Op de website van het Dagblad van het Noorden las ik zondag de volgende kop: Eline (14) uit Sleen fietst rond met ijscokar en verdient serieus geld. "Ik moest na de eerste dag alweer nieuw ijs bestellen" Uit de context kon ik wel opmaken dat serieus geld zoiets betekende als 'veel geld', maar ik kende deze verbinding niet. Dat ik iets niet ken, betekent natuurlijk niet … [Lees meer...] overSerieus geld
Artikel
Taalkunde voor letterkundigen
"Een gedicht begrijpen is een soort reverse engineering", zegt de Amerikaanse letterkundige Michael K. Ferber in zijn nieuwe boek Poetry and Language. Je haalt het uit elkaar en probeert het weer in elkaar te zetten. Daarvoor is kennis en techniek nodig, en met zijn boek wil Ferber een vaak verwaarloosd aspect van die kennis en techniek bijbrengen: de taalkundige. Wat hééft een … [Lees meer...] overTaalkunde voor letterkundigen
Typhoon, Lobi da basi (2014)
Top 20 van Nederlandstalige Protestalbums: 2. Typhoon, Lobi da basi (2014) We zien een zwarte man, vastgebonden aan een boom met ontbloot bovenlijf. Een witte man in een tropenpak, een zweep losjes bungelend in de hand, komt uit de verte naar hem toegestapt. Wie zijn filmklassiekers heeft bijgehouden, voelt al aan wat er gaat volgen: een gruwelijke marteling. In Twelve … [Lees meer...] overTyphoon, Lobi da basi (2014)
Taalverwarring
Onbegrip begrepen: 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 1) – Taal is eigenlijk helemaal niet zo geschikt voor communicatie, vind ik.– Hoe bedoel je?– Nou, al dat onbegrip, al die miscommunicatie? Neem nou de overheid met die moeilijke teksten of ziekenhuizen met hun patiëntenvoorlichting.– O, die overbekende voorbeelden. Als je informatie niet afstemt op … [Lees meer...] overTaalverwarring
Etymologica: hondsvot
hondsvot zelfstandig naamwoord ‘schoft, ellendeling’. Oudste vindplaatsen en betekenissen: Nieuwnederlands hondsvot ‘verachtelijk mens, ellendeling’: Dese honsvotten [1580; WNT], ’t Is maer een Hons-fot, Dief, en Schellem [1680; WNT], ook ‘lafbek’: Ofschoon gij zoo’n sul, zoo’n janhen, zoo’n hondsvot zijt, die zelfs het meisje niet weet te bepraten [1868; WNT], ook: ‘gierig … [Lees meer...] overEtymologica: hondsvot
Berg-Hollanders in Japan!
Het minteken werd in de negentiende-eeuwse Japan nog wel het ahuterekkingusu kigo genoemd, het 'aftrekkings'-teken, maar tegenwoordig heet het 'mainasu-kigo', het 'minus'-teken. Waar eeuwenlang het Nederlands in Japan dé toegang had geboden tot westerse wetenschap, wordt de taal tegenwoordig nog hooguit geleerd door een handjevol specialisten. De Britse neerlandicus … [Lees meer...] overBerg-Hollanders in Japan!
Ruth van Laar (1951)
Jeugdverhalen over joden (144) In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van deze bronnen. Auteur: Heleen van Ramshorst-Callenbach (1894-1969)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Ruth van Laar is geschreven door ‘Heleen’. Dat is een van de schrijversnamen van Heleen van … [Lees meer...] overRuth van Laar (1951)
Top 40 van de Gouden Eeuw – 2b
Om opnames en uitgave van de Top 40 mogelijk te maken, zijn wij een crowdfundingsactie gestart: steunleiden.nl/project/top-40-van-de-gouden-eeuw .Doneer nu en ontvang de cd en/of het liedboek als beloning! Het Nederlandse volkslied Lange tijd heeft Nederland een ander volkslied gehad, ‘Wien Neêrlandsch bloed door d’aderen vloeit’ van Hendrik Tollens. Maar sinds de jonge … [Lees meer...] overTop 40 van de Gouden Eeuw – 2b
De monsterlijke werkwoordspelling – wat kan ervoor in de plaats komen?
In “Kijk, de kleren van de keizer” vraagt Dominiek Sandra aandacht voor het werkwoordspellingsprobleem. Hij stelt dat de spelling onmogelijk goed kan gaan, omdat het systeem botst met de strategieën die de speller hanteert, iets wat al sinds het proefschrift van Gerard Verhoeven (1985) bekend is (hier de samenvatting van dit proefschrift). Talloze vervolgstudies hebben … [Lees meer...] overDe monsterlijke werkwoordspelling – wat kan ervoor in de plaats komen?
Quasi / weerhouden
Gids voor verborgen spraakverwarringen tussen Belgen en Nederlanders (12) De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Belgen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.Het spreekt voor … [Lees meer...] overQuasi / weerhouden
Achterstandsdenken
Graag reageren wij op de column De kwezelarij van de lage verwachtingen van hoofdredacteur Wido Smeets in het laatste nummer van Zuiderlucht, een uniek blad met een eigenzinnige visie. De column laat zien hoe negatief sommigen in Limburg nog steeds denken over dialectsprekende kinderen. Wij schrijven deze brief omdat wij weten dat het onterecht is om dialect – en breder, … [Lees meer...] overAchterstandsdenken
Minneliederen van Henric van Veldeke
Geschiedenis van het Nederlands in 100 literaire werken (6) De eerste Nederlandstalige dichter die we bij naam kennen is Heinric van Veldeke, ergens rond het midden van de twaalfde eeuw geboren in Hasselt in Belgisch-Limburg of eigenlijk een gehucht in de buurt van Hasselt dat (dus) Veldeke heette. Het is eigenlijk een beetje zonderling om hem Nederlandstalig te noemen. Je … [Lees meer...] overMinneliederen van Henric van Veldeke
Ze zag volgens zichzelf niemand naast zich
Het fascinerendst van de wetenschap zijn toch eigenlijk de puzzels. Zelfs betrekkelijk eenvoudige zaken worden niet begrepen. Waarom zeg je in de volgende zinnen in het Nederlands niet zichzelf maar zich? Ze keek voor zich.Ze zag een slang naast zich.Ze hoorde iemand achter zich. Hans Broekhuis bespreekt de zinnen in een uitgebreid nieuw artikel dat hij wijdde aan het … [Lees meer...] overZe zag volgens zichzelf niemand naast zich
kan / kruik
Verwarwoordenboek vervolg (220) kan / kruik De woorden verschillen in betekenis. ‘In kannen en kruiken’ is geen tautologie. kan vloeistofhouder, om te schenken Ach, zet jij deze kan met water nog … [Lees meer...] overkan / kruik
Meertaligheid: hoe dichten we de kloof tussen praktijk en theorie?
Meertaligheid. Het is een concept waar we dagelijks mee te maken hebben. Mede door de globalisering bevatten de taalrepertoires van de meeste Nederlanders tegenwoordig twee of meer talen en/of dialecten. Bovendien groeien steeds meer Nederlandse kinderen op met meer dan één moedertaal. Zodoende is er een grote kans dat u zelf ook meerdere talen of dialecten spreekt. … [Lees meer...] overMeertaligheid: hoe dichten we de kloof tussen praktijk en theorie?
De zachtekrachtenleesknokploeg
Volgens de statistieken wordt er in Nederland steeds minder gelezen. Foutloos schrijven onder kansarme jongeren is een zeldzaamheid. Is dat erg? Laten we er eens met een economische blik naar kijken. Want zodra het over geld gaat, zitten onze politieke besluitnemers rechtop. In november 2019 ontving Bol.com een rekening van ruim € 750.000. Per e-mail verzonden door … [Lees meer...] overDe zachtekrachtenleesknokploeg
we hebben al genoeg van jullie
Pronomina in de Nederlandse lyriek (17) In de debuutbundel doe het toch maar van spoken-wordartieste Babs Gons staat een gedicht dat gaat over jullie. Het is een beetje lang om helemaal te citeren, het gedicht beslaat twee pagina's, maar hier zijn vier representatieve strofes van 'zou je woensdag zwart willen zijn?' hallowij willen je uitnodigenop ons podium als … [Lees meer...] overwe hebben al genoeg van jullie
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
In het eerste deel van dit tweeluik hebben we gezien dat sterke werkwoorden, zoals zingen – zong en lopen – liep, vaste klinkeralternanties in de wortel hebben die uiteindelijk teruggaan op een alternantie tussen -e-, -o- en geen klinker in de verre voorouder van het Nederlands, namelijk het Proto-Indo-Europees (een taal die al zo’n 5 à 6 duizend jaar geleden gesproken werd!). … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
Hooked
Een bezoek en een boek van Rita Felski, dat zijn gebeurtenissen om naar uit te kijken. Het werk van deze Brits-Amerikaanse, regelmatig in Odense residerende en soms het nabijgelegen Groningen bezoekende literatuurwetenschapper volg ik ongeveer sinds 2008, toen haar boek Uses of Literature verscheen. Terwijl ik nog nagloeide van theorieën als die van Pierre Bourdieu (maar er … [Lees meer...] overHooked
37, Canal du Laurier
In een interessante lezing vertelde Philippe Noble onlangs waarom hij Max Havelaar voor de tweede keer in zijn eigen leven, en voor de zoveelste keer in de geschiedenis van het Frans had vertaald, en wat voor keuzes hij daarbij had gemaakt. Waarom hij er bijvoorbeeld de eerste keer voor had gekozen om te spreken over Droogstoppel, Last & Co en Sjaalman, maar het in zijn … [Lees meer...] over37, Canal du Laurier
Andere vragen over Maarten van Rossem
Een alternatief vwo-eindexamen Nederlands 2021 - Teksten bij het examen- Vragen bij het oorspronkelijke examen- Correctievoorschrift bij het oorspronkelijke examen- Onze alternatieve vragen en antwoorden Het centraal eindexamen Nederlands vwo wordt de komende jaren herzien omdat het in zijn huidige vorm al geruime tijd kritiek oogst. Die kritiek betreft onder andere de … [Lees meer...] overAndere vragen over Maarten van Rossem
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Lang (lang (lang)) geleden heb je als jonge, onbezonnen spreker van het Nederlands opgepikt dat de onvoltooid verleden tijd van werkwoorden gevormd wordt door er de uitgang -te(n) of -de(n) achter te plakken. Of dit met een t of een d moet, hangt af van de kwaliteit van de stammedeklinker die ervoor staat, iets wat men samenvat in de … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Twee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Een reactie op Anne Merkuur Als de lezers van Neerlandistiek het nog toestaan, wil ik op deze plaats graag de interessante discussie over het aantal regelmatige werkwoordklassen in het Fries voortzetten door te reageren op het stuk van Anne Merkuur van afgelopen zaterdag. Waar gaat het over? Kort samengevat: de kanonieke kijk op het Friese werkwoordsysteem is dat het twee … [Lees meer...] overTwee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Etymologica: Maak je borst maar nat
“Utereg me Kluppie gaat Europa in / Barcelona maak je borst maar nat.” Zo begint een supporterslied, geschreven door volkszanger/cabaretier Herman Berkien. Hij wil zeggen dat FC Barcelona een zware wedstrijd te wachten staat. “Rutte kan zijn borst natmaken voor nieuwe krachtproef”, zo kopte het Algemeen Dagblad op 17 maart van dit jaar, voorspellend dat het voor de … [Lees meer...] overEtymologica: Maak je borst maar nat
Samespraak. Onderzoekportaal voor vergelijkende literatuurstudie Afrikaans en Nederlands
Over cultuur- en teksttransmissie tussen Afrikaans en Nederlands is vanuit historisch en hedendaags oogpunt veel te zeggen. Niet alleen een vergelijkbare dynamiek van “kleinere letterkundes” vergt onderzoek, Afrikaans (in Zuid-Afrika) respectievelijk Nederlands in internationaal verband. Krijtlijnen hiervoor zijn uitgezet door Louise Viljoen (Universiteit Stellenbosch) in de … [Lees meer...] overSamespraak. Onderzoekportaal voor vergelijkende literatuurstudie Afrikaans en Nederlands