Waarom Lamia Makaddam lezen? Is het volgende een Nederlands gedicht? Ik bedoel nu even niet: is het een gedicht, laten we dat aannemen, maar is het een Nederlands gedicht? Er bestaan geen goede of slechte schrijvers en er bestaan geen modernistische schrijvers of schrijvers van de oude school. Alleen lezers bestaan. Als je meer te weten wilt komen over wat er wordt … [Lees meer...] overEr bestaan geen goede of slechte schrijvers
Artikel
Smerig volk
Wat vaker gebeurt als mensen aanstoot nemen aan ‘schokkende’ verhalen of boeken is dat ze woedend en al de tekst zelf niet gelezen blijken te hebben. Klassiek is de uitspraak van Boer Koekoek over Ik Jan Cremer in een interview: ‘Het moet een geweldig smerig boek wezen. Ik lees nooit een boek, maar toen heb ik gedacht, ik zou het wel eens willen lezen om te zien wat het smerige … [Lees meer...] overSmerig volk
‘Voor de eer harer sekse’: Petronella Moens (1762-1843)
In 1809 ontvangt Vaderlandsche Letteroefeningen, een veelgelezen tijdschrift over Nederlandse literatuur, een boze brief. Aanleiding is een recensie van een redevoering over de beroemde schrijverszussen Anna en Maria Tesselschade Roemer Visscher. De briefschrijver is razend over de oneerbiedige manier waarop de recensent over de vrouwelijke schrijvers oordeelt. Deze vindt hun … [Lees meer...] over‘Voor de eer harer sekse’: Petronella Moens (1762-1843)
Etymologica: Gaai
Duits: Eichelhäher; Engels: Jay; Frans: Geai; Fries: Houtekster; Kroatisch: kreja; Spaans: arrendajo; Turks: alakarga; Arabisch: جاي [jay] Een of twee keer in een jaar verschijnen er een of twee grote veelkleurige vogels in mijn achtertuin. Ze vallen erg op en zo kwam ik er in mijn Vogelgids al gauw achter dat ’t Vlaamse gaaien … [Lees meer...] overEtymologica: Gaai
Een ramp voor het onderwijs
De afgelopen weken heb ik met meerdere leraren zorgelijke gesprekken gevoerd over een onderwerp dat tot veel van de academische collega's nog niet lijkt te zijn doorgedrongen, terwijl het ons allen aangaat: er staat ons in het onderwijs een ramp te wachten. Of eigenlijk is die ramp zich al aan het voltrekken. Er zijn veel en veel te weinig neerlandici. Sommige … [Lees meer...] overEen ramp voor het onderwijs
Tijs Goldschmidt
Tekening: Robert Kruzdlo … [Lees meer...] overTijs Goldschmidt
Weyerman borduurt!
In 1763 was Weyerman ruim vijftien jaar dood en niet opgewassen tegen de fabeltjes die over hem verteld werden. Dat jaar publiceerde Franciscus Lievens Kersteman het vervolg (‘Aanhangsel’) op zijn zo succesvolle biografie van Weyerman. In 1756 was die biografie onder de titel Zeldzaame Levens-gevallen van J.C. Wyerman uitgebracht. Op de titelpagina van de uitgave uit … [Lees meer...] overWeyerman borduurt!
Voor wie van letters én getallen houdt
Onder de winnaars van de P.C. Hooftprijs was de verhouding M/V in de hele bestaansperiode tot dusver (1947-2023) voor de drie genres tezamen: 85% M en 15% V. In 2004-2023 was het gemiddelde 80% M en 20% V, dus vóór de afgelopen twee decennia waren de percentages nog schrijnender. De figuur hierboven laat de M/V verhouding van de jury's en de winnaars zien: blauw = % jurylid … [Lees meer...] overVoor wie van letters én getallen houdt
De poëtica van ChatGPT
Eén van de intrigerende aspecten van ChatGPT, vind ik, is dat het ‘kunstmatig intelligente’ programma ons veel te leren heeft over onze eigen intelligentie, dat wil zeggen: over de stand van zaken van onze kennisverwerving. Aangezien het algoritme antwoorden genereert op basis van een analyse van een enorm corpus online teksten, zou het een beeld moeten bieden van die … [Lees meer...] overDe poëtica van ChatGPT
Die Historie vander Amoruesheyt van Troylus ende van Briseda, ende oeck kortelijc overlopen die destructie van Troyen, gheprent tHantwerpen bi my, Rolant vanden Dorpe. [ca. 1500]
Recentelijk bereikte mij de vraag waar mijn online (diplomatische) editie van deze tekst gebleven was. Het antwoord luidt: in de bodemloze bitput. Je hoort vaak: eens op het internet, altijd op het internet. Maar ik weet inmiddels wel beter. Eind vorig jaar heeft de Faculteit Geesteswetenschappen UvA het ICTO-project De Digitale Studieplek geruimd. Binnen die plek had ik een … [Lees meer...] overDie Historie vander Amoruesheyt van Troylus ende van Briseda, ende oeck kortelijc overlopen die destructie van Troyen, gheprent tHantwerpen bi my, Rolant vanden Dorpe. [ca. 1500]
Avant zo’n beetje alle letters van de regenboog
Het Louis Couperus Museum kondigde deze week de tentoonstelling aan die het hele jaar te zien zal zijn onder de ‘prikkelende titel’ Louis Couperus, non-binair avant la lettre? Prikkelend is die titel zeker, want hij roept onmiddellijk diverse vragen op, waarvan de vraag of je ‘met de ogen van nu’ Couperus inderdaad non-binair zou kunnen of mogen noemen misschien nog wel de … [Lees meer...] overAvant zo’n beetje alle letters van de regenboog
Hesen zei tegen Ali dat ik boos ben op jou
Hoe werkt taal? Nog steeds is heel veel van wat we weten feitelijk gebaseerd op een klein aantal talen: Engels vooral, maar zeker ook Nederlands, en verder onder andere Frans, Italiaans, Hongaars, Japans, Chinees, en nog een aantal – een heel kleine steekproef uit de naar schatting zesduizend talen die er op de wereld zijn. Zeker, er verschijnen regelmatig studies die gebaseerd … [Lees meer...] overHesen zei tegen Ali dat ik boos ben op jou
Op je voeten -lette
Achter het achtervoegsel 26 Met lage temperaturen en winterse neerslag zijn dichte schoenen een goede manier om uw voeten warm en droog te houden. Toch zijn er ook mensen die zich daaraan niets gelegen laten liggen en – weer of geen weer – hun tenen niet de hele dag opsluiten. Maar veruit de meeste mensen reserveren hun open schoenen voor de warmere periodes van het jaar. Om … [Lees meer...] overOp je voeten -lette
Ruzie in de familietent
Ruim 52 jaar was dominee Adriaan Wolff toen hij in Vlissingen het ja-woord van de vader van de 21-jarige Betje Bekker kreeg. Zijn enige dochter uit zijn vorige huwelijk woonde nog bij hem in Middenbeemster. Wijnanda was 19 jaar, haar moeder, Wolffs eerste vrouw, was toen twee jaar dood. Wolff maakte haast met de officiële documenten. Hij kende Betje alleen van wat brieven toen … [Lees meer...] overRuzie in de familietent
Al die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
Wie zichzelf net na de Poëzieweek toch nog even een cadeau voor het leven wil schenken, moet vandaag nog Zo worden jaren tijd van Cees Nooteboom kopen, de bundeling van gedichten geschreven tussen 1955 en 2022 of, zoals het op het omslag staat, tussen '2022-1955'. Want alles gaat over de tijd, in dit dikke boek. In zijn voorwoordje lijkt de dichter zich vooral druk te maken … [Lees meer...] overAl die tijd klemde mijn wijnstok zich vast aan die muur
Lucifer, nieuwe werelden, en de eerste mens
De populariteitsgraad van personages door de tijd heen, of in een bepaalde periode, is een prachtige indicatie voor wat er in een specifiek tijdsgewricht gaande is. Een mooi voorbeeld is het historisch wisselende belang van de personages Hector, Achilles, en Odysseus. De eerste behoort in de middeleeuwen tot de ‘neuf preux’; de negen grootste helden uit de geschiedenis, naast … [Lees meer...] overLucifer, nieuwe werelden, en de eerste mens
In memoriam Frank van Gestel (4-3-1939 – 15-12-2022)
In hetzelfde jaar als twee collega’s van dezelfde generatie, Thijs Pollmann en Arie Sturm, overleed eind 2022 de Utrechtse taalkundige Frank van Gestel. Frank van Gestel studeerde eind jaren ’50, begin jaren ’60 Nederlands in Utrecht bij Van Haeringen en W.A.P. Smit. Zijn wetenschappelijke carrière begon al tijdens zijn studie, waarbij hij zich aanvankelijk niet tot de … [Lees meer...] overIn memoriam Frank van Gestel (4-3-1939 – 15-12-2022)
schaduw was schaars
Waarom het poëziegeschenk 2023 lezen? Poëzie is hoog spel. Aan een gedicht dat niet héél goed is, heeft de lezer niet zo veel. Je kunt de goede bedoelingen zien, maar tenzij de dichter een goede bekende is, is er weinig reden om het te willen lezen. Met name als je de allernieuwste gedichten leest, kom je natuurlijk af en toe gedichten waar net iets mee is. Het nieuwe … [Lees meer...] overschaduw was schaars
Vakmanschap in taalonderwijs
In haar column in de Volkskrant van vrijdag 27 januari doet Elma Drayer haar beklag over de vele beroepstaalkundigen die het nut van aandacht voor verzorgd taalgebruik in het onderwijs volop zouden betwijfelen en ‘neerkijken op kleinburgers die zich er wel druk om maken’. Ze onderbouwt haar beklag met een verwijzing naar een artikeltje in ScienceGuide (24-01-2023) over het … [Lees meer...] overVakmanschap in taalonderwijs
Precies! Ik vind het prachtig!
Het huis van de poëzie heeft (net als dat van de Heer) vele kamers, en een heleboel van die kamers laten Lies Van Gasse en Laurens Ham zien in hun Toon de stad, het nieuwste deel in de succesvolle reeks Woorden temmen van boeken die tegelijkertijd bloemlezingen zijn en uitnodigingen aan (jonge) mensen om binnen of buiten de klas de poëzie te ontdekken. Volgens mij worden de … [Lees meer...] overPrecies! Ik vind het prachtig!
Taalvaardigheid studenten schiet tekort
Hoog tijd voor maatregelen Lang niet alle studenten kunnen zich goed uitdrukken in het Nederlands. Zo is het aan het begin van hun studie en vaak ook aan het eind. Dat geldt in Nederlandstalige opleidingen en zeker ook in de vele internationale opleidingen die Nederland tegenwoordig kent. Docenten zien dat in de dagelijkse praktijk. Ruim drie jaar geleden … [Lees meer...] overTaalvaardigheid studenten schiet tekort
Etymologica: Merel
In de taal van onze medetuinders: Arabic: طائر أسود (tayir ‘aswad); Frans: merle: Krowaats: kos; Spaans: mirlo; Turks: karatavuk. (vergeet ik er nog een?) Dat je ouder wordt merk je ook aan je gehoor. Dat gaat achteruit, de hoge tonen komen niet meer binnen. Bij mij ligt de grens bij zo’n 6000 Hz. Alles erboven hoor ik niet meer. Dat betekent dat … [Lees meer...] overEtymologica: Merel
Als je zo lang wachten moet en u gaat ook nog zitten zingen
Waarom Judith Herzberg lezen? Mensen kunnen elkaar tegenspreken. Ik zeg dat het lekker weer is, en jij zegt 'Nee, hoor, helemaal niet'. Maar in dit eenvoudige dialoogje heeft een van ons twee gelijk. Interessanter zijn de gesprekjes waarbij geen van beiden gelijk heeft, ook al doen beiden volkomen verifieerbare uitspraken. Een goed voorbeeld is het … [Lees meer...] overAls je zo lang wachten moet en u gaat ook nog zitten zingen
Gruwel en Gein in Groningen
Trilbil en Duivelsdrek: 17 oude Groninger sprookjes van Trijntje Soldaats en haar toehoorders Daar waren eenmaal twee zoons en zij heetten Gerrit en Kornelis, en toen stierf hunnen moeder in 1801, en toen kwam Trijntje Soldaats in hunnen dienst en zij zeide hen vertellings en Gerrit die schreef deze Vertellings op in een oud kasboektje en doe werd dat door schriftje … [Lees meer...] overGruwel en Gein in Groningen
Als de werkelijkheid doodloopt, bouwen we een ark.
Dit is een beetje een treurige Poëzieweek, omdat Lieke Marsman aftreedt als Dichter des Vaderlands. Het leed wordt niet eens verzacht doordat er een andere dichter aantreedt – de kandidaat heeft zich volgens de organisatie teruggetrokken 'om persoonlijke redenen' – maar het lijkt me voor iedere kandidaat heel lastig om in Marsmans voetsporen te treden. Kenmerkend voor haar … [Lees meer...] overAls de werkelijkheid doodloopt, bouwen we een ark.
