Linguïstisch Miniatuurtje CLXXI In de Facebookgroep Leraar Nederlands vraagt een leraar om hulp bij de ontleding van het zinnetje ‘Ik voel me blij’. Prompt ontspint zich allereerst een kleine discussie over de vraag of ‘zich voelen’ wel een verplicht wederkerend werkwoord is en ‘me’ dus tot het gezegde behoort, maar die lijkt snel beslecht doordat iemand terecht opmerkt … [Lees meer...] overJe blij voelen van ontleden
Artikel
Sombere gedachten onder de kerstboom
Zoals bijna iedereen vond ik 2021 een afschuwelijk jaar. Er was de pandemie, er waren ziekte en dood die nóg meer dan in andere jaren rondwaarden en die alles bedierven. En er was wat die pandemie met mensen deed, met de onderlinge verhoudingen. Overal zag je dat misverstanden vergroot werden, dat de communicatie mislukte. Ik ken eigenlijk geen organisatie waar de dingen … [Lees meer...] overSombere gedachten onder de kerstboom
Overleden: Jan van Bakel (11 december 1927 – 25 december 2021)
Ons bereikt het bericht dat op eerste Kerstdag 2021 Jan van Bakel vredig is ingeslapen. Van Bakel begon zijn loopbaan als leraar Nederlands in Den Haag, maar in zijn vrije tijd promoveerde hij op een onderzoek naar de klompenmakerstaal. In 1958 werd hij door de hoogleraar A.A. Weijnen gevraagd om aan de Katholieke Universiteit Nijmegen mee te komen werken aan het Brabants … [Lees meer...] overOverleden: Jan van Bakel (11 december 1927 – 25 december 2021)
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 11
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 11 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 11
Neerlandistiek in 2021. Wat heb je gemist?
Bijna 2400 items hebben we dit jaar geplaatst. Misschien hebt u ze nog niet allemaal gezien of gehoord. Hieronder volgt daarom mijn hoogstpersoonlijke overzicht van dingen die mij de moeite waard lijken: artikelen, media-items en boeken, en dan van ieder 21 in getal. Ik heb geprobeerd een keuze te maken die de grote variatie en rijkdom van het vak in dit jaar laat zien. Er viel … [Lees meer...] overNeerlandistiek in 2021. Wat heb je gemist?
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 10
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 10 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 10
Schil maar geen schilder: een nieuw taalspel!
Taalspelletjes liggen al sinds het prilste begin van de blogcarriere van Milfje dicht na aan heur hart (zie o.a. hier, hier, hier, hier, hier hier, hier, hier, en hier). Helaas hebben we tegenwoordig veel minder tijd om te bloggen. Dat komt zowel door persoonlijke omstandigheden voor ons allebei, als door het feit dat we nu ook … [Lees meer...] overSchil maar geen schilder: een nieuw taalspel!
Kerstquiz
Mocht het gesprek tijdens de Kerst-Zoom stilvallen, dan kun je voorstellen om een kleine quiz te doen. Het gezelschap maakt duo’s en jij als quizmaster hebt vier rondes van tien vragen. Iedere ronde duurt vijf minuten. De tijd gaat lopen zodra de vragen in beeld komen. Je schuift de vragen van de eerste ronde in beeld en je leest de vragen voor. Je kletst de vijf minuten vol en … [Lees meer...] overKerstquiz
De dood van de polemiek
Het is al regelmatig genoemd en misschien nog wel vaker betreurd, maar bij mijn weten nauwelijks geanalyseerd: er bestaat geen echte literaire polemiek meer in Nederland. Waar in het verleden schrijvers andere schrijvers in stukken scheurden en die stukken als confetti over hun pagina's strooiden, heerst nu alom pais en vree. De jonge dichteres Evi Aarens noemde in haar eigen … [Lees meer...] overDe dood van de polemiek
Huidskleur
Schokkende dialoog met Nene (8 jaar), inmiddels 2,5 jaar in Nederland. We zijn samen aan het tekenen: een huis met daarin kinderen, haar favoriete onderwerp voor een tekening. Zij vraagt aan mij of ik een viltstift wil aangeven. - Welke kleur? - Huidskleur! Ik geef haar een lichtbruine viltstift. - Maar dat is geen huidskleur! - Maar het is de kleur van jouw … [Lees meer...] overHuidskleur
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 9
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 9 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 9
kavelruil / ruilverkaveling
Verwarwoordenboek vervolg (248) kavelruil / ruilverkaveling Deze woorden betekenen hetzelfde, maar verschillen in gebruik. kavelruil het ruilen van percelen bouwgrond of … [Lees meer...] overkavelruil / ruilverkaveling
Reclame met een knipoog
YouTube vanuit Taalbeheersingsperspectief Iedereen die veel tijd doorbrengt op YouTube kent het. Je bekijkt het nieuwe filmpje van je favoriete YouTuber en het eerste wat je hoort is iets van de strekking: ‘deze video is gesponsord door bedrijf X!’ Daarop volgt dan een soort mini-reclameblok, hoogstens een paar minuten lang, waarin de YouTuber zélf iets van bedrijf X aan de … [Lees meer...] overReclame met een knipoog
Martin Bosma heeft er niets van gemaakt
Vorige week nam Martin Bosma (PVV) afscheid als voorzitter van de Interparlementaire Commissie van de Nederlandse Taalunie. Tijd om vast te stellen dat hij die positie lang heeft geambieerd, maar dat hij er de afgelopen jaren niets van heeft gemaakt. De Taalunie is een overheidsorgaan: het beleid over de Nederlandse taal en literatuur wordt door haar uitgevoerd. De … [Lees meer...] overMartin Bosma heeft er niets van gemaakt
Vaccineren: verplichten of vrijlaten?
Op 8 december meldde de NOS dat er geen meerderheid is voor een vaccinatieplicht in Nederland. Mijn ogen bleven hier onmiddellijk op hangen – en niet alleen doordat het vanwege de min of meer dubbele ontkenning (geen + plicht) een nogal complexe zin was. Wat betekent dat eigenlijk? En had de NOS dit nou niet wat handiger op kunnen schrijven, zoals bijvoorbeeld: de … [Lees meer...] overVaccineren: verplichten of vrijlaten?
Een woordenboek als een kunstwerk
Het woordenboek van het Toki Pona is binnen! Een paar weken geleden vertelde ik hier al over mijn interesse in deze minimalistische taal, een taalkundig kunstproject van de Canadese Sonja Lang, door haar in 2001 op het internet gepubliceerd. De taal had een minimale woordenschat van 120 woorden en een al even minimale syntaxis. De bedoeling was dat je al je mededelingen tot een … [Lees meer...] overEen woordenboek als een kunstwerk
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 8
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 8 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 8
Alsnog op de trap
In zijn artikel ‘Alsnog’ dringt voor van 17 december 2021 in Neerlandistiek geeft Ronny Boogaart een interessante syntactisch-semantische beschouwing van de recente verandering van alsnog, waarin de betekenis van dit woord samenvalt met die van toch. In de oudere betekenis van alsnog heeft het woord de betekenis toch nog. Vergelijk de volgende twee zinnen. Gisteren wou ik … [Lees meer...] overAlsnog op de trap
Moraal met een accent
Een trein rijdt heel snel op vijf mensen af. De trein heeft een probleem en kan alleen stoppen als er een zwaar object op het spoor wordt gegooid. Jij staat op een brug en er staat een heel dikke man naast je. De enige manier om de trein te stoppen is hem op het spoor te duwen. Hierdoor sterft hij, en red je de vijf mensen. Zou je hem duwen? De meeste mensen vinden dit een … [Lees meer...] overMoraal met een accent
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 7
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 7 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 7
De kerk: onderweg naar een depreciërend achtervoegsel
Woorden hebben stuk voor stuk hun eigen geschiedenis, natuurlijk. Zo kun je begrijpen dat kerk en kurk ondanks hun gelijkenis twee verschillende verledens hebben. Kerk heeft Griekse roots met een betekenis die verband houdt met het woord kurios ‘heer en meester’, eventueel met hoofdletter ‘Heer’. Kurk mag erop lijken, het … [Lees meer...] overDe kerk: onderweg naar een depreciërend achtervoegsel
‘Alsnog’ dringt voor
Toen ik afgelopen zomer op Vlieland aan een pannenkoek zat, fietsten er twee meisjes druk pratend voorbij. ‘Maar alsnog!’, riep het ene meisje uit. Ik wist wel ongeveer wat ze daarmee bedoelde want de recente betekenisverandering van alsnog was me niet ontgaan. Maar alsnog. Het woord voelt voor mij nog steeds wat ouderwets, niet een woord dat past bij fietsende meisjes. … [Lees meer...] over‘Alsnog’ dringt voor
Eindelijk wél vertaalt
Dankzij Tonnus Oosterhoff heb ik het gevoel dat ik Sara Burgerhart voor het eerst echt gelezen heb. Ik ben er, als trouwe neerlandicus, een paar keer doorheen gegaan, en, heus, het is een interessant verhaal, vaardig verteld, zoals dat heet, een verhaal waar de historische sensatie vanaf spat, eenvoudigweg doordat de personages levensecht zijn en vrij alledaagse dingen … [Lees meer...] overEindelijk wél vertaalt
‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 6
Een schone ende ghenoechelijcke historie vanjoncker Jan uut den Vergiere, zoals gedrukt door Harman Janszoon Mullerte Amsterdam omstreeks 1590. Kritische editie van het unieke exemplaar: Göttingen, Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek, sign. 8 FAB X, 132 RARA bezorgd door Willem Kuiper en Inge Van Outryve, Amsterdam 2021-2022 Capittel 6 Alle eerder verschenen … [Lees meer...] over‘Joncker Jan uut den Vergiere’ : capittel 6
Zijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden
Toen in januari jongstleden het kabinet viel, bestond de indruk dat de methode-Rutte was uitgewerkt. Weliswaar won hij daarop verkiezingen, direct erna kwam hij, misschien wel meer dan ooit, in de problemen nadat de notitie ‘Positie Omtzigt, functie elders’ onder de arm van verkenner Kajsa Ollongren zichtbaar was. Rutte zei dat hij met de verkenners niet over het toenmalig … [Lees meer...] overZijn taalgebruik hielp Rutte (toch) weer premier te worden