Na haar fascinerende debuut keek ik uit naar het tweede boek van Marion Bruinenberg. Hiervoor heeft ze zich laten inspireren door het dagboek van haar overgrootvader Roelof, die in 1925 naar Canada emigreerde. Het verhaal over hem wordt afgewisseld met de belevenissen van Roelofs achterkleindochter die anno 2025 op zoek gaat naar sporen van hem. Tijdens het lezen … [Lees meer...] overGroslijst: Marion Bruinenberg, Ontaard
Artikel
Pjeroo Roobjee
Om uit de greep van je voorgangers te blijven moet je de literatuur opnieuw uitvinden. Wie postmoderne literatuur wil schrijven zal op de schouders van de reuzen een nieuw stijlmelodietje moeten vinden. Maar dat alles ligt in elke pen verborgen. Of is het bestorven? Eenzaam tikkend, met lef, zet er de sokken in, droom onder je eigen schedel, de Hades van de literatuur, …dan … [Lees meer...] overPjeroo Roobjee
Onze oertaal had geen ‘b’
En waarom dat vreemd is Bijna alle Indo-Europese talen kennen de b. Zomaar drie voorbeelden: βαίνω (bainō, Grieks), bellum (Latijn), bal (Nederlands). Toch kunnen we voor de gemeenschappelijke moedertaal van deze , het zogeheten Proto-Indo-Europees, géén b reconstrueren. Grieks Neem de bèta, de … [Lees meer...] overOnze oertaal had geen ‘b’
Leren van middeleeuwse toestanden
De problemen van onze tijd zijn zo groot dat we iedere goede raad kunnen gebruiken. Die uit de middeleeuwen bijvoorbeeld – een periode waarin de wereld misschien wel even onzeker was als in de huidige tijd en een periode die we desalniettemin zijn doorgekomen. De tijd dat we begonnen te beseffen dat er weinig reden is om neer te zien op de 'middeleeuwse toestanden', de tijd … [Lees meer...] overLeren van middeleeuwse toestanden
Uilenspiegel en Erasmus
Over Tijl Uilenspiegel hoor je de laatste jaren niet zo veel meer – wel over de negentiende-eeuwse volksheld van Charles de Coster, maar niet over de uit Duitsland geïmporteerde boef uit de zestiende eeuw. Tot diep in de twintigste eeuw waren zijn schurkenstreken in allerlei vormen populair: volksboeken, toneelstukken, gedichten, stripverhalen en plaatjesboeken, voor jong en … [Lees meer...] overUilenspiegel en Erasmus
Gemiddeld gezien
Is het uitzonderlijk dat de wortelkleurige een vergadering met Zelensky vloekend en tierend heeft doorgebracht? Ja, wanneer hij de machtigste man op aarde zou zijn: een terechtwijzende blik of een tikje met de voorzittershamer kan volstaan. Nee, wanneer het fenomeen vergadering tot de basis wordt teruggebracht: een uitwisseling van ideologische inzichten die tot een … [Lees meer...] overGemiddeld gezien
‘Op onze leeftijd ben je niet meer jaloers’
Nieuwe verhalen van Arnon Grunberg In de verhalen van Arnon Grunberg gaat het altijd mis met intimiteit. Mensen verlangen er wel naar om dichterbij een ander te komen, maar al die pogingen tot intimiteit eindigen altijd op zijn best in onverschilligheid, maar anders in wreedheid of gruwelijk misverstand. Of verraad. Ze denkt de hoofdpersoon in een verhaal in Het … [Lees meer...] over‘Op onze leeftijd ben je niet meer jaloers’
Groslijst: Jori Stam, De verdwijning van Sieger Somerman
Wanneer techbedrijf PROFIL een Halloweenfeest organiseert om zijn eenjarige bestaan te vieren, verkleedt Ema Somerman zich als haar eigen spiegelbeeld. Op het achterplat wordt deze roman omschreven als ‘spiegelpaleis’; een treffende omschrijving voor dit boek dat draait om waarheid, waarachtigheid en waarneming. Ema Somerman is hoofdprogrammeur (‘CTO’) bij PROFIL, een … [Lees meer...] overGroslijst: Jori Stam, De verdwijning van Sieger Somerman
Van leesplezier naar literair onderzoek
Feike Dietz over het succes van LitLab Hoe maak je literatuuronderwijs uitdagender, relevanter én leuker voor middelbare scholieren? Negen jaar geleden gingen UvA -onderzoeker Feike Dietz en collega's van verschillende universiteiten met die vraag aan de slag. Het resultaat: LitLab, een digitaal laboratorium waarin leerlingen niet alleen lezen, maar ook onderzoeken, … [Lees meer...] overVan leesplezier naar literair onderzoek
Alsof het gedrukt staat: Copyrette & Printerette
Achter het Achtervoegsel 59 De computerette, een bedrijf waar mensen zonder eigen computer terecht konden om teksten te verwerken of de administratie van een vereniging te voeren, bestaat al enige tijd niet meer. Door steeds lagere prijzen beschikt nagenoeg elk gezin(slid) nu over een pc, een laptop, een tablet of een smartphone. Daarmee is de behoefte aan een winkel waar … [Lees meer...] overAlsof het gedrukt staat: Copyrette & Printerette
Mijn eigen taal
Kleine kinderen leren niet alleen heel gemakkelijk talen – ze vergeten ze ook weer net zo gemakkelijk. Over het wonder van de vroege taalverwerving zijn we de afgelopen decennia wel meer te weten gekomen, maar hoe dat vergeten werkt is bij mijn weten nog niet goed uitgezocht. We weten wel dat dit vergeten nooit absoluut is. Mijn Nijmeegse collega Mirjam Broersma heeft … [Lees meer...] overMijn eigen taal
Het octrooi van Thomas Rosenboom
Ik las een boek van Thomas Rosenboom. Die is net vader geworden, op zijn zesenzestigste, geloof ik. Het was alweer een tijdje geleden dat ik iets van Rosenboom las. Het bracht me terug naar de master redacteur/editor. Die heb ik ooit gedaan. Een mooie opleiding, maar niet voor mij, dat wil zeggen: ik kwam er tijdens die opleiding achter dat ik helemaal niet als … [Lees meer...] overHet octrooi van Thomas Rosenboom
Op zoek naar ‘Jodenkwartetten’
Tussen 1880 en 1932 waren ze vaak te zien, zogenoemde ‘Jodenkwartetten’. Hier een geschiedenis van dit curieuze woord, gevolgd door een oproep. ‘De opvoering van het Jodenkwartet viel zoo in de smaak van het publiek, dat tot driemalen toe de Joodjes werden teruggeroepen.’ Eind 1880 trok een groep artiesten onder leiding van Gerard Stroober (1850-circa 1919) door Nederland. … [Lees meer...] overOp zoek naar ‘Jodenkwartetten’
Ikke weese dinkie joe sa weese Kos or
Een voornaamwoord in de tropen Voor een goed voornaamwoord kun je me 'altijd's nachts wakker maken. Ze zijn me allemaal even leven en allemaal even intrigerend: het ik waarmee een zin verwijst naar degene die de zin uitspreekt, alsof dat een samenhangend individu is, het jullie dat zowel onderwerp, lijdend voorwerp als bezitter kan zijn, het hij dat zijn genderneutraliteit … [Lees meer...] overIkke weese dinkie joe sa weese Kos or
Groslijst: Alara Adilow, Kijk es naar al dat licht
Leven in een lichaam is leven met een geestesoog dat lijdt aan myopie: lichtstralen die niet juist in het brandpunt van het netvlies vallen, resulterend in een onscherp beeld. (224) In het prozadebuut Kijk es naar al dat licht van Alara Adilow is de tegenstelling tussen licht en donker losjes verbonden met de lichamelijkheid van de twee jongvolwassen hoofdpersonages. Een … [Lees meer...] overGroslijst: Alara Adilow, Kijk es naar al dat licht
Fadar Unser
Een Oudnederlandse reconstructie van het Onze Vader Wellicht hét belangrijkste en meest fundamentele gebed van het Christelijke geloof, het Onze Vader, is door de eeuwen heen in honderden, al dan niet in duizenden talen omgezet. Het is vaak het eerste gebed dat nieuwe Christenen leren, en was dus ook van cruciaal belang bij het bekeren van heidense volkeren, ook in de Lage … [Lees meer...] overFadar Unser
Karel Holles ‘Schets-Taalkaarten’ van Indonesië, 1882-1894
Tussen 1882 en 1894 ontwierp de theeplanter, publicist en ‘honorair adviseur’ Karel Holle (1829-1896) vijf ‘schets-taalkaarten’ van Java, Sumatra, Bangka en de Riau-Archipel, de Kleine Soenda-Eilanden (Bali, Lombok, Sumbawa, Flores, Timor) en Celebes (Sulawesi). Hoewel een eigen initiatief van Holle, waren de kaarten samengesteld ‘naar gegevens verstrekt door ambtenaren van het … [Lees meer...] overKarel Holles ‘Schets-Taalkaarten’ van Indonesië, 1882-1894
Een taalrijke prie
Wie wil laten zien wat de waarde is van zijn taal kan er de bijbel in vertalen, maar als dat eenmaal is gedaan, is Shakespeare vaak een logische keuze. Zijn werk wordt algemeen gezien als het diepzinnigste dat de Westerse literatuur heeft voortgebracht, en tegelijkertijd is het taalgebruik, bijvoorbeeld omdat het bedoeld is voor het toneel, niet te ontoegankelijk. Vorig jaar … [Lees meer...] overEen taalrijke prie
Roeien met een pollepel
VVD-leider Dilan Yeşilgöz was nog minister van Justitie, toen ze een paniekerig whatsappje van Lale Gül erg aardig beantwoordde: ‘Snap ik helemaal!! No worries!’ De hele passage valt te lezen in het boek Ik ben vrij en de twijfelkont in mij heeft nooit kunnen beslissen of die dubbele uitroeptekens dan wel dat spreektalige Engels meer bijdragen aan de clash tussen … [Lees meer...] overRoeien met een pollepel
Literatuurportret: Verdwenen liedjes uit Lotharingen
Mensen hebben overal en altijd gezongen, van jong tot oud, van hoog tot laag. In de Oudfranse roman Galeran de Bretagne uit het begin van de dertiende eeuw is te lezen hoe een adellijk meisje haar opvoeding krijgt. Ze leert onder andere liedjes: chançons gascoignes et françoises, loerraines, et laiz bretons. Drie van de vier zijn overbekend. De laiz … [Lees meer...] overLiteratuurportret: Verdwenen liedjes uit Lotharingen
Etymologica: cyperse kat
In de buurtapp verscheen de noodkreet: ‘Onze kater Bob is vermist! Bob is een flinke cyperse kater die gek is op mensen en veel miauwt.’ Iedereen wist direct: we moeten uitkijken naar een zwartbruin-grijsgestreepte kater. Maar waarom noemen we zo’n kater eigenlijk cypers? En hoe lang doen we dat al? Cyprus De eerste vermelding komt uit een klucht van Everard Meyster uit … [Lees meer...] overEtymologica: cyperse kat
De chatbot als eerstejaarsstudent
Dat chatbots zinnen, alinea's en teksten aan elkaar kunnen haken die in ieder geval qua vorm heel behoorlijk zijn, al zijn ze qua stijl meestal nogal plastic en qua inhoud nogal hol, dat weten we nu wel. Maar kunnen ze ook redeneren over taal? Zouden ze bijvoorbeeld een eerstejaarstentamen in de taalkunde succesvol kunnen afleggen? Dat het heel behoorlijk lukt, blijkt uit … [Lees meer...] overDe chatbot als eerstejaarsstudent
Historie van Malegijs : Capittels [14]-[17]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [14]-[17]
Groslijst: Anouk Kemper, Gelukkig maar
Geld maakt niet gelukkig, maar het maakt het leven wel gemakkelijker: veel wensen zijn binnen handbereik. Alle wensen, eigenlijk wel. Of niet? In de roman Gelukkig maar van Anouk Kemper, waarin de levens van twee stellen plots heel dicht bij elkaar komen, gaat het veel over die vraag. Allereerst heb je Sallie en Yonathan, een koppel dat in Zaandam woont en op het … [Lees meer...] overGroslijst: Anouk Kemper, Gelukkig maar
‘Nu sta ik tegenover de huwelijkstrouw nogal luchthartig’
Vraaggesprek met Speenhoff Ik moest vanmorgen denken dat ik me zo in de beroemde Speenhoff verdiept heb, dat ik een interview met hem kan schrijven zonder dat ik hem ooit gesproken heb. Kan ook niet want de man was al voor mijn geboorte overleden. Hij werd in 1903 een zeer bekende Nederlander die met het klimmen der jaren steeds conservatiever werd. Zijn opvattingen … [Lees meer...] over‘Nu sta ik tegenover de huwelijkstrouw nogal luchthartig’
