Een vergelijkende analyse van Offerkind van Rob Ruggenberg en Onheilsdochter van Jean-Claude van Rijckeghem Vierduizend jaar geleden wordt een meisje seksueel belaagd door haar broer. Elke keer als ze elkaar zien betast hij haar. Haar zussen vinden dat zij hem zijn gang moet laten gaan. Haar vader lijkt het niet erg te vinden en haar dorpsgenoten ‘grinniken’ om de … [Lees meer...] overSeksueel geweld en autonomie in historische jeugdromans
Artikel
De straat verandert in een dode arm
Een zomer met Manon Uphoff (12) Er moet een moment komen dat de romans Gemis, Koudvuur en Vallen is als vliegen van Manon Uphoff samen in één band verschijnen (ook als ebook). "De drie familieromans" zal daar op staan. De boeken zijn duidelijk zeer nauw aan elkaar verwant. Alle drie beschrijven ze het leven van een groot gezin, een man en een vrouw die allebei al een gezin … [Lees meer...] overDe straat verandert in een dode arm
Etymologica: Kruistocht en kruisvaart
De kruistochten of kruisvaarten waren oorlogen, waarin Europese christenen pogingen deden het Heilige Land te heroveren op de moslims. De term kruistocht of kruisvaarder werd in het begin niet gebruikt, al werd er wel gesproken van ridders van het kruis of ridders van Christus. De kruisvaarders zagen zichzelf dan ook vooral als pelgrims. Later kwam het … [Lees meer...] overEtymologica: Kruistocht en kruisvaart
Nee, uit mijn mond geen klacht
Een zomer uit Manon Uphoff (11) Het boekje Dit zijn mijn woorden niet is in een aantal opzichten een uitzondering in het werk van Manon Uphoff. Het is, voor zover ik weet, haar enige theatertekst (ze schreef wel een aantal scenario's), in 2008 geschreven in opdracht van het Kamerkoor Capella Brabant in Den Bosch. Het is haar enige fictietekst over een historische figuur, … [Lees meer...] overNee, uit mijn mond geen klacht
’t Kan verkeren
Van een programmatische puinhoop naar een gestructureerd onderwijsaanbod van het vak-Nederlands in de bovenbouw van vwo en havo In 1998 vond een grote ingreep plaats in het voortgezet onderwijs, dat het ‘studiehuis’, genoemd werd en waarbij het begrip ‘zelfwerkzaamheid’ als leidinggevend principe voor de invulling ervan werd aanbevolen. Daarentegen werd de … [Lees meer...] over’t Kan verkeren
Een oog dat fileerde als een mes
Een zomer met Manon Uphoff (10) Ogen spelen een belangrijke rol in het werk van Manon Uphoff. Ik wees er eerder al op dat het zicht het enige zintuig is dat ze echt behandelt in haar boek over het menselijk lichaam Het moet eten, slapen, ademhalen. Ik heb ook al uitgelegd dat de visuele vorm van haar proza zelf een belangrijke rol speelt – meer misschien dan de klank. … [Lees meer...] overEen oog dat fileerde als een mes
Gortig
Het geval (rond) Ilja Gort Aan de ophef rond Vrije vogels van Ilja Gort is eigenlijk alles interessant, behalve het boek zelf. Gorts roman is een opeenstapeling van onwaarschijnlijkheden, lomp effectbejag, een grieperig vertelperspectief, vlak taalgebruik en nogal mislukte pogingen tot humor. De personages zijn stereotypen. De Brabantse bendeleider Sjeng Schellekens … [Lees meer...] overGortig
Knipogen in ‘De operazangeres’
Louis Couperus treft Hergé in een verhaal van Manon Uphoff In Begeerte, de bundel waar Manon Uphoff in 1995 mee debuteerde, geven de verhalen knipogen naar elkaar en naar andere verhalen. In het titelverhaal maakt de lezer kennis met ‘het meisje’, nog maar net vijftien. Zij houdt van sprookjes, ‘maar niet die waarin alles tot een zoet einde komt’: De Zeemeermin die in … [Lees meer...] overKnipogen in ‘De operazangeres’
Wetenschapsdans
Ik heb even moeten nadenken over de bundel 'wetenschapspoëzie' En dat was kennis, zeg je dan die is samengesteld door de Vereniging voor Wetenschapscommunicatie en -journalistiek Nederland (VWN). Dat komt niet zozeer door de relatie tussen wetenschap en poëzie, want ik ben ervan overtuigd dat poëzie overal over kan gaan, en omgekeerd dat wetenschappelijk inzicht op allerlei … [Lees meer...] overWetenschapsdans
Van Sem Mes tot Martine Rietman
Voornamendrift 96 Mij werd gevraagd door Wouter van der Land of er in Nederland mensen zijn van wie de voornaam een anagram is van de achternaam. In Amerika staan bijvoorbeeld Gary Gray en Edna Dean in de jaren tachtig veelvuldig in het telefoonboek. Ik kan daar inderdaad onderzoek naar doen, waarbij ik me uit privacy overwegingen moet beperken tot het noemen van namen die … [Lees meer...] overVan Sem Mes tot Martine Rietman
Kinderboekenspecial: Beer en het fluisteren van de wind
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Beer en het fluisteren van de wind Soms kijk je rond je, besef je dat je ogenschijnlijk alles hebt om gelukkig te zijn, maar wringt je gevoel tegen. Je hoofd krijgt je hart niet mee. Zo staat … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Beer en het fluisteren van de wind
Wat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Een zomer met Manon Uphoff (9) Ik ben blijven nadenken over het mogelijke verwijt van 'balkanisme' tegen Manon Uphoff: de neiging om 'de ander', in dit geval afkomstig van de Balkan, te zien in cliché-beelden en niet voor wat die ander werkelijk is. Ik denk dat iedereen die weleens een relatie heeft gehad met iemand uit een andere cultuur – want daarover ging het in de … [Lees meer...] overWat een roofmoord op Kerstavond zegt over de Russische ziel
Dat eeuwige ge-Electric Light Orchestra van hem
Maurits en Johannes, de twee vrienden van Erik Poelman in de roman Augustus van Eric de Rooij, vertegenwoordigen allebei een heel andere kant van de hoofdpersoon. Dat blijkt ook uit hun favoriete muziek. Terwijl Erik met Maurits zijn liefde voor Italo-disco deelt en in Amsterdamse gay-discotheken danst op synthesizerpop (het is 1988), moet hij op de kamer van Johannes keer op … [Lees meer...] overDat eeuwige ge-Electric Light Orchestra van hem
Als haar huid in contact kwam met de buitenwereld schrok hij zich een ongeluk
Een zomer met Manon Uphoff (8) Het gezinsleven wordt, in ieder geval in de Nederlandse letteren – over de wereld daarbuiten weet ik niets – meestal gezien door puberogen. Het werk van Manon Uphoff is daar geen uitzondering op; als ze over haar gezin schrijft is dat het gezin waarin ze kind was, niet dat waarin ze moeder was (of is). Intuïtief valt dat gemakkelijk te … [Lees meer...] overAls haar huid in contact kwam met de buitenwereld schrok hij zich een ongeluk
pas / stap
Verwarwoordenboek vervolg (276) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overpas / stap
Familienaamanagrammen en -palindromen
Je kunt de letters van een familienaam husselen en dan komt er soms een andere familienaam tevoorschijn (anagram). Ik deed dat voor de 82.218 familienamen met Nederlandse oorsprong, die ook uit 19e eeuw bekend zijn. Het is een beetje flauw maar dan is Droogleever Fortuijn met Fortuijn Droogleever met 19 letters het langste anagram. Gewoon een omwisseling van een dubbele … [Lees meer...] overFamilienaamanagrammen en -palindromen
Examens Nederlands en tweede correctie
De examenperiode zorgt niet alleen bij veel leerlingen voor stress, ook docenten ervaren het vaak als een stressvolle periode. We storten ons op het correctiewerk en stemmen dat vervolgens af met de tweede corrector. Levende Talen Nederlands (LTN) ving op dat de tweede correctie tijdens deze examenperiode in sommige gevallen moeizamer verliep dan andere jaren. Om te onderzoeken … [Lees meer...] overExamens Nederlands en tweede correctie
De dwingende n
Nene leert Nederlands Waar je nooit iemand over hoort: dat je als vader ook veel leert over je eigen taal als je goed luistert naar je dochter. Bijvoorbeeld over het gebruik van de slot-n. Na een toonloze e kun je de n over het algemeen wel of niet uitspreken: mensen zeggen lopen of lope, deken of deke. Het maakt niet zoveel uit welk van die vormen je kiest, maar … [Lees meer...] overDe dwingende n
Het kind als redder in Zeemeermeisje van Jowi Schmitz
De carnavaleske transformatie van Miki Een zomer vol vrije tijd, croissantjes en chai lattes in Amsterdam, en een minicruise naar Schotland in de meest luxueuze hut die het schip te bieden heeft zonder dat je ouders je allemaal kinderachtige regels opleggen. Voor welke tiener zou dat geen droomvakantie zijn? Voor Miki. Zij maakt zich namelijk zorgen om haar ouders (gaan ze … [Lees meer...] overHet kind als redder in Zeemeermeisje van Jowi Schmitz
Het Rotte Boek
Een zomer met Manon Uphoff (7) Is er een goede manier om naar een ander te kijken? Bijvoorbeeld als die ander van de Balkan komt? Daarover gaat De spelers van Manon Uphoff. Niels Mulder en Jeroen Dera wijdden er een artikel aan in een recent nummer van het vakblad Internationale Neerlandistiek, op basis van de scriptie van de eerste. Mulder en Dera wijzen erop dat … [Lees meer...] overHet Rotte Boek
Pollmann & Sturm
In mei jl. overleden kort na elkaar Thijs Pollmann en Arie Sturm, in de volgorde zoals honderden oud-studenten Nederlands hun namen hebben opgeslagen als ‘Pollmann & Sturm’, van hun boek Over zinnen gesproken. Op verschillende plekken is aan hun respectievelijke overlijden aandacht besteed en zijn hun afzonderlijke verdiensten al gememoreerd. Nu zijn verdiensten zelden de … [Lees meer...] overPollmann & Sturm
Etymologica: Slagenland als veldnaam
In mijn leven kom ik regelmatig met de veldnaam Slagen in aanraking. In ’s-Hertogenbosch fietste ik jarenlang langs de wijk ‘De Slagen’. In mijn werkzame bestaan was ik betrokken bij gebiedsprojecten in Natura 2000-gebied ‘De Langstraat’ bij Waalwijk, waar het waarschijnlijk bekendste slagenlandschap van ons land ligt. En ook in oostelijk Altena zijn er diverse gebieden met het … [Lees meer...] overEtymologica: Slagenland als veldnaam
Hij raakte verstrikt in de fuik van de taal
Een zomer met Manon Uphoff (6) In het werk van Manon Uphoff wemelt het van de passages die je zou kunnen gebruiken bij een inleiding in de sociolinguïstiek. Uit onderzoek bleek een aantal jaar geleden dat het gemiddelde Nederlandse romanpersonage zeer hoogopgeleid is, maar Uphoff drukt dat percentage naar beneden. In het begin van haar carrière zei ze wel dat het haar … [Lees meer...] overHij raakte verstrikt in de fuik van de taal
Zoo’n wit blad
1. Bestaat er een vooruitkijkende literatuurgeschiedenis waarbij vanuit een historisch jaar, op enige afstand van nu, het heden onherroepelijk herschreven raakt? Het wat-als-scenario? Al langer ben ik gegrepen door dit idee, maar durf er niet aan te beginnen. Het is veel werk, en de kritiek die in elke herschrijving zit kan makkelijk verticaal geklasseerd worden. Toch … [Lees meer...] overZoo’n wit blad
De postzegels van het Vrouwtje van Stavoren (2022)
Vorig jaar besloten de samenwerkende postbedrijven in Europa om voor 2022 een serie postzegels uit te geven rond het thema ‘volksverhalen en mythen’. Op zichzelf is dat een wat vreemd thema want mythen zijn ook volksverhalen – het klinkt voor mij althans een beetje als het thema ‘voertuigen en fietsen’ of ‘huisdieren en katten’. Maar afijn, elk land moest uitkomen met zijn … [Lees meer...] overDe postzegels van het Vrouwtje van Stavoren (2022)
