het woord "hoen" al eens ter tafel komt, dan is het meestal in een samenstelling als "korhoen", "dwerghoen", "mesthoen" of "leghoen".Die samenstellingen zijn voor mij duidelijk het-woorden. "De korhoen" klinkt me raar in de oren. Vermoedelijk daarom zou ik ook "het hoen" … [Lees meer...] overDe/het hoen
