Mijn vwo-diploma is binnen en iedereen vraagt wat ik volgend jaar ga studeren. Als ik antwoord ‘Nederlands!’, kijken mensen mij onbegrijpend aan. Niet omdat ze de studie niet kennen, maar omdat ze zich niet voor kunnen stellen waarom ik dat zou willen doen. Mijn vakkenpakket bestaat immers vooral uit exacte vakken. Scheikunde, wiskunde, biologie en natuurkunde… Daar past een … [Lees meer...] overDe studie Nederlands niet voor bèta’s? Onzin!
Artikel
Waarom Klak een jongen is en Klukie een meisje.
Eigennamen kun je vergelijken met wijzende vingers. Ze hebben nauwelijks betekenis van zichzelf, maar ze verwijzen naar een bepaalde persoon. Er is, waar het voornamen betreft, maar één aspect waarop een naam vaak wel iets betekent: dat van gender. Meisjesnamen zijn anders dan jongensnamen. En daarbij geldt niet alleen dat je voor iedere individuele naam moet leren of hij … [Lees meer...] overWaarom Klak een jongen is en Klukie een meisje.
De onzekerheidsrelatie in taalgebruik
Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 19) - Ik ben nog steeds voorbeelden aan het verzamelen van alledaagse miscommunicatie, maar het wil nog niet vlotten. Maar ik heb wel iets bijzonders ervaren toen ik op mijn eigen taalgebruik ging letten. - Hoe bedoel je? Bedoel je dat jij vaak niet begrepen … [Lees meer...] overDe onzekerheidsrelatie in taalgebruik
Bangelijk en enerverend
Gids voor verborgen spraakverwarringen tussen Belgen en Nederlanders (17) De landsgrens NL-BE trekt een duidelijke scheidingslijn doorheen het Nederlandse taalgebied voor wat betreft de huidige betekenis(sen) van een handvol woorden en uitdrukkingen; in deze gevallen gebruiken Nederlanders en Belgen dus dezelfde termen maar bedoelen ze er iets anders mee.Het spreekt voor … [Lees meer...] overBangelijk en enerverend
Etymologica: hassebassie
hassebassie zelfstandig naamwoord ‘borrel’. Oudste vindplaatsen en betekenissen: Nieuwnederlands een hassebassie [1900; Preanger Bode; en in: Het Volk], Die aageste fan Putte het een jaor of faaf terug, hier twei huise om de hoek, een klaan tapperaatje gehat, waor ik soa nou en dan es een hassebassieinnam [1941; WNT], “Nee nee, géén keiltje. Koffie!” riep de ander afwerend. … [Lees meer...] overEtymologica: hassebassie
Hoi mooie held vol werk
Over de hedendaagse poète maudit Martijn Benders. Een stukje over Martijn Benders op Neerlandistiek: is misschien wel dé manier om iedereen hier weg te jagen. Ik ken hoogleraren die hem mijden en alom gevierde dichters die hem geblockt hebben op Facebook, hij heeft het talent om de zachtmoedigste lezer het bloed onder de nagels te halen. Mij heeft hij alleen al de … [Lees meer...] overHoi mooie held vol werk
Het genre van de fotosynthese
Bij een fotosynthese wordt licht gebruikt om koolstofdioxide om te zetten in koolhydraten. Rudy Kousbroek muntte het woord in een geheel andere betekenis: een kort essay bij een foto (meestal in zwart-wit). Hij maakte drie delen fotosyntheses, die in 2010 in één band verschenen onder de programmatische titel Opgespoorde wonderen. Het ging Kousbroek om alledaagse foto's, waarop … [Lees meer...] overHet genre van de fotosynthese
Het verloren schaap (1921)
Jeugdverhalen over joden (150) In deze reeks publiceert Ewoud Sanders het ruwe materiaal voor een in 2022 te verschijnen boek met een analyse van deze bronnen. Auteur: Ida Keller (1869-1951)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Ybeltje (‘Ida’) Keller werkte zij eerst als dienstbode en vanaf 1911 als onderwijzeres op een fröbelschool. Volgens het … [Lees meer...] overHet verloren schaap (1921)
Deze klinker verdonkert telkens weer
Het Algemeen Nederlands heeft een oude lange /aː/ bewaard in woorden als daad en spraak, gelijk het Duits met Tat en Sprache. Maar in grote delen van de Germaanse wereld is die klinker richting een lange /oː/ verschoven, zij het in verschillende mate en spelling, van Brabants daod en spraok tot … [Lees meer...] overDeze klinker verdonkert telkens weer
Hoe communiceert een metafoor?
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 18) - Van de vorige keer weet ik dat een metafoor iets vervoert, en dat het soms onduidelijk is wát er wordt vervoerd. Maar er waren nog twee problemen die te maken hebben met de vraag of dat wat vervoerd wordt, wel aankomt. - Ja, een metafoor vervoert iets. Maar … [Lees meer...] overHoe communiceert een metafoor?
Een gevulde koek: gratis te bekomen in het ledenrestaurant
Het was een lange uitsmijtende dag donderdag aan het Binnenhof, de Dienst Verslaggeving en Redactie registreerde de sluiting van de 99ste vergadering van het lopende parlementaire jaar om precies 01.19 uur. Toen was het inmiddels dus de 9e juli 2021. De stenografen noteren op de minuut wanneer de beraadslagingen gesloten worden, het begintijdstip ronden zij af op een kwartier. … [Lees meer...] overEen gevulde koek: gratis te bekomen in het ledenrestaurant
De dokter en de rederijker
Die historie van Fortunatus borse in de bewerking van Bernard Fonteyn (3, slot) Soms komen de toneelstukken (1643) over Fortunatus inhoudelijk overeen met het volksboek (1610) , maar geregeld gaat Barend Fonteyn ook zijn eigen weg. Een groot verschil is de reactie van de sultan wiens wenshoed gestolen is. In het volksboek van 1610 kiest de sultan eieren voor zijn geld: hij … [Lees meer...] overDe dokter en de rederijker
De sprong van taal naar werkelijkheid
"De logica", schrijft Sjoerd van der Niet in zijn nieuwe boek, "brengt ons niet van de ene naar een andere plek. We moeten springen, wijzelf." Het is een belangrijk thema in Van der Niets nieuwe boek Zo niet, dan toch. Dat boek kun je lezen als een toegankelijke inleiding in de logica, nee, je zou eigenlijk willen dat zo'n boek verplichte lectuur zou zijn voor iedereen die … [Lees meer...] overDe sprong van taal naar werkelijkheid
Wat vervoert een metafoor?
Onbegrip begrepen40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 17) - Laten we teruggaan naar jouw opmerking waarmee we deze serie gesprekken begonnen, namelijk dat jij taal eigenlijk niet zo geschikt vindt voor communicatie. Ik zei het eerder misschien niet zo direct, maar ik vind taal juist heel geschikt om te … [Lees meer...] overWat vervoert een metafoor?
Een woordje voor een deel van het politieke spectrum: mega
Eerder – inmiddels een jaar of vier geleden – schreef ik een serietje blogposts onder de titel Giga, mega en flut. Hoe zit het in de nieuwe Tweede Kamer met het gebruik van mega als zelfstandig woord of mega– als voorvoegsel? Ik keek in de eerste maanden van dit jaar tot aan deze week, de laatste week voor het reces. Die laatste week is in dit geval … [Lees meer...] overEen woordje voor een deel van het politieke spectrum: mega
Geadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
Voor jonge kinderen die internationaal geadopteerd worden, verandert alles. Ze komen terecht bij nieuwe ouders, in een ander land, waar mensen andere dingen op hun boterham eten, op een andere tijd gaan slapen, en een andere taal spreken. Gelukkig zijn kinderen vaak nog flexibel, kunnen ze dat allemaal doen, en spreken ze doorgaans uiteindelijk op een manier die niet of … [Lees meer...] overGeadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
plat / vlak
Verwarwoordenboek vervolg (224) De woorden hebben een betekenis die overlapt, maar ook subtiel verschilt. En beide woorden hebben nog andere, daaruit af te leiden, betekenissen. plat 1. zonder kromming, in de breedte, 2. ondiep, 3. … [Lees meer...] overplat / vlak
Insula Dei in de polder
In mijn boek Het geheim van de Ventoux. Literaire dwaalwegen van een wielrenner (Walburg Pers) zijn naast de ritten in het buitenland vijf hoofdstukken ‘Fietsnotities’ opgenomen. Van november tot april reed ik vanuit mijn woonplaats week om week hetzelfde rondje: Rondje Bergen aan Zee en Rondje Schermer. Een van die ritjes bracht mij in het polderdorp Grootschermer. Ik liep de … [Lees meer...] overInsula Dei in de polder
Belgiëstiek
De toekomst van de Neerlandistiek ligt in België. Dat is één conclusie die je kunt trekken uit het essay dat Yves T'Sjoen onlangs publiceerde bij de Antwerpse uitgever W∞lf. (Een eerdere versie verscheen vorig jaar online op de website Voertaal.) Hij geeft eerst wat feiten over het vak die tot enige bezorgdheid kunnen stemmen – de terugloop van belangstelling onder … [Lees meer...] overBelgiëstiek
Terug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Laten we hem An Dré noemen. Ik ontmoette hem voor het eerst in het antikraakpand in het Hoge Noorden waar ik in 2011 terecht kwam. Een parmantig mannetje van 27 met een stevig accent, die bij ons was komen wonen om aan de verplichte tewerkstelling in eigen woonplaats te ontkomen. Na een mislukte carrière als bouwvakker, militair en pakketbezorger stortte hij zich op middelbare … [Lees meer...] overTerug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Bert Schierbeek en ik
Boeken over literatuur worden bijna niet meer uitgegeven. De uitzondering is de schrijversbiografie, waarvan er ieder jaar wel een paar verschijnen. Het is een eigenaardig genre, met die nadruk op de persoonlijke wederwaardigheiden van de auteur: waarom zou het leven van een schrijver interessanter zijn dan ơfwel het leven van de buurvrouw ofwel dan zijn oeuvre? Niemand is … [Lees meer...] overBert Schierbeek en ik
Een woord is maar een woord?
Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 16) - We zouden voorbeelden verzamelen waarin wordt voorgesteld om andere woorden te gebruiken met de bedoeling om iemands wereldbeeld te veranderen. Voorbeelden zoals dat je niet moet spreken over een slaaf, maar over een tot slaaf gemaakte. Waarom eigenlijk? Wat heeft dit met … [Lees meer...] overEen woord is maar een woord?
Pure kafka
Ze zijn een jaar of veertien, gok ik. Uitgelaten zitten ze met hun tweeën op de bus te ratelen, te brullen en te gieren. Voortdurend onderbreken ze elkaars verhalen met hoge kreten, bruuske handgebaren en extatische blikken. “Neeeeee, da-kan-nie!” “Girl, ik zweer het gewoon.” “Is’t echt legit?” “Legitter dan legit.” Het gaat over de voorbije examenperiode, … [Lees meer...] overPure kafka
Etymologica: de wiskundige sjwa
Heel wat werktuigen en voorwerpen uit het boerenleven zijn in onbruik geraakt: dorsvlegels, houten eggen en hoefijzers bijvoorbeeld. Een beetje knutselende beunhaas kan met afgeschreven exemplaren nog wel creatief aan de slag. Oude hoefijzers zie je soms wel als deurgrendel, en een paar jaar geleden heb ik in Frankrijk een houten eg gezien die als bezemrek dienst deed. Dat … [Lees meer...] overEtymologica: de wiskundige sjwa
Vijftig jaar Spektator
Welke dag het precies was, valt niet meer na te gaan, in ieder geval niet door mij, maar 50 jaar geleden, in 1971, werd Spektator opgericht, 'tijdschrift voor Neerlandistiek', en in zekere zin een van de voorlopers van Neerlandistiek. Alle nummers van het tijdschrift tot het moment dat het blad verdween, in 1995, staan op DBNL. De 'verantwoording' van de 'redaktie' (het … [Lees meer...] overVijftig jaar Spektator
