Is dit het werk van een krankzinnige? Of van een genie? Het komt niet vaak voor dat je zulke vragen stelt bij een artikel. Ik deed dat wel bij het artikel 'Posthumanist stylistics' van Kieran O’Halloran in het tijdschrift Language and Literature. Uiteindelijk besloot ik het werk van een docent. O'Halloran strooit met grotendeels zelfbedachte termen als 'techno-posthumanist … [Lees meer...] overPosthumanistisch multimodaal lezen als leermiddel
Artikel
‘Van Ulenspieghels leven’, Michiel Hoochstraten, Antwerpen ca. 1512 ? gedigitaliseerd.
In een vorig bericht heb ik u verteld hoe blij ik ben met de mogelijkheid om via het internet vragen te stellen aan buitenlandse bibliotheken. Deze week was mijn vraag gericht aan Det Kongelige Bibliotek te Kopenhagen, Denemarken. In een vorig leven heb ik daar een paar zomerse dagen in de oude leeszaal doorgebracht met binnen handbereik de Catalogus van Deschamps om alle daar … [Lees meer...] over‘Van Ulenspieghels leven’, Michiel Hoochstraten, Antwerpen ca. 1512 ? gedigitaliseerd.
Natuurlijke selectie
Voornamendrift 103 Er is iets vreemds met unieke voornamen, het zijn er teveel. Althans, het zijn er meer dan je zou verwachten als je uitgaat van de machtswet van de voornamen. Die (Zipfiaanse) wet voorspelt hoeveel verschillende voornamen n(f) er zijn met een bepaalde frequentie f: n(f) = n(1)* f α. Hierin is n(1) het aantal namen dat precies één keer is gegeven, de … [Lees meer...] overNatuurlijke selectie
Niet mogelijk of onmogelijk?
Buitenstaanders zien soms dingen die je zelf niet ziet. Alle reden dus om DutchNews.nl te lezen als je geïnteresseerd bent in Nederland. De columniste Molly Quell bijvoorbeeld, die deze week een verschil observeerde tussen niet mogelijk en onmogelijk. Volgens Van Dale is mogelijk 'kunnende gebeuren' en onmogelijk 'niet kunnende gebeuren', dus je zou verwachten dat niet mogelijk … [Lees meer...] overNiet mogelijk of onmogelijk?
Bungalette
Achter het achtervoegsel 27 Op 28 januari 2023 vond aan de Universiteit Leiden de finale plaats van de 23e Taalkundeolympiade – niet te verwarren trouwens met de Olympiade Nederlands, waarvan de finale nog plaats moet vinden. Meer dan honderd leerlingen uit 4, 5 en 6 vwo die zich via een voorronde gekwalificeerd hadden, maakten die dag zes … [Lees meer...] overBungalette
Manon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Dit is de tekst van een lezing die Daan Stoffelsen gaf in de openbare bibliotheek in Nijmegen, in het kader van een reeks lezingen over het werk van Manon Uphoff. De volgende lezing wordt op 15 maart 2023 gegeven door Fleur Speet. Toen ik het verzoek om deze lezing te geven lichtvaardig had aangenomen, begon ik deze lezing als een essay, persoonlijk, onderzoekend, dwalend, … [Lees meer...] overManon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Een PowerPoint-generatie
Wat me de laatste tijd begint op te vallen: hoe belangrijk PowerPoint aan het worden is in het onderwijs. Ik ben zelf eigenlijk iemand van het bord – van dikke krijtstrepen op mijn kleding – maar dat kun je je aan de universiteit geloof ik alleen nog permitteren als je wiskundige bent. Studenten willen het ook niet. Dit jaar word ik er iedere keer als ik twee dagen na het … [Lees meer...] overEen PowerPoint-generatie
Door handhaven van taalwet kan Dijkgraaf twee problemen oplossen
Een onderwijsminister die meent geen wettelijk instrument in handen te hebben om het academisch Nederlands te beschermen en de instroom van buitenlandse studenten te beteugelen – toch twee doelen die hij zegt na te streven. De taaie mythe dat onderwijsverengelsing de universiteiten geld oplevert terwijl de rijksbijdrage per student al decennia gestaag … [Lees meer...] overDoor handhaven van taalwet kan Dijkgraaf twee problemen oplossen
Vlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer
… dat God de mens – die natte bel, volgeblazen met wind en lucht – verheft omde engelen, Zijn zonnen te overheersen? (v. 846) Vondels Lucifer ontspannen lezen in de wachtkamer, op de trein of in bed. Het kan, dankzij de onlangs verschenen prozahertaling in hedendaags Nederlands. En de lezer die méér wil, hoeft maar even te spieken op de linkerpagina waar het hem vrijstaat … [Lees meer...] overVlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer
‘Op een bepaalde manier is de zee bezield’: metaforiek in Zee nu van Eva Meijer
In Eva Meijers nieuwste roman Zee Nu (2022) loopt Nederland volledig onder water. De zee neemt letterlijk en figuurlijk de regie over in de roman, die een bijzondere plaats inneemt te midden van de talrijke klimaatromans in de Nederlandse literatuur. Het belang van de verbeelding in het denken over klimaatverandering, en specifiek de rol die de zee daarin heeft, kwam in … [Lees meer...] over‘Op een bepaalde manier is de zee bezield’: metaforiek in Zee nu van Eva Meijer
Lessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
De een vond het leuk, de ander niet. Dat is de korte samenvatting van de respons op mijn Brandaanlessen. De reacties liepen heel sterk uiteen en dat mag. Het is niet per se de bedoeling dat iedereen verliefd wordt op de Middelnederlandse letterkunde, hoewel ik natuurlijk stiekem wel hoop dat het sommige leerlingen inspireert. Waar dit aan ligt? De vreemdheid van de tekst, … [Lees meer...] overLessenreeks Brandaan: ervaringen in de klas
We worden een eindje geduwd door Chineesche koelies
Een goede geleerde kan over ieder onderwerp iets interessants zeggen. Reizen naar (en door) Nederlands Indië bijvoorbeeld. Het is niet een onderwerp dat mij uit de slaap hield, maar Doris Jedamski en Rick Honings stelden er een heel boeiende bundel over samen. Het sterke van de bundel wordt beschreven in de ondertitel, Historical Perspectives and Literary Representations. … [Lees meer...] overWe worden een eindje geduwd door Chineesche koelies
Een constructie voor zij die uit België komen
Gisteren kwam ik de constructie weer eens tegen, in de NRC nog wel: Schlein spaarde de regering-Meloni alvast niet, en zei als reactie op de tragedie in Calabrië dat die ramp ,,zal blijven wegen op zij die een wet goedkeuren die hulp op zee belemmert", een verwijzing naar het harde migratiebeleid van de regering-Meloni. De combinatie van een voorzetsel (hier op), een … [Lees meer...] overEen constructie voor zij die uit België komen
Wetenschappers staan altijd met hun voeten stevig in de klei
Het atelier en de zee (4) In 2020 vormde ik samen met Marjoleine de Vos, Pauline Durlacher en Tonnus Oosterhoff de jury van de schrijfwedstrijd 'Latour op het Wad', georganiseerd door de Stichting Square Web en de Schrijversvakschool Groningen. De aanleiding was tweeledig: de toekenning van de Spinozalens aan filosoof Bruno Latour (1947-2022) - toen al ernstig ziek, … [Lees meer...] overWetenschappers staan altijd met hun voeten stevig in de klei
Met de poppen spelen als taaldaad
Het hele lange weekeinde (gisteren was het 'studiedag') is de beste vriendin – pardon, de bie-ef-ef – van Nene bij ons thuis geweest, dus het was een vrolijke boel. Af en toe kon ik afluisteren wat ze bij het poppenhuis aan het doen waren: samen een verhaal maken. - En toen ging de baby huilen. 'Whaa, whaa.' - Ik ging haar eten geven. Het zou de moeite waard zijn … [Lees meer...] overMet de poppen spelen als taaldaad
Wat het bloeivermogen van woord en syntaxis vermag
Toen ik nog recensieredacteur bij Meander was, kreeg ik eens een bundel met daarbij een uitgebreide toelichting van de dichter over zijn bedoelingen. Ik vroeg mij af of hij het niet beter bij dat stuk proza had kunnen laten, want dat had hem veel tijd en moeite bespaard. Kennelijk begreep hij niet dat het gedicht zelf de bedoeling is, ook als het autobiografisch is, of een … [Lees meer...] overWat het bloeivermogen van woord en syntaxis vermag
Nederscouwe: verdwenen na de Sint-Elisabethsvloed, 600 jaar later herontdekt
Op 11 juli 1327 sloot Willem, graaf van Holland, een overeenkomst met o.m. Lysbet, dochter Jan van der Merwede (aldus het Groot Charterboek der Graaven van Holland van Zeeland en Heeren van Vriesland deel 2, Leiden 1754 pag. 432). In dat document, op de inhoud waarvan we verder niet ingaan, komen de namen van een serie gerechten (dorpen met een lagere vorm van dorpsbestuur) … [Lees meer...] overNederscouwe: verdwenen na de Sint-Elisabethsvloed, 600 jaar later herontdekt
‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Waarom Antjie Krog lezen? De laatste regels van Antjie Krogs nieuwe bundel Plundering luiden: ek vysel soos ek wilen fok julle In de vertaling van Robert Dorsman en Jan van der Haar is dat: ik vijzel taal zoals ik wildus fok julle Helemaal aan het eind wordt er dus niet meer vertaald. Het laatste gedicht van de bundel is dan ook een verdediging van de … [Lees meer...] over‘maar jissis, dis so old school en so wit’
Porna: een vreemde eend in de bijt
Een onderwerp dat de laatste maanden herhaaldelijk voorbij is gekomen in Neerlandistiek, is het verschil tussen woordgeslacht en referentieel geslacht, twee subsystemen van het genussysteem die vaak door elkaar worden gehaald. Als we in een woordenboek bij het lemma van een zelfstandig naamwoord kijken, dan vinden we daar een <m>, <v> of <o>, de … [Lees meer...] overPorna: een vreemde eend in de bijt
De verwarrende Limburgse a/e
Wie een Limburgs accent wil nadoen, kan snel resultaat boeken met een zachte g, keel-r en langgerekte klinkers. De gevorderden doen daar nog de juiste zangerige toon bij. Ook de a in plaats van e mag niet ontbreken, die maakt dat en klinkt als an. Die Limburgse a was de aanleiding van een spraakverwarring op hoog niveau, althans volgens een anekdote die rondging na de … [Lees meer...] overDe verwarrende Limburgse a/e
Zelden heb ik zo’n indringend stuk gezien
Van de koele meren des doods wordt gespeeld in Den Haag Van de koele meren des doods is pittig. Qua taal, thematiek en drama. Geen boek om 1-2-3 doorheen te scrollen. Een kolfje naar de hand van regisseur Manon Barthels om dit beeldschone werk te vertalen naar de wereld van anno nu. Met drie topacteurs – Bob Schwarze, Sijtze van der Meer en Amy van der Weerden die de … [Lees meer...] overZelden heb ik zo’n indringend stuk gezien
Geheime stukken van Betje Wolff
Vrouwen droegen maar zelden bij aan de spectatoriale tijdschriften in Nederland.[1] Betje Wolff deed dat wel. In haar eigen tijd wisten maar heel weinig mensen daarvan af. Het blad waarin ze schreef, De Gryzaard, was onbekend en de bijdragen waren zoals gebruikelijk anoniem. Het blad kwam elke vrijdag uit voor anderhalve stuiver en was ‘zeer dienstig voor de … [Lees meer...] overGeheime stukken van Betje Wolff
Sonnettenkransen en sonnettenkransenkransen
Als voorzitter a.i. van het Nederlands-Vlaamse Genootschap voor Taalplezier i.o. wil ik jullie graag op de hoogte stellen van recente sonnettenkransen en sonnettenkransenkransen. Als eerste een krans uit 2020: De middeleeuwen – een standaardwerk, van Frank Fabian van Keeren. Om de een of andere reden heb ik hier op Neerlandistiek nooit aandacht besteed aan dit heel aardige … [Lees meer...] overSonnettenkransen en sonnettenkransenkransen
Kan een tekst te simpel zijn?
Natuurlijk praat je anders met een docent dan met je moeder. Jouw docent praat evenzo op een andere manier met haar man dan met de caissière in de supermarkt (laten we daar in ieder geval maar van uitgaan). Iedereen past zijn of haar communicatie aan op de gesprekspartner en context. Dat kan soms lastig zijn om in te schatten, bijvoorbeeld als je iets uitlegt; je wilt dat … [Lees meer...] overKan een tekst te simpel zijn?
Smots en Smodzje
Smeerboel in het zeventiende-eeuwse Nederlands en Fries In het recente boekje Alle Amsterdamse Akten: Ruzie, rouw en roddels bij de notaris, 1578-1915 uit 2022 staat een prachtig artikel van Nicoline van der Sijs over scheldwoorden in de Amsterdamse notarisakten van de zestiende tot de achttiende eeuw. Hierin wordt beschreven dat vrouwen meestal met het … [Lees meer...] overSmots en Smodzje
