Het Japans heeft woorden als bīru ‘bier’, garasu ‘glas’ en karan ‘kraan’ van het Nederlands, een blijk van de tijd dat wij als enige westerlingen zaken mochten doen met het land van de rijzende zon. Maar heden kennen wij meer van hun taal dan omgekeerd, getuige een lijst van aikidō tot zen. Een bijzondere verhouding Met de … [Lees meer...] overEtymologica: We kennen nog heel wat Japans
Artikel
Wedstrijd: bedenk de nieuwe taalregel 2021
De redactie van Neerlandistiek heeft het er het afgelopen jaar bij laten zitten. Waar we in eerdere jaren met grote regelmaat een wedstrijd uitschreven voor nieuwe taalregels voor het Nederlands, hebben allerlei omstandigheden ons daar in 2020 van weerhouden. Maar een pandemie mag natuurlijk geen reden zijn om de Nederlandse taal te laten ondergaan in … [Lees meer...] overWedstrijd: bedenk de nieuwe taalregel 2021
Dichtertje
In de cursus 'Moderne Letterkunde in de klas: Literatuur en burgerschap' (Master Language) besprak ik deze week met een groep masterstudenten uit het hele land de intrigerende novelle 'Dichtertje' van Nescio uit 1917 tegen de achtergrond van de mentaliteit van de burgerlijke cultuur. Een van de beste boeken over die mentaliteit vind ik nog altijd The Bourgeois van Franco … [Lees meer...] overDichtertje
Scholieren doen taalkunde
WO3 Rijnlands Lyceum Sassenheim bezig met Taalkunde De afgelopen weken zijn de leerlingen uit de derde klas vwo van het Rijnlands Lyceum Sassenheim bezig geweest met het schrijven van een taalkundige uiteenzetting. Normaal gesproken moeten ze dan opletten voor welk publiek ze schrijven, dus bedachten we om deze taalkundigen in spé voor Neerlandistiek te laten schrijven. … [Lees meer...] overScholieren doen taalkunde
Een oefening in lezen
Dit is het zesde deel van een briefwisseling tussen dichter Evi Aarens en criticus Jeroen Dera over de hedendaagse Nederlandstalige poëzie. Aarens las Dera’s nieuwe boek Poëzie als alternatief (uitgeverij Wereldbibliotheek) en zocht contact. Hieronder schrijft Dera zijn laatste brief. Dag Evi, In de wonderlijke roman Die Wand van Marlen Haushofer wordt de … [Lees meer...] overEen oefening in lezen
Tegen de ontroostbaarheid
Troost is op een vreemde manier overdraagbaar. Je kunt troost vinden in de gedachte dat andere mensen ook op zoek zijn naar troost, zelfs als zij dat niet meteen kunnen vinden. Voor andere sentimenten geldt dat niet. Een mens wordt doorgaans niet vrolijk van het feit dat andere mensen vruchteloos proberen vrolijk te zijn, niet hoopvol van andermans wanhopige zoektocht naar … [Lees meer...] overTegen de ontroostbaarheid
Anna Maria van Schurman: Fake feiten in Trouw
Op vrijdag 12 november verscheen er in Trouw een interview van Lodewijk Dros met filosoof Erno Eskens over Hugo de Groot en Anna Maria van Schurman. Helaas stond het artikel vol feitelijke onjuistheden. Ik schreef een ingezonden brief aan de krant waarin ik er enkele noemde: Van Schurman studeerde niet in Franeker maar in Utrecht; het was Voetius die voor haar toelating … [Lees meer...] overAnna Maria van Schurman: Fake feiten in Trouw
Rijkdom van het onvoltooide
Wie na een leven in de letteren debuteert als dichter kan de neiging hebben om de blik vooral achterwaarts te richten. 'Belvedère' van Arjan Peters doet dat met lef en virtuositeit. Deze dichtbundel herinnert zich veel en velen. De eerste afdeling, 'Met het einde voor ogen', bestaat uit gedichten waarin gestorven schrijvers en dierbaren worden herdacht. De gemeenplaats … [Lees meer...] overRijkdom van het onvoltooide
Taal tegen de feiten
Welk van de volgende twee zinnen is waar? Als 221 een priemgetal was, kon je het niet door 17 delen.Als 221 een priemgetal was, kon je het door 17 delen. De meeste mensen zullen vinden dat de eerste waarder aanvoelt dan de tweede. Maar waarom? Een priemgetal is een getal dat je alleen door 1 of door zichzelf kunt delen. Beide zinnen gaan dus over een situatie die sowieso … [Lees meer...] overTaal tegen de feiten
excuus / sorry
Verwarwoordenboek vervolg (244) excuus / sorry De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er zijn wel betekenisverschillen. excuus erkenning dat je iets fout hebt gedaan, met … [Lees meer...] overexcuus / sorry
De paardenstaart van Angela K. (1)
Over de tweelingroman van Gerrit Krol ‘Een boek, eenmaal geschreven, is niet voorgoed onveranderlijk,’ schrijft Harry Mulisch in Voer voor psychologen (1961). Mulisch doelt op de context van het boek die verandert met elk nieuw boek van de schrijver. Elk nieuw boek zet het vorige in een ander licht. In die zin is in een groeiend oeuvre sprake van ‘voorlopigheid’ van wat de … [Lees meer...] overDe paardenstaart van Angela K. (1)
Zijn verkrachters gestoord?
Het interessantste publieke debat van de laatste jaren gaan over manieren om voorzichtiger met taal om te springen in datzelfde publieke debat: is het verkieslijk geen blank meer te zeggen maar wit, mag iemand zelf bepalen met wat voor voornaamwoorden we naar hem, haar of hen verwijzen, enzovoort? De discussie wordt door voor- en tegenstanders soms gevoerd met een vleugje … [Lees meer...] overZijn verkrachters gestoord?
Vriendschap met vogels in het vogelhuis
De klimaattop in Glasgow is achter de rug. Een mooi moment om even stil te staan bij iets wat ecologen, filosofen en andere klimaatdenkers ons al een tijdje duidelijk proberen te maken: klimaatverandering is voor een groot deel veroorzaakt door de gedachte dat de mens boven de natuur zou staan. Er wordt daarom in toenemende mate gepleit voor een omslag in het denken over de … [Lees meer...] overVriendschap met vogels in het vogelhuis
Stijl op school
Over het schoolvak Nederlands valt kennelijk van alles te zeggen. Maar als er nu ergens consensus over is, is het waarschijnlijk dat er wel wat meer aandacht mag komen voor schrijven. Het kost docenten onnoemelijk veel tijd, want opstellen corrigeren is bewerkelijker dan welke andere nakijktaak ook. Maar dan moet de overheid die tijd maar maken, en zorgen dat er meer … [Lees meer...] overStijl op school
Taalkunde op de middelbare school
Het maken van een studiekeuze was voor mij een enorme opgave. Ik wist niet wat ik wilde, dus ik nam na mijn eindexamen gymnasium een tussenjaar waarin ik me rustig wilde gaan oriënteren. Ik kwam uit bij Taal- en cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht, een opleiding waarvan ik al iets afwist doordat een schoolvriendin dat was gaan doen. De voornaamste reden voor deze keuze … [Lees meer...] overTaalkunde op de middelbare school
Etymologica: de Engelse leenwoorden gentleman, humbug en hype
Dat het Nederlands de nodige Engelse leenwoorden heeft overgenomen, is voor iedereen duidelijk. Die woorden hebben soms een verrassende herkomst. gentleman zelfstandig naamwoord ‘wel opgevoed man’. Nieuwnederlands gentleman ‘beschaafd man; man van stand’ [1847; Kramers, Kunstwoordentolk], Ieder vriend des vaderlands, ieder gentleman van gezonde beoordelingskragt, besloot … [Lees meer...] overEtymologica: de Engelse leenwoorden gentleman, humbug en hype
Zaid is de slimste van zijn broers
De middeleeuwse Arabische grammaticus Al-Sirafi is de auteur van een puzzel die taalkundigen nog steeds bezig houdt. Onlangs plaatsten vier studenten van het Amerikaanse MIT er een artikeltje over. Dit is het puzzeltje: de volgende zin lijkt goed: Zaid is de slimste van zijn broers. Het probleem is dat je Zaid meestal niet onder zijn eigen broers schaart. Als iemand je … [Lees meer...] overZaid is de slimste van zijn broers
Met Jeroen Ondecjeplecjus Dera naar Gedichtistan
Dit is het vijfde deel van de briefwisseling tussen dichter Evi Aarens (Disoriëntaties, 2021) en criticus Jeroen Dera over de hedendaagse poëzie. Aarens las Dera’s boek Poëzie als alternatief (uitgeverij Wereldbibliotheek) en zocht contact. Beste Jeroen, Omdat wij keurige mensen zijn, veinzen wij al een tijdje dat we het in grote lijnen met elkaar eens zijn. Wij geven … [Lees meer...] overMet Jeroen Ondecjeplecjus Dera naar Gedichtistan
Sportsonnettenkransenkrans
Een sonnettenkransenkrans is een krans van sonnettenkransen: 211 sonnetten die aan elkaar gekoppeld zijn (meer info hier). Er waren er in het Nederlands tot op dit moment tien. En nu is nummer elf gepubliceerd: sportgedichten - een sportsonnettenkransenkrans. Meer dan tien, dat betekent dat dit genre inmiddels meer is dan een literair curiosum. sportgedichten gaat over sport en … [Lees meer...] overSportsonnettenkransenkrans
“Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen.”
Bedreigen en beloven De parlementaire democratie in Nederland heeft een nieuw dieptepunt bereikt: voor het eerst in decennia heeft een Kamerlid een ander Kamerlid in de nationale vergaderzaal persoonlijk bedreigd. Althans, een FvD-Kamerlid voegde de D66'er Sjoerd Sjoerdsma toe: "Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen." Er zijn dan altijd slimmerds die opmerken … [Lees meer...] over“Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen.”
De toekomende tijd bij Louise Glück
Het was een briljant idee, vorig jaar, om een gedicht van de toen verse Amerikaanse Nobelprijswinnares Louise Glück door scholieren te laten vertalen naar het Nederlands. Vertalen wordt in het onderwijs behalve bij Grieks en Latijn geloof ik maar weinig gedaan, en zeker het vertalen van gedichten niet. Een dichteres als Glück heeft bovendien als voordeel dat ze in toegankelijk … [Lees meer...] overDe toekomende tijd bij Louise Glück
krijgsmacht / leger
Verwarwoordenboek vervolg (243) krijgsmacht / leger De woorden worden door elkaar gebruikt, maar er is soms een klein verschil in gebruik en stijl. krijgsmacht het militaire apparaat, leger, land- lucht- en zeemacht De laatste decennia is de slagkracht van onze … [Lees meer...] overkrijgsmacht / leger
‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
WikiLeaks wekte al de schijn, dat ze kinderen bestelden net als bij de pizzalijnEen pedonetwerk wereldwijd, vraag niet hoeVia Hillary Clinton tot de Oranjes aan toeWelkom op het allerleipste festivalJe hebt geen kaartje nodig, want je bent er alDit is de val van de cabalWhere we go one, we go all Aldus rapt Lange Frans in het vorig jaar uitgebrachte nummer ‘Lockdown’. … [Lees meer...] over‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
Wat betekent ‘deze tafel’?
Een van de belangrijke inzichten van de taal uit de twintigste eeuw is dat er twee lagen van betekenis zijn. Meestal beschrijven we die als volgt: er is een laag van de 'letterlijke' betekenis van bijvoorbeeld een zin, die je kunt bepalen los van de context waarin die zin eventueel gezegd is. Dat noemen we de semantiek. En er is een laag, de pragmatische, die gaat over de … [Lees meer...] overWat betekent ‘deze tafel’?
Corpus Hedendaags Nederlands online
Bij de verschijning van de nieuwe Algemene Nederlandse Spraakkunst ontstond grote beroering over het gebruik van als en dan na een comparatief. Veel mensen klommen in de pen en spraken hun afkeur uit over bijvoorbeeld groter als. Hoewel in verzorgd Nederlands groter dan nog altijd de norm lijkt te zijn, is groter als niet ongebruikelijk. Maar hoe vaak komen beide varianten … [Lees meer...] overCorpus Hedendaags Nederlands online
