Het woord 'natuurgeweld' in de ondertitel is het enige aan Maxim Februari's nieuwste boek (Doe zelf normaal. Menselijk recht in tijden van datasturing en natuurgeweld) wat me niet geheel juist lijkt. Februari weet, denk ik, ook wel dat de klimaatcrisis veroorzaakt is door de wijze waarop mensen omgaan met met hun natuurlijke omgeving, en dat een slinkende ozonlaag en een … [Lees meer...] overDe werkelijkheid van Februari staat op scherp
Artikel
Twee eigentijdse morfologische miskleunsels
Ik weet niet hoe het u vergaat, maar ik moet toch altijd iets wegslikken als ik één van de volgende twee eigentijdse, morfologische miskleunsels tegenkom: -- Zelfvoorzienend, synoniem van het Engelse selfsupporting, zoals Van Dale GWNT, 14e uitgave (2005) vermeldt, en dan misschien ook wel een lelijke leenvertaling naar dat voorbeeld. Het tegenwoordig deelwoord zou hier … [Lees meer...] overTwee eigentijdse morfologische miskleunsels
Vanuit de Tellegen-hemel
Waarom Toon Tellegen lezen? Wie het raadsel van stijl wil bestuderen in de Nederlandse literatuur, moet Toon Tellegen lezen: een schrijver met een heel divers oeuvre, waarvan je iedere pagina kunt herkennen als geschreven door Tellegen: of het nu proza of poëzie betreft, voor volwassenen of voor kinderen geschreven is, grappig is of ernstig. Je kunt dat allemaal trouwens … [Lees meer...] overVanuit de Tellegen-hemel
Een steekboekje van Saeghman
Ruim 30 jaar geleden (ja, ja) schreef ik mijn doctoraalscriptie over de 17e-eeuwse Amsterdamse drukker en boekverkoper Gillis Joosten Saeghman, een specialist in het populaire segment van de markt en dan vooral in almanakken in alle soorten en maten. Vooral de almanakken in miniatuurformaat, ooit verschenen in enorme oplagen, zijn nu uitermate zeldzaam. Tijdens mijn jaren … [Lees meer...] overEen steekboekje van Saeghman
Dit landschap dwingt tot deemoed
De zee en het atelier (5) Daags na het historische VN-verdrag over de bescherming van 30% van de oceaan in 2030, buig ik mij samen met de studenten in het Groningse onderzoeksatelier over de literaire verbeelding van het Waddengebied over een klassieke tekst uit de wetenschapsgeschiedenis: De zee van Rachel Carson uit 1950. Wat heeft een baanbrekend … [Lees meer...] overDit landschap dwingt tot deemoed
Familieberichtenaanhalingstekens
Intrigerend onderwerp voor een artikel, in het nieuwste nummer van het vakblad Linguistics: de tussen aanhalingstekens geplaatste namen: De onderzoekers vonden hun data in Duitse overlijdensadvertenties. Ik weet eigenlijk niet of de vorm bij ons ook in familieberichten wordt gevonden, maar hij is zeker herkenbaar. Je voelt meteen aan wat hij betekent. De vorm bestaat … [Lees meer...] overFamilieberichtenaanhalingstekens
We zijn er weer!
Nee, we zijn niet door Elon Musk overgenomen, en toch is er wat misgegaan. Een technische verhuizing naar een andere server bleek gisteren minder soepel te verlopen dan verwacht. Het heeft even geduurd voor het probleem kon worden geholpen, daardoor zijn we langer dan in vele jaren offline geweest – in ieder geval voor de redactie 30 uur van Zen en zenuwen tegelijkertijd. Maar … [Lees meer...] overWe zijn er weer!
Bedrijfsjournalist: ‘Ook met een studie Nederlands kun je zakelijk succes hebben’
Gerben Holwerda, bedrijfsjournalist Wat kun je eigenlijk worden met zo’n studie Nederlands, en hoe? Daar willen we graag zoveel mogelijk antwoorden op, voor alle huidige studenten, studiekiezers, en andere nieuwsgierige meelezers. In de toekomstrubriek van Jong Neerlandistiek verzamelen we interviews met afgestudeerden die een interessante baan hebben gevonden. Gerben … [Lees meer...] overBedrijfsjournalist: ‘Ook met een studie Nederlands kun je zakelijk succes hebben’
Etymologica: Vacht
Het woord vacht in het Nederlands is eigenlijk een heel eigenaardig woord. Het verschijnt hier voor het eerst in Maerlants ‘Rijmbijbel’ in 1285: Des anders nachts dat doe de vacht / Droge bleue bi der gods cracht (VMNW IV,4934). Het moet teruggaan op Protogermaans *fahti-, maar als men op zoek gaat naar verwante vormen in andere Germaanse talen, is die zoektocht al gauw … [Lees meer...] overEtymologica: Vacht
Spreek kinderachtig tegen je baby
Het is weer eens bevestigd: de vreemde manier waarop ouders tegen hun baby praten – hoog stemmetje, slepend tempo – werkt. Een nieuw onderzoek toont aan dat er een correlatie is tussen hoe regelmatig jonge kinderen zo hoorden praten, hoe groter vijf jaar later hun woordenschat was, de lengte van de zinnen die ze maakten, en hun beheersing van sommige ongeschreven regels van het … [Lees meer...] overSpreek kinderachtig tegen je baby
Bij natte vloer glad
Tussen kleedhokje en zwembad maakte ik deze foto. ‘Loopt niet lekker’, appte ik aan mijn collega. ‘Dat heb je bij natte vloeren’, appte hij terug, maar hij was het met me eens dat ook de tekst op het bordje wat moeizaam is. De bedoeling van het bordje is duidelijk, dus wat is precies het probleem? De vloer is glad als hij nat is, zoveel is zeker. Je bent dus geneigd om … [Lees meer...] overBij natte vloer glad
Campert en De Groen
Na het boek van Aad Meinderts over de literaire prijzen van de Stichting P.C. Hooft-prijs (In gekroonde stoeten, Stichting P.C. Hooftprijs voor Letterkunde, 2022) verscheen het boek van Jef van Gool over de literatuurprijzen van de gemeente Den Haag: Waar alles nog toegaat zoals het hoort. Een geschiedenis van de Jan Campert-stichting (Jan Campert-stichting, 2023). Beide boeken … [Lees meer...] overCampert en De Groen
Dank aan een pionier
Bedankt voor de inspiratie (6): Marc van Oostendorp dankt Ben Salemans Divers zijn de manieren waarop en redenen waarom studenten en medewerkers terechtkomen bij de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur in Nijmegen. Maar één ding hebben ze vaak gemeen: ze kwamen er door personen. Een ouder, een klasgenoot, een docent, een studiegenoot. Iemand gaf ons een zetje, bracht ze op … [Lees meer...] overDank aan een pionier
Etymologische blikvernauwing
Daar heb ik dus last van: etymologische blikvernauwing. Losse woorden maar ook opmerkelijke combinaties van woorden leiden me af van wat de welwillende schrijver (m/v/x) ermee bedoelde te zeggen. Ik lijd er wel aan maar niet onder. Neem nou die woordklont Anti-oorlogsprotest. Anti betekent toch 'tegen' en pro 'voor'? Of zit het ingewikkelder? … [Lees meer...] overEtymologische blikvernauwing
Etiquetteboek hergebruikt
In Idee 437 fulmineert Multatuli tegen ouders die hun dochter de Bijbel in handen geven maar ze het werk van De Sade, Pigault Lebrun, De Kock verbieden. Voor welke kringen buiten de familiare dergelijke lectuur wel passend geacht werd is na ruim anderhalve eeuw niet een-twee-drie duidelijk, zoals zonder slag om de arm sowieso geen beeld is te geven wat in vroeger tijd onder de … [Lees meer...] overEtiquetteboek hergebruikt
Luidens mijn gegevens
Luidens is een voorzetsel dat je tegenwoordig alleen in Belgische teksten tegenkomt. Het woord wordt in de ANS genoemd onder de formelere, minder frequente voorzetsels, met precies één voorbeeld, en zonder nadere toelichting: De digitale Van Dale noemt het voorzetsel archaïsch, en geeft als synoniem of betekenisomschrijving volgens. Het woordenboek geeft ook maar één … [Lees meer...] overLuidens mijn gegevens
Posthumanistisch multimodaal lezen als leermiddel
Is dit het werk van een krankzinnige? Of van een genie? Het komt niet vaak voor dat je zulke vragen stelt bij een artikel. Ik deed dat wel bij het artikel 'Posthumanist stylistics' van Kieran O’Halloran in het tijdschrift Language and Literature. Uiteindelijk besloot ik het werk van een docent. O'Halloran strooit met grotendeels zelfbedachte termen als 'techno-posthumanist … [Lees meer...] overPosthumanistisch multimodaal lezen als leermiddel
‘Van Ulenspieghels leven’, Michiel Hoochstraten, Antwerpen ca. 1512 ? gedigitaliseerd.
In een vorig bericht heb ik u verteld hoe blij ik ben met de mogelijkheid om via het internet vragen te stellen aan buitenlandse bibliotheken. Deze week was mijn vraag gericht aan Det Kongelige Bibliotek te Kopenhagen, Denemarken. In een vorig leven heb ik daar een paar zomerse dagen in de oude leeszaal doorgebracht met binnen handbereik de Catalogus van Deschamps om alle daar … [Lees meer...] over‘Van Ulenspieghels leven’, Michiel Hoochstraten, Antwerpen ca. 1512 ? gedigitaliseerd.
Natuurlijke selectie
Voornamendrift 103 Er is iets vreemds met unieke voornamen, het zijn er teveel. Althans, het zijn er meer dan je zou verwachten als je uitgaat van de machtswet van de voornamen. Die (Zipfiaanse) wet voorspelt hoeveel verschillende voornamen n(f) er zijn met een bepaalde frequentie f: n(f) = n(1)* f α. Hierin is n(1) het aantal namen dat precies één keer is gegeven, de … [Lees meer...] overNatuurlijke selectie
Niet mogelijk of onmogelijk?
Buitenstaanders zien soms dingen die je zelf niet ziet. Alle reden dus om DutchNews.nl te lezen als je geïnteresseerd bent in Nederland. De columniste Molly Quell bijvoorbeeld, die deze week een verschil observeerde tussen niet mogelijk en onmogelijk. Volgens Van Dale is mogelijk 'kunnende gebeuren' en onmogelijk 'niet kunnende gebeuren', dus je zou verwachten dat niet mogelijk … [Lees meer...] overNiet mogelijk of onmogelijk?
Bungalette
Achter het achtervoegsel 27 Op 28 januari 2023 vond aan de Universiteit Leiden de finale plaats van de 23e Taalkundeolympiade – niet te verwarren trouwens met de Olympiade Nederlands, waarvan de finale nog plaats moet vinden. Meer dan honderd leerlingen uit 4, 5 en 6 vwo die zich via een voorronde gekwalificeerd hadden, maakten die dag zes … [Lees meer...] overBungalette
Manon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Dit is de tekst van een lezing die Daan Stoffelsen gaf in de openbare bibliotheek in Nijmegen, in het kader van een reeks lezingen over het werk van Manon Uphoff. De volgende lezing wordt op 15 maart 2023 gegeven door Fleur Speet. Toen ik het verzoek om deze lezing te geven lichtvaardig had aangenomen, begon ik deze lezing als een essay, persoonlijk, onderzoekend, dwalend, … [Lees meer...] overManon Uphoffs ‘Begeerte’: de eerste eruptie en de schoolbibliotheek
Een PowerPoint-generatie
Wat me de laatste tijd begint op te vallen: hoe belangrijk PowerPoint aan het worden is in het onderwijs. Ik ben zelf eigenlijk iemand van het bord – van dikke krijtstrepen op mijn kleding – maar dat kun je je aan de universiteit geloof ik alleen nog permitteren als je wiskundige bent. Studenten willen het ook niet. Dit jaar word ik er iedere keer als ik twee dagen na het … [Lees meer...] overEen PowerPoint-generatie
Door handhaven van taalwet kan Dijkgraaf twee problemen oplossen
Een onderwijsminister die meent geen wettelijk instrument in handen te hebben om het academisch Nederlands te beschermen en de instroom van buitenlandse studenten te beteugelen – toch twee doelen die hij zegt na te streven. De taaie mythe dat onderwijsverengelsing de universiteiten geld oplevert terwijl de rijksbijdrage per student al decennia gestaag … [Lees meer...] overDoor handhaven van taalwet kan Dijkgraaf twee problemen oplossen
Vlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer
… dat God de mens – die natte bel, volgeblazen met wind en lucht – verheft omde engelen, Zijn zonnen te overheersen? (v. 846) Vondels Lucifer ontspannen lezen in de wachtkamer, op de trein of in bed. Het kan, dankzij de onlangs verschenen prozahertaling in hedendaags Nederlands. En de lezer die méér wil, hoeft maar even te spieken op de linkerpagina waar het hem vrijstaat … [Lees meer...] overVlucht vooruit. Reflecties bij Vondels Lucifer