Van smartlap tot boerenpummelrock (3) Deze tekst is het resultaat van de Olympiade van PlusNederlands, die dit jaar in aangepaste vorm doorging. Leerlingen konden individueel deelnemen aan een Onderzoekslab, waarbij ze onder begeleiding van een of meerdere onderzoekers van een Nederlandse of Vlaamse universiteit met een eigen project aan de slag gingen. Tom … [Lees meer...] overLaot oewe jas mer hangen, ‘t is nie kou
Artikel
Nederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Op 19 april 2021 schreef ik voor Neerlandistiek een bijdrage onder de titel Nederlandsch hertaelt junior. Het was een vertaalwedstrijd – beter gezegd een hertaalwedstrijd – voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Voor deze eerste editie moesten middelbare scholieren een 21e-eeuws gedicht van de huidige Dichter des Vaderlands – Lieke Marsman – herspellen en … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Andere talen zijn welkom in het basisonderwijs
Sommige dingen gaan wél de goede kant op. Zo komt er langzaam maar zeker meer aandacht voor de waarde van meertaligheid op de Nederlandse school. Decennia was dat taboe, iedereen moest Nederlands leren, maar gelukkig kunnen er nu weer boeken verschijnen zoals Talen die de school in komen van Lidy Peters, een boek dat vooral bedoeld is voor leerkrachten. In de jaren tachtig … [Lees meer...] overAndere talen zijn welkom in het basisonderwijs
schemerachtig / schemerig
Verwarwoordenboek Vervolg (226) schemerachtig / schemerig De woorden verschillen nauwelijks in betekenis, hooguit in ‘sterkte’. schemerachtig een beetje schemerig Rond kerst is het bij bewolkt weer vaak midden op de dag nog schemerachtig.Al die … [Lees meer...] overschemerachtig / schemerig
Albert Verwey overtuigend gebloemleesd in het Italiaans
In Italië hebben wij een vertaler die Albert Verwey in zijn hart heeft gesloten. Begin juli viel zijn bloemlezing Cara terra uit de lyriek van de Noordwijkse dichter in de bus. Zijn naam is Giorgio Faggin. Bij het eerste doorbladeren van het boek, moest ik denken aan het enthousiaste artikel op Neerlandistiek van Marita Mathijssen over de Italiaanse vertaling, gemaakt door … [Lees meer...] overAlbert Verwey overtuigend gebloemleesd in het Italiaans
als een staartdeling grijpt het steeds wat overblijft.
Lieke Marsman voor de klas (6) Er is geen actueler en tegelijkertijd eeuwiger onderwerp in de taalbeschouwing dan dat van de voornaamwoorden. Er lijkt niet simpelers dan ik, jij, hij, zij, het, wij, jullie, zij en tegelijkertijd is er niets ingewikkelders. Gedichten worden anders dan verhalen vaak gedragen door voornaamwoorden. In verhalen is er soms een ik aan het … [Lees meer...] overals een staartdeling grijpt het steeds wat overblijft.
Oehoe oehoerend hard / Kwamen zie daor aangescheurd
Van smartlap tot boerenpummelrock: Waarom popartiesten ervoor kiezen om in dialect te zingen (2) Deze tekst is het resultaat van de Olympiade van PlusNederlands, die dit jaar in aangepaste vorm doorging. Leerlingen konden individueel deelnemen aan een Onderzoekslab, waarbij ze onder begeleiding van een of meerdere onderzoekers van een Nederlandse of Vlaamse … [Lees meer...] overOehoe oehoerend hard / Kwamen zie daor aangescheurd
Een onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
In nummer 7/8 van Onze Taal staat in het rubriekje 'Hoe leg je dat uit?' het volgende: Verder kan 'of' een hoofdzin en een bijzin aan elkaar verbinden; dan is het een onderschikkend voegwoord. [...]- We weten niet of hij komt.- Hij vroeg of ik meeging. Onze Taal is niet de eerste die beweert dat onderschikkende voegwoorden een hoofdzin en een bijzin aan elkaar plakken. … [Lees meer...] overEen onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
Er zijn geen wetenschappelijke criteria voor goede wetenschap
Het was een opiniestuk dat je kon verwachten: "Nieuwe Erkennen en Waarderen schaadt Nederlandse wetenschap" dat gisteren verscheen op het onvolprezen ScienceGuide. Nu verschillende wetenschappelijke organisaties zoals de KNAW, NWO en de VSNU, zich hebben geschaard achter het idee dat je wetenschappers niet alleen maar moet 'erkennen en waarderen' om hun publicaties in … [Lees meer...] overEr zijn geen wetenschappelijke criteria voor goede wetenschap
Woorden zijn niet gastvrij
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 22) - De betekenis die je bedoelt past vaak niet in het vakje van het woord dat je kiest. En gesteld dat dat toch lukt, dan moet je maar afwachten of de door jou bedoelde betekenis overkomt. Kan ik het vorige gesprek zo samenvatten? - Ja, daarom zeggen filosofen … [Lees meer...] overWoorden zijn niet gastvrij
“Een andere taal spreken”
Wat Nederlanders ongenoemd laten als ze Nederlands spreken en waarom "Ik houd van andere muziek." Stel dat ik u plompverloren de bovenstaande mededeling zou doen. Dan zou die waarschijnlijk weinig informatief voor u zijn. Als u het gesprek serieus wilt aangaan, zult u waarschijnlijk proberen te raden wat ik met 'andere muziek' bedoel of u zult het aan mij vragen. Dat … [Lees meer...] over“Een andere taal spreken”
Etymologica: Etymologische golven
Sommige dieren en planten lijken erg op elkaar, maar zijn toch niet nauw verwant. De dolfijn en de ichtyosaurus bijvoorbeeld, of Amerikaanse cactussen en Afrikaanse cactussen (eigenlijk zijn dat geen cactussen maar euphorbia’s, of wolfsmelk-achtige planten, maar dat weet u net zo min als ik, dus ik hou het maar even op ‘Afrikaanse cactussen’). In de Nederlandse taal komt zoiets … [Lees meer...] overEtymologica: Etymologische golven
Hendrik Conscience als aardige man
2021 is een jaar van herwaardering voor Hendrik Conscience (1812-1883). Het begon met een indrukwekkende serie blogposts Platform Leest waarin Kevin Absillis het vermeende racisme van de grote negentiende-eeuwse schrijver besprak. Absillis liet zien hoe Conscience in Vlaamse intellectuele kring in de afgelopen decennia zo'n beetje het toonbeeld van bedenkelijk gedachtengoed … [Lees meer...] overHendrik Conscience als aardige man
Waarom popartiesten ervoor kiezen om in dialect te zingen
Van smartlap tot boerenpummelrock (I) Deze tekst is het resultaat van de Olympiade van PlusNederlands, die dit jaar in aangepaste vorm doorging. Leerlingen konden individueel deelnemen aan een Onderzoekslab, waarbij ze onder begeleiding van een of meerdere onderzoekers van een Nederlandse of Vlaamse universiteit met een eigen project aan de slag gingen. Tom … [Lees meer...] overWaarom popartiesten ervoor kiezen om in dialect te zingen
Jezelf verkopen aan woorden
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 21) - Ben je een beetje bekomen van het vorige gesprek? Dat stamelen over benoemen wat onbenoembaar is? - Een beetje. Wat ik ervan heb over gehouden is dat als je een woord kiest om iets te benoemen, je geen ander woord meer kunt kiezen. - Dat … [Lees meer...] overJezelf verkopen aan woorden
Taalsmeedsels
Een zomerserie over bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (1) Het is reces tot 8 september – nu ja, zo staat het op de parlementaire kalender. Daarom hier een thematische zomerserie, te beginnen bij Kevin en Larissa: zij hebben een boot gekocht en zoeken nu naar een passende naam. Ze wikken en wegen, ze passen en meten en na knip- en … [Lees meer...] overTaalsmeedsels
Voer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
Soms denk ik wel eens: “Toch jammer dat er geen hiernamaals bestaat.” Dan ben ik iets tegengekomen dat ik graag zou delen met een overleden collega of nóg liever met de middeleeuwse auteur zelf. Deze week was dat Jacob Verdam, de man achter het fenomenale Middelnederlandsch Woordenboek. In het MNW-artikel MENICH staat onder betekenisonderscheid 2) Menig: Het gaat om het … [Lees meer...] overVoer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
Herziene versie van het Utrechts Manuscript gepubliceerd
Tussen 1624 en 1662 had de VOC een handelspost op het eiland Taiwan. Het hoofddoel van de VOC in Taiwan was het drijven van handel met China. In het kielzog van de VOC kwamen missionarissen naar Taiwan, om de inheemse Formosanen te bekeren tot het protestantisme. In de loop der tijd vertaalden ze Bijbelteksten en catechismussen in Formosaanse talen, maar in eerste instantie … [Lees meer...] overHerziene versie van het Utrechts Manuscript gepubliceerd
Het zwarte varken van Hugo de Groot
Fredrik Duim was een productief en is een vergeten dramaturg. Zelfs Jan te Winkel (Ontwikkelingsgang ²1924 deel V, p. 295) schuift hem met een snier terzijde. Toch geven zijn toneelstukken een helder en duidelijk beeld van hoe men over klassieke en vaderlandse geschiedenis dacht in de achttiende eeuw. Een functie van literatuur is het bewaren van herinnering aan bijzondere … [Lees meer...] overHet zwarte varken van Hugo de Groot
Het onbenoembare benoemen?
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 20) - Wat ik aan de vorige keer over de onzekerheidsrelatie van Heisenberg heb overgehouden, is zo ongeveer dit: Je wilt iets benoemen, iets in je bewustzijn, wat dat ook maar mag zijn. Maar zodra je aan dat ‘iets’ een woord geeft, zorgt dat woord ervoor dat je andere aspecten uit dat … [Lees meer...] overHet onbenoembare benoemen?
In Memoriam Flor Aarts (1934-2021)
We hoeven Shakespeare er niet bij te halen om te weten dat de verkoper van herenmode zich thuis anders gedraagt dan in de winkel en dat de nieuwe directeur niet dezelfde persoon is als de collega van gisteren. Flor Aarts speelde op het toneel van de wereld maar één rol, die van Flor Aarts. Zijn onverstoorbaarheid gaf hem iets onaantastbaars. Overal was hij op zijn gemak, … [Lees meer...] overIn Memoriam Flor Aarts (1934-2021)
Nee, meneer Levi, wetenschap is geen topsport
Altijd schrik je weer als een ziekenhuisbestuurder iets zegt over de wetenschap. Deze keer was het de beurt aan Marcel Levi, de nieuwe CEO Chief of the Executive Board van NWO die op de website van die organisatie zijn zegje deed. De titel van zijn stukje zegt al genoeg: Science is like competitive sports. In één klap terug naar het begin van deze eeuw toen iedereen die … [Lees meer...] overNee, meneer Levi, wetenschap is geen topsport
speurtocht / zoektocht
Verwarwoordenboek vervolg (225) speurtocht / zoektocht De woorden betekenen nagenoeg hetzelfde, maar ze zijn niet altijd inwisselbaar. speurtocht zoektocht, wandeling met zoekopdracht (als spel) Wetenschappers zoeken hulp bij speurtocht naar leven op de maan.Als je 13 bent, is een … [Lees meer...] overspeurtocht / zoektocht
Memorabele mededelingen meten
Een jaar of twintig geleden gaf ik op vrijdagmiddag een college voor een groep van ongeveer honderd eerstejaarsstudenten die deden wat honderd eerstejaarsstudenten doen op vrijdagmiddag: rumoerig zijn. Ik had gelukkig een truc met een krijtje, dat ik kon opgooien en laten vallen op een manier die iedereen weer even stil maakte. Een paar jaar later kwam ik in een winkel en … [Lees meer...] overMemorabele mededelingen meten
Professor Weijnens reis naar Leiden
Sinds kort heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) er een dialectoloog bij. En niet zomaar een. Het gaat om een toonaangevend taalkundige met een eigen Wikipediapagina, waarop staat dat hij wordt beschouwd als “de geestelijk vader van de Nederlandse dialectgeschiedenis”. De dialectoloog bleek in de opslag te staan van het Noordbrabants Museum. Tot nu. Sinds mei 2021 … [Lees meer...] overProfessor Weijnens reis naar Leiden
