Deze actuele of tijdloze, cultuur- en maatschappijkritische roman begint heel literair, driedubbel verzaagd, in medias res: midden in een heftige ruzie, maar dat blijkt het verslag ervan te zijn in een gesprek over die ruzie, dat gesprek voert Aline met haar psycholoog, van dergelijke sessies met de psycholoog zijn er natuurlijk al meer geweest, het was alweer de zoveelste … [Lees meer...] overGroslijst: Heleen Debruyne, Aline
Artikel
Diepgravend en geestig
Over het dagboek van Koos van Zomeren Tijdens een gesprek dat ik onlangs voerde met dorpsgenoot en verwoed lezer Jeroen A., viel de naam Koos van Zomeren. Jeroen had het nieuwe boek van hem aangeschaft. ‘Privé-domein,’ zei hij geheimzinnig. Misschien noemde hij ook de titel, maar mijn geest was inmiddels afgedwaald naar de jaren van Van Zomeren (1946) van zo’n vijfendertig … [Lees meer...] overDiepgravend en geestig
Vacuette: voor stof- en bloedzuigers
Achter het Achtervoegsel 60 In juli 2022 plaatste ik op Neerlandistiek een bijdrage over stofzuigers waarvan de naam eindigde op -ette (AhA 19). Aan bod kwamen de Dustette, de AEG Vampyrette, de Hooverette en de Rutonnette. Met dat stuk dacht ik alle stofzuigernamen op -ette keurig bij elkaar te hebben geplaatst. Maar de continue jacht naar -ette-woorden op Delpher leerde … [Lees meer...] overVacuette: voor stof- en bloedzuigers
Het boek als taaleenheid
Taalkundigen houden zich meestal bezig met betrekkelijk kleine brokjes taal. De medeklinker p. De lettergreep. Het woord. De zin. De grootste waaghalzen richten zich op het gesprek, al gaat het ook daar dan vaak over kleine stukjes van zo'n gesprek – A zegt iets, B antwoord, A praat er even doorheen en dan zegt B toch nog ook iets – en niet over de grote opbouw (in de loop van … [Lees meer...] overHet boek als taaleenheid
Vaders die rouwen, van Carmien Michels in het Kroatisch
Samenwerking met de auteur Contact opnemen met een schrijver tijdens het vertalen van zijn of haar boek – het is een vraag waar vertalers zich vaak over buigen. Sommigen zoeken graag dat contact op, terwijl anderen er de voorkeur aan geven om alle twijfels zelf op te lossen, zonder de auteur lastig te vallen. Ik ben blij dat ik er in de laatste fase van mijn vertaling van de … [Lees meer...] overVaders die rouwen, van Carmien Michels in het Kroatisch
Gerard Reve besluit ze bruiner te bakken
Hoe de schrijver van De avonden zichzelf opnieuw uitvindt als Campkunstenaar Gerard Kornelis van het Reve wordt in 1960 gevraagd voor Stemmen van schrijvers. Hij verschijnt met Remco Campert op een plaatje en vereeuwigt hiermee een voordracht van een fragment van de novelle Werther Nieland (1949). We horen de jonge Van het Reve vertellen hoe hoofdpersoon Elmer een … [Lees meer...] overGerard Reve besluit ze bruiner te bakken
Mag je trots zijn op een ander?
Is het een cultureel verschil? Dat dacht mijn Duitse collega toen we praatten over de Britse collega die onlangs, min of meer gedwongen, afscheid nam van ons beider universiteit. Die Britse collega had van alles gezegd, maar ook dat hij 'trots was op de studenten die in opstand waren gekomen'. Dat nu was een voorbeeld van hoe de Brit grensoverschrijvend was geweest, vond de … [Lees meer...] overMag je trots zijn op een ander?
Groslijst: Stijn van der Loo, De strijd van Gulleman
Pech onderweg, gelukkig leven Hoe te leven? Hoe te sterven? In talloze leerboekjes, preken en wijsgerige verhandelingen wordt al eeuwen gezocht naar bevredigende antwoorden. Die worden dan ook in woorden gevonden. Meer dan eens zoeken slachtoffers van dergelijke belerende praatjes naar pepermuntjes, om niet in gegeeuw te vervallen. Gelukkig zijn er ook gedichten, verhalen … [Lees meer...] overGroslijst: Stijn van der Loo, De strijd van Gulleman
Een stevig gegroeid publieksbereik
In De bestsellermachine (2025) vertelt Erica van Boven dat er in de jaren dertig van de vorige eeuw voorzichtige pogingen werden gedaan een lijstjescultuur te stichten. De benaming ‘Meest Gevraagde Boeken’ schiep afdoende voorbehoud om niet te vervallen in ‘commercie’, die even vanzelfsprekend werd verafschuwd als dat Ter Braaks etiket ‘damesromans’ goed verkochte troep … [Lees meer...] overEen stevig gegroeid publieksbereik
Nederlands tussen de soep en de patatten
In gesprek met Freja Verachtert Had je als kind soms het gevoel dat je ouders enigszins neerbuigend tegen je praatten? Waarom lijkt het erop dat volwassenen anders met elkaar praten dan met hun kinderen? Wat is standaardtaalideologie? En wat heeft dat allemaal te maken met het avondeten? Wanneer ouders en kinderen samen aan tafel schuiven voor het avondeten, gebeurt er … [Lees meer...] overNederlands tussen de soep en de patatten
Uit gêne een vreemde taal spreken
Er is een scene in de roman Der Zauberberg van Thomas Mann waarin de hoofdpersoon Hans Castorp zijn enige echt intieme gesprek heeft met de door hem aanbeden Clawdia Chauchat, aan het einde van het carnavalsbal. Dat gesprek vindt plaats in het Frans, en het gaat voor een deel ook over die taalkeuze: "Moi, tu le remarques bien, je ne parle guère le français", zegt Castorp. … [Lees meer...] overUit gêne een vreemde taal spreken
Etymologie van zwaar naar zwierig
Taal is lineair. Onze woorden verschijnen na elkaar in de tijd of naast elkaar op de regel. Hoe geweldig taal ook is, dat is een zwakte. Natuurlijk, we kunnen allerlei informatie in een of andere lineaire volgorde ter sprake brengen of op schrift stellen, en vervolgens met allerlei signaalwoorden toch een structuur aanbrengen. Maar wat een gedoe zeg. Wat je eigenlijk zou … [Lees meer...] overEtymologie van zwaar naar zwierig
Etymologica: (De) Oekraïne
Tijdens de koffiepauze komen op het Instituut voor de Nederlandse Taal vaak interessante kwesties langs. Zoals onlangs de vraag waarom we tegenwoordig spreken over Oekraïne en vroeger over de Oekraïne. Dat was een mooie aanleiding om eens wat dieper in de vermeldingen over (de) Oekraïne te duiken. Ukraine In de zeventiende-eeuwse kranten van het Couranten Corpus komt … [Lees meer...] overEtymologica: (De) Oekraïne
Volgende week dinsdag, op de Dam
Op dinsdag 9 december moet je in Amsterdam zijn: daar organiseren WO in Actie en de vakbonden dan een demonstratie (zie bijvoorbeeld de informatie op de website van de AOb) voor het hoger onderwijs. Op 9 december wordt er vanaf 12:00 uur verzameld op de Dam. Na een kort programma is er een mars door de stad. Waarom is het nodig? Is het kabinet Schoof niet gevallen? Is de … [Lees meer...] overVolgende week dinsdag, op de Dam
Historie van Malegijs : Capittels [29]-[34]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [29]-[34]
Groslijst: Henk Groenewegen, Gezien
Gezien van Henk Groenewegen is geen omvangrijk boek; het is een novelle, die evenwel in minder dan honderd pagina’s prima in staat is om een levendige wereld op te roepen. Het verhaal speelt ten tijde van de Franse Revolutie, en wordt verteld door de ogen van een paar niet voor de hand liggende personages, die desondanks samen een goed beeld van deze heftige periode in de … [Lees meer...] overGroslijst: Henk Groenewegen, Gezien
Een onopgemerkt ‘In Memoriam Vincent van Gogh’ door Willem Kloos
Ik heb onlangs de boekencollectie van Antiquariaat Schuhmacher bekeken, omdat deze naar de veiling ging. Onder die boeken bevonden zich talloze Tachtigers-uitgaven, een van Schuhmachers specialismen. Zie hier enkele zeer bijzondere voorbeelden! Om die reden heb ik ook vele Tachtigers weer eens wat gelezen of voor het eerst aandachtig gelezen. Zoals dit weekend de notoir … [Lees meer...] overEen onopgemerkt ‘In Memoriam Vincent van Gogh’ door Willem Kloos
Vendetta en vergeving
Leven en dood van een Corsicaan van Zetti & Bosch en de poëtica van uitgeverij KLEIN In Nederland zijn nog te weinig literatuurliefhebbers ervan op de hoogte, maar de Vlaams-Nederlandse boekenmarkt heeft er sinds 2023 een uitgeverij bij met een gedurfd fonds. Paul Buekenhout, oprichter en voormalig bezieler van het Brusselse literatuurhuis Passa Porta, geeft met KLEIN … [Lees meer...] overVendetta en vergeving
Bekentenissen van een bibliovoor
Leeslogboek november 2025 Omdat ik in de komende weken óók nog eens jarig ben, wordt mij in de aanloop naar december uitzonderlijk vaak gevraagd 'wat ik eigenlijk wil hebben'. Eigenaardig genoeg gaan veel mensen ervan uit dat dit wel géén boek zal zijn. Terwijl toch uit alles blijkt dat ik niets liever heb dan dat? Houd ik soms een aftershavelogboek bij op het internet, … [Lees meer...] overBekentenissen van een bibliovoor
Nijhoff verhusseld
De naam J.A. Lindon kwam ik voor het eerst tegen toen ik The Hunting of the Snark vertaalde. Annotator Martin Gardner nam achter in zijn uitgave van Carrolls gruwelverhaal een ‘Fit the seven-and-a-halfth’ op, een extra hoofdstuk, dat door deze mysterieuze Lindon was geschreven ter aanvulling op Carrolls acht fits omdat hij het jammer vond dat … [Lees meer...] overNijhoff verhusseld
Leren lezen en schrijven – zou dat helpen?
Als we de PISA-cijfers mogen geloven, gaat de leesvaardigheid van Nederlandse vijftienjarigen hard achteruit. Nederland behoort niet langer tot de top van landen met goede lezers. Omdat leesvaardigheid het enige vak is dat via PISA in de gaten wordt gehouden, weten we niets over de andere taalvaardigheden, maar waarschijnlijk zijn die eveneens achteruit gegaan. Er moet wat … [Lees meer...] overLeren lezen en schrijven – zou dat helpen?
Bella speelt met Demi en Vera zit in het andere team
Het is lastig te geloven hoeveel informatie we als we praten tegelijkertijd met onze stem moeten overbrengen: al die verschillende woorden, die ieder bestaan uit klinkers en medeklinkers, die ieder bestaan uit allerlei subtiele bewegingen van tong en lippen. Al die emoties, al die afstandelijkheid. En dan moet je ook nog op de een of andere manier duidelijk maken hoe de woorden … [Lees meer...] overBella speelt met Demi en Vera zit in het andere team
Groslijst: Anne Mieke Backer, Ik was dat meisje
Het mooie aan literatuur is: een schrijver kan over álles schrijven en als lezer kom je dus ook van alles tegen qua thematiek. In deze roman: een Frans meisje dat als tiener in de jaren zestig een verhouding heeft met een oudere Amerikaan en de seksualiteit met hem compleet anders beleeft dan hij. Eigenlijk gaat het verhaal in diepere zin misschien wel over het miskende … [Lees meer...] overGroslijst: Anne Mieke Backer, Ik was dat meisje
Bureaucratiseren, bagatelliseren, postponeren
Confuc (23) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. De Telegraaf heeft een bericht over verpleegtehuizen. Bijna 18.000 ouderen staan op de wachtlijst maar … [Lees meer...] overBureaucratiseren, bagatelliseren, postponeren
Zachtjez
Ben ik eens enthousiast over een bundel, dan blijkt iedereen het te zijn geweest. Nu ja, het handjevol dat ‘de’ poëziekritiek bemenst. Dan ben ik toch confuus. In dit literair klimaat is bijvoorbeeld Menno Wigman op het zadel der eeuwige klassiekerigheid gehesen, en stuiten critici reeds in het begin van Addertje op: ‘tegen de avond laten de gierzwaluwen in het … [Lees meer...] overZachtjez
