Onder de motorkap van Carmiggelt (ii) Wie beide levensverhalen heeft gelezen – zie de vorige aflevering – weet van alles van Simon Johannes Carmiggelt (1913-1987). Opvallender is, dat er in geen van beide levensverhalen erg veel over de talige kant van Carmiggelt geschreven wordt. Dat is vooral bij het boek van Van Gelder opmerkelijk, omdat de lezer bij hem al snel het … [Lees meer...] overEen ragfijn soort Nederlands
Artikel
Lees ‘De Nederlandse Boekengids’
Mijn favoriete Nederlandstalige tijdschrift is De Nederlandse Boekengids. Het voert de ondertitel The Dutch Review of Books die ik in de eerste jaren eerlijk gezegd wat pretentieus vond, met zijn verwijzingen naar bekende Engelse en Amerikaanse voorbeelden. Maar inmiddels maakt het tijdschrift die ondertitel meer dan waar. Het is ook een unieke locatie voor een vorm van … [Lees meer...] overLees ‘De Nederlandse Boekengids’
Een verdwijntruc?
Vlak na de proloog van Van den vos Reynaerde, helemaal in het begin van het eigenlijke verhaal, in de verzen 51-56, legt de verteller uit waarom Reynaert als enige van alle dieren niet naar de hofdag van koning Nobel is gekomen. Zowel in het Comburgse als in het Dyckse handschrift begint de verteller zijn toelichting met te zeggen dat Reynaert het koninklijk hof zo veel … [Lees meer...] overEen verdwijntruc?
Kinderboekenspecial: De bleke baron
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ In nog geen tachtig luchtige bladzijden en met slechts twee hoofdpersonages schetst dit boek de ontmenselijking van een dictatoriaal beleid via een toegankelijk, zacht, speels en ontroerend … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: De bleke baron
40 jaar tandeloos
Deel 1: De slag om de Blauwbrug Het is dit jaar veertig jaar geleden dat de proloog en het eerste deel verschenen van wat toen nog een 'trilogie' heette te worden: De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Het is een boek dat op allerlei manieren gaat over de tijd, het documenteert de Nederlandse samenleving in de afgelopen 70 jaar, het gebruikt als een centraal … [Lees meer...] over40 jaar tandeloos
Onder de motorkap van Carmiggelt
Vooraf. Het beeld in de titel klopt (proberen te kijken naar de taal en de aanpak in Simon Carmiggelts Kronkel-cursiefjes) en het woordgrapje is verleidelijk (motorkap en car-). Maar het is anderzijds niet een al te technische zomercheck die hier uitgevoerd wordt. Als ik dingen beweer die elders al verdedigd of bestreden zijn, wees zo vriendelijk me dat te mailen, dan maak … [Lees meer...] overOnder de motorkap van Carmiggelt
Martijn en de christelijke hoogleraren
Mijn vrouw denkt dat het aan mij ligt en ik een speciaal talent heb voor het aantrekken van wonderlijke figuren, maar ik denk dat het iedereen overkomt die zich iedere dag ergens in het openbaar manifesteert, hoe klein het hoekje ook is: dat er op een bepaald moment mensen komen die een obsessie lijken te ontwikkelen met jou persoon. Digitale stalkers. Ik heb een stuk over vier … [Lees meer...] overMartijn en de christelijke hoogleraren
Aan de cadans is geen ontkomen
Nog even nagenieten van een geslaagde editie van het Groningse festival Dichters van de Prinsentuin en van het gesprek met Stefanie Liebreks, Yentl van Stokkum en Joost Oomen over @poezieiseendaad en over hun bloemlezing Voor alle dagen. In ons gesprek ging het ook over een belangrijke functie van gedichten: het intensiveren van de waarneming van het alledaagse. Die verheviging … [Lees meer...] overAan de cadans is geen ontkomen
Wat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Hoewel niet-taalkundigen aanhoudende interesse tonen voor de vraag wat het verschil is tussen een taal en een dialect, verwerpen taalwetenschappers deze discussie doorgaans met een verwijzing naar een door Max Weinreich gepopulariseerde uitspraak: “Een taal is een dialect met een leger en een vloot.” (Maxwell, 2018). Oftewel, het onderscheid tussen taal en dialect is een … [Lees meer...] overWat is het verschil tussen een taal en een dialect?
De literatuur als een verzameling gezellige zonnebrillen
Wanneer Bas Jongelen en Gerbert Faure in hun Basisboek Moderne Letterkunde opmerken dat de manier waarop Grunberg schrijft, heel dicht ligt bij de spreektaal, vervolgen ze . Net zoals romanpersonage Grunberg zijn middelvinger opsteekt naar het gezag, zo heeft schrijver Grunberg lak aan de gevestigde literaire normen." Zo'n zin roept allerlei vragen op, zoals: ligt Grunbergs … [Lees meer...] overDe literatuur als een verzameling gezellige zonnebrillen
Wie zijn deze taalkundigen?
Taal brengt mensen bij elkaar. Hetzelfde kan gezegd worden over taalkunde, zoals de bovenstaande foto mooi zichtbaar maakt. Op 4 juli 2023 bracht deze groep taalkundigen-op-leeftijd een bezoek aan het Singer Museum in Laren. De memorabele foto inspireerde tot een uiterst bescheiden zomerquiz met slechts twee vragen maar wel met twee prijzen, beschikbaar gesteld door … [Lees meer...] overWie zijn deze taalkundigen?
Anne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Al enkele weken bestormt het nummer Anne-Fleur Vakantie van Roxy Dekker de hitlijsten. Het nummer heeft niet alleen meer dan vier miljoen streams op Spotify, maar ook op TikTok is #annefleurvakantie een grote trend. Niet toevallig is Anne-Fleur Vakantie ook op TikTok ontstaan. Toen Roxy daar een oproep deed om vier woorden in te sturen (nog in 2022) en vervolgens met een van de … [Lees meer...] overAnne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Wat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Er bestaat inmiddels een uitgebreide literatuur van schrijvers die uitleggen hoe gevaarlijk woke is, hoe het onze vrijheden bedreigt, hoe het in de vezels van onze samenleving, en dan vooral het hoger onderwijs, doordringt. Het eigenaardige is dat er, omgekeerd, bij mijn weten geen literatuur bestaat die uitlegt wat woke is, hoe heilzaam het is voor de samenleving, hoe … [Lees meer...] overWat is toch dat woke waar iedereen het over heeft?
Koning van Katoren gecoverd
Ik hou van boeken die raar zijn, en uiteraard ben ik daarin niet de enige. Normale boeken zijn niet interessant – trouwens, wat is een normaal boek? Geen idee. Maar Goëtia van Frits Lapidoth en Mijn varkens en mijn zoon van H.G. Cannegieter behoren tot de raarste boeken die ik las, ik kan iedereen deze boeken aanraden. Er sinds kort een raar boek bij gekomen: Komt waarheid, … [Lees meer...] overKoning van Katoren gecoverd
Etymologica: Starnakel en straalbezopen
Waar komt het expressieve starnakel (zat, dronken, bezopen) ‘stomdronken’ vandaan? Dat is onduidelijk. Het wordt wel vergeleken met het Duitse sternhagelvoll met dezelfde betekenis, maar dat Duitse woord verschilt nogal van het Nederlandse woord en de herkomst van het Duitse woord is ook al onzeker. Nu er steeds meer bronnen beschikbaar komen, wordt het gemakkelijker om dit … [Lees meer...] overEtymologica: Starnakel en straalbezopen
Stop dit nog snel in je vakantiekoffer
"Ja mooi", zegt op zeker moment een hoofdpersoon van Merijn de Boers nieuwe roman Het Surinamedagboek. "Wel echt het verslag van een westerse intellectueel, die eindelijk een keer zijn studeerkamer uit komt en dan met vertedering naar al die onbeschaafde mensen in het bos kijkt." Het gaat dan over Het eind van de kaart, een reisverslag van Albert Helman (1903-1996) over een … [Lees meer...] overStop dit nog snel in je vakantiekoffer
Pap had ook gekund
Waar leidt googelen en doorklikken toe? In mijn geval naar een Vrij Nederland-tekening van 1 januari 1985. Siegfried Woldhek verzamelde er louter (drieëntwintig) schrijfsters op. Als betrof het een natuurverschijnsel dat zich zelden voordoet. Er valt wel wat af te dingen op het pamflet Optimistische woede (2022) van het literaire-vrouwencollectief Fixdit, … [Lees meer...] overPap had ook gekund
Woke taalgebruik
Aan de haal met de taal (2) Na het overzicht van het eerdere taalactivisme in kan er nu wellicht beter inzicht komen in het taalactivisme zoals wij dat vandaag meemaken onder invloed van de woke cultuur. Zoals aangegeven had het vroegere taalactivisme gemeen dat de ideologie erachter meestal te maken had met een gevoel van culturele identiteit dat men probeerde te bewaken, … [Lees meer...] overWoke taalgebruik
Liberalen spreken Frans
Bijna zeventig jaar geleden, in 1955, publiceerde de Leuvense hoogleraar Lode Wils (1929) voor het eerst over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Het onderwerp heeft hem sindsdien niet losgelaten, en nu geresulteerd in een nieuw boek, Vlaamse beweging, sociale beweging? dat je enerzijds met recht een overzichtswerk kunt noemen, en tegerlijkertijd een poging te komen tot … [Lees meer...] overLiberalen spreken Frans
‘Die historie van Jason’ : capittel [11]
© British Library Board, Ms. BL add. 10290, fol. 106v Die historie van Jason, Kritische editie van het unieke handschrift Londen BL add. 10290 in combinatie met de Franse brontekst van de vertaler: een anonieme druk [Brugge, ca. 1476 ?] bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve capittel [11] Hoe Appollo ghesonden was van den god Maers int eylant van Colcos, daer tscaep … [Lees meer...] over‘Die historie van Jason’ : capittel [11]
Taalactivisme is van alle tijden
Aan de haal met de taal (1) Er is recent nogal wat heisa rond de nieuwe ‘taaldictatuur’ die onder invloed van de woke cultuur haar intrede lijkt te hebben gedaan. Onder de niet mis te verstane mantra dat mag je óók al niet meer zeggen wordt de wrevel tegen de taalbetutteling op hoge toon geventileerd. Maar vanuit taalkundig standpunt is dit taalactivisme gewoon … [Lees meer...] overTaalactivisme is van alle tijden
Over vingers en tenen
In het derde nummer van Onze Taal van dit jaar staat een klein verhaal van de hand van Sam De Vriendt over het ontstaan van het woord knie. Dit woord, zo gaat het verhaal, bestond al voordat het iets betekende. Het kon gebruikt worden in de betekenis van dinges als je niet op een woord kon komen. De betekenis van knie werd vastgelegd door een mevrouw die probeerde een spin aan … [Lees meer...] overOver vingers en tenen
Cheffen
Sinds twee jaar staat een opmerkelijk woord in Van Dale: cheffen, en wel met de volgende toelichting. Het is een woord dat volgens Google al een jaar of tien rondzingt, maar mij valt het de laatste tijd ineens op, gisteren nog in deze video van Tim Hoffman (ongeveer op 18:52): Zullen we het afronden? Dan gaan we het met Rensina cheffen. Zoals vaker, zelfs met heel … [Lees meer...] overCheffen
‘Wie so wille wachte hem dies’. Reynaert-wijsheid in de Abdij van Park
Wanneer alle dieren – afgezien van één – zijn samengekomen op de hofdag van koning Nobel om zich te beklagen over de streken van Reynaert de vos, besluit Nobel de geweldenaar voor het hof te dagen. De eerste die eropuit wordt gestuurd is Bruun de beer. Reynaert weet Bruun echter snel om de tuin te leiden. Met het vooruitzicht op honing lokt hij Bruun naar een opengespleten eik … [Lees meer...] over‘Wie so wille wachte hem dies’. Reynaert-wijsheid in de Abdij van Park
Kinderboekenspecial: De blauwe zangvogel
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ De blauwe zangvogel De reis van het dier op zoek naar de eigen identiteit is een sjabloon in de (kinder)literatuur. Een hoofdpersonagedier verlaat de eigen biotoop op zoek naar … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: De blauwe zangvogel
