In sommige opzichten is het jammer dat er geschreven wordt over taalveranderingen die nog gaande zijn. Je vestigt dan toch de schijnwerper op de groei van een plantje, en zo'n plantje gaat onder dat licht misschien toch anders groeien. Aan de andere kant: in de toekomst kunnen onderzoekers de ontwikkeling dan wel stap voor stap volgen. Ik denk dat ik inmiddels een jaar of … [Lees meer...] over‘Ik ga stad’ vier jaar later
Artikel
Groslijst: Marjolein Visser, Hou je stil
Er zijn boeken die ik, hoewel ik ze al in mijn bezit heb, het liefst nog een paar keer zou willen kopen, om ze vervolgens als een kind in te bakeren in mijn boekenkast om ze op die wijze veilig te stellen. Dat zijn verhalen met een intrinsieke noodzaak om de buitenwereld toe te spreken en die tegen de hardheid van die wereld aanlopen. Het zijn boeken met personages die, … [Lees meer...] overGroslijst: Marjolein Visser, Hou je stil
Bevrijd van verzakking, klimop, bramenstruiken en verweerde letters
Het graf van De Schoolmeester Om een uur of 11 kwam ik aan op het kerkhof van Hornsey. Het was 18 oktober en we zouden ’s middags de geslaagde restauratie van het graf van Gerrit van de Linde vieren. Vóór de toren en verderop zag ik een stuk of tien mensen in werkkleding met schrapers in hun handen. Ze waren de opgang naar de toren, die geplaveid is met oude grafstenen, aan … [Lees meer...] overBevrijd van verzakking, klimop, bramenstruiken en verweerde letters
Topografische tijdcapsules
Of: wat in hemelsnaam de betekenis van Zutphen is Topografische aanduidingen fascineren mij enorm. Ze maken deel uit van onze taal, maar lijken vaak slechts in de verte op het Nederlands dat we spreken. Neem de naam van de Hanzestad Zutphen – wat betekent dat in hemelsnaam? Afgaand op de spelling zou je Zutphen eerder in Zuidoost-Azië dan in Gelderland … [Lees meer...] overTopografische tijdcapsules
‘Hij trapte haar in de buik en op haar bange hart’
Vondel als Nederlandse Krasznohorkai Lászlo Krasznohorkai, de Nobelprijswinnaar van dit jaar, wordt door de Nobelprijscommissie geprezen om zijn 'meeslepende en visionaire oeuvre dat, te midden van apocalyptische terreur, de kracht van kunst bevestigt'. Ik geloof niet dat er een hedendaagse Nederlandstalige schrijver is over wie je dat zou kunnen zeggen. Met name de … [Lees meer...] over‘Hij trapte haar in de buik en op haar bange hart’
Kies voor taal
Taalbeleid in de verkiezingsprogramma's van de grootste vijftien partijen Over een weekje (29 oktober) mogen we alweer stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Bij mijn stemkeuze speelt taalbeleid uiteraard een belangrijke rol. Ik kies het liefst voor een partij die inclusief taalbeleid voorstelt, en ben daarin vast niet de enige. Daarom heb ik nagelezen wat de vijftien … [Lees meer...] overKies voor taal
De zaak Reinaerd Vos
Harrie Geelen (1939-2025), die eerder al de Metamorphoses en de Heroides van Ovidius vertaalde, heeft zich nu gewaagd aan een hertaling van Van den vos Reynaerde, gebaseerd op de recente editie van dat werk door Ingrid Biesheuvel en Frits van Oostrom. Hij illustreerde zijn vertaling met eigen tekeningen en dat alleen zorgt er al voor, dat dit een heel … [Lees meer...] overDe zaak Reinaerd Vos
Chatbots gebruiken meer naamwoorden
Kun je herkennen of een tekst geschreven is door een computer? Ja, zegt een groep onderzoekers in een recent online geplaatst artikel. Tenminste, als je een computer hebt die het herkennen voor je kan doen. De onderzoekers lieten mensen en chatbots een aantal taalopdrachten doen. Zo moesten ze teksten herschrijven in de stijl van een schoolopstel of een Wikipedia-artikel. … [Lees meer...] overChatbots gebruiken meer naamwoorden
Groslijst: Micha Hamel, Het zwarte raam
Het zwarte raam van Micha Hamel is geen gangbare roman. Het is in 2021 opgevoerd als muziektheatervoorstelling, en dat merk je als lezer. Het verhaal focust op de dialogen tussen een man en een vrouw, die samen in een klein huisje op een witte vlakte wonen. In het huisje staan nauwelijks meubels, precies zoals je in een toneeldecor zou verwachten. En de buitenwereld komt wel … [Lees meer...] overGroslijst: Micha Hamel, Het zwarte raam
Nederlandse liedjes
Door bevriende handen kwam ik onlangs in het gelukkige bezit van een bijzonder drukwerk: de dichtbundel Nederlandsche liedjes van Eric van der Steen uit 1932. Wie nu een bundel met vaderlandse gezangen verwacht, is door deze dichter mooi op het verkeerde been gezet. De poëzie van Van der Steen wordt door Gillis Dorleijn en Wiljan van den Akker in hun grote geschiedenis van … [Lees meer...] overNederlandse liedjes
Een oefening in gemeenschap, in vertrouwen, in vrijgevigheid
Laudatio voor het tijdschrift Neerlandistiek Uitgesproken op zondag 19 oktober 2025 in Antwerpen Dames en heren,vrienden van het Nederlands,en bovenal: makers, lezers en dragers van de Neerlandistiek, Er zijn momenten waarop een gemeenschap even stil mag staan bij zichzelf. Vandaag is zo’n moment. Want vandaag vieren we een initiatief dat meer is dan een tijdschrift, … [Lees meer...] overEen oefening in gemeenschap, in vertrouwen, in vrijgevigheid
Vijftig jaar doeg
Vorig jaar vergeten te vieren: het vijftigjarig jubileum van doeg. Althans, in 1974 verscheen heet eerste wetenschappelijke artikel over het woord, geschreven door Jan Stroop, tegenwoordig medewerker van Neerlandistiek. De eerste zin daarvan luidt: Er is de laatste tijd (midden 1973) in Amsterdam een nieuw groetwoord in opkomst. Het woord was regionaal, in de … [Lees meer...] overVijftig jaar doeg
Altijd pegvegs
Ik moest vanmorgen denken aan Willy Corsari, een Nederlandse schrijfster die pas stierf toen ze honderd was. Ze had haar eigen roem overleefd. Haar boeken werden tijdens haar leven zeer goed verkocht, maar nu zijn ze alleen nog tweedehands te vinden in Bol.coms kringloopwinkel. Ze had in haar jonge jaren toneelschool gedaan en was in het cabaret terecht gekomen. Een … [Lees meer...] overAltijd pegvegs
Altijd sukken
Ook wie verengelsing zou weigeren, ontkomt niet aan een correcte spelling van woorden die het Nederlands vergezellen. Of zelfs: hebben vergezeld. En daarom zelf alweer een beetje van gedaante zijn veranderd. Ik denk aan termen uit een laag register, die allicht eerder een andere taal bereiken dan jargon uit de zoveelste exacte wetenschap. Scheld- en geslachtstreekwoorden, … [Lees meer...] overAltijd sukken
Vraag niet wat de neerlandistiek voor jou kan doen
Zondag mocht ik in Antwerpen namens Neerlandistiek de Visser-Neerlandiaprijs in ontvangst nemen. Deze prijs is genaamd naar Hendrik Visser (1872-1943) die, zoals meerdere sprekers gisteren benadrukten, waarschuwde voor massahysterie. Het is alles bij elkaar voor liefhebbers van de taal een mooie tijd om in te leven. De waardevolle en goede dingen worden allerwegen … [Lees meer...] overVraag niet wat de neerlandistiek voor jou kan doen
Groslijst: Teddy Tops, Egelskop
Een andere blik op het verleden Met haar debuutroman Egelskop (2025) kiest Teddy Tops voor een onconventionele benadering van het naoorlogse Nederland. In plaats van een lineair verhaal over het gezinsleven te vertellen, verweeft ze historische observaties met een hedendaags bewustzijn. Ze onderzoekt de positie van vrouwen, de spanning tussen vrijheid en … [Lees meer...] overGroslijst: Teddy Tops, Egelskop
De discussie over de vlees-/vega-/plantaardige burger/schijf/disk
Vijf jaar na het verbod op het woord ‘melk’in plantaardige dranken, heeft het Europees Parlement nu toch ook ingestemd met een verbod op namen zoals ‘burger’ en ‘worst’ bij plantaardige producten. Volgens voorstanders van het verbod zijn zulke termen misleidend voor de consument. Het gaat om de zogenaamde … [Lees meer...] overDe discussie over de vlees-/vega-/plantaardige burger/schijf/disk
Etymologica: Onlosmakelijk verbonden: de ‘r’ en de ‘l’
Kinderen die de letter r (nog) niet kunnen uitspreken, maken er vaak een l van. Dat is geen toeval – deze twee klanken liggen relatief dicht bij elkaar. Sommige talen kennen er daarom slechts één van de twee. Zo heeft het Japans alleen een r en het Mandarijn alleen een l. Dat wreekt zich in een taal die beide klanken kent, zoals het Engels … [Lees meer...] overEtymologica: Onlosmakelijk verbonden: de ‘r’ en de ‘l’
Historie van Malegijs : Capittels [9]-[10]
Een schoone ende nieuwe historie, autentijck, die dat vervaerlijck paert Ros Beyaert wan,en[de] die veel wonderlijcke ende avontuerlike dingen bedreef in zijn leven met zijn consten,ghelijc dese historie verclaert, ende is seer ghenoechlijck om lesen.Van nyeus ghecorrigeert.Gheprint t’Antwerpen [1556], Inden Witten Haeswint, bi Jan van Ghelen. Kritische editie bezorgd door … [Lees meer...] overHistorie van Malegijs : Capittels [9]-[10]
’n Voorspèlbare spèlling voor de e
“Alle mènsen worden vrij èn gelijk in waardegheid èn rèchten geboren. Zij zijn begiftegd mèt verstand èn geweeten, èn behoren zich jeegens èlkander in ‘n geest van broederschap te gedragen.” Zo luidt Artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als de spelling van de korte, lange en doffe e eenduidig wordt. Hierin worden dit de regels voor de spelling van … [Lees meer...] over’n Voorspèlbare spèlling voor de e
Wanen
Wat is het verschil tussen menen en weten? Dat blijkt uit het verschil tussen de volgende twee zinnetjes: De eerste zin kan ik voor mijn rekening zonder naar buiten te kijken: een verklaring van Janneke over wat zij zoal denkt is genoeg. Maar om het tweede te kunnen zeggen moet ik als spreker er zelf van overtuigd zijn dat het regent. Als ik die zin zeg, en jij gaat naar … [Lees meer...] overWanen
Groslijst: Jan Vantoortelboom, De zwarte poel
Schuld en boete in Zeeland De presentatie van de nieuwe roman van Jan Vantoortelboom, De zwarte poel, vond onlangs plaats op een bijzondere locatie: de Hoeve van der Meulen in het Zeeuwse ’s Heer Abtskerke. Deze ‘zeventiende-eeuwse boerderij omringd door authentiek Zeeuws landschap waar je je in het verleden waant’ zag er aan het begin van deze eeuw wat anders … [Lees meer...] overGroslijst: Jan Vantoortelboom, De zwarte poel
Beurs
In deze tijd van ’t jaar krijgen we er mee te maken, met peren die na een tijdje liggen, van binnen bruin en zacht geworden zijn. Aan de buitenkant is ’t niet te zien, maar van binnen zijn ze aangetast. We hebben voor die toestand in Noord-Holland een naam: beurs. Dat woord komt o.a. ook voor in Zuid-Holland; zie op ’t kaartje hieronder de horizontale streepjes. Ik heb dat … [Lees meer...] overBeurs
Rust in poëzie
De documentaire Rust in poëzie lijkt wel een reclamespotje voor een politieke partij. Het begint met “Een gedicht voor N.N. Boterdiep”. (Het is een naam die de anonimiteit moet waarborgen: “N”omen + “N”escio + “Boterdiep”: een straat in Groningen (met dank aan Willem Tieske Derks, die mij hierop terecht terechtwees). Anonimiteit gewaarborgd dus. Enige tijd geleden … [Lees meer...] overRust in poëzie
Nog een noodklok voor de neerlandistiek
De Vlaamse regering gaat voortvarend te werk, met het slopen van de neerlandistiek, dat moet gezegd. Behalve de KANTL en de culturele organisatie Ons Erfdeel wordt nu ook de Bibliografie voor Nederlandse Taal- en Literatuurwetenschap, de BNTL, geraakt door draconische bezuinigingen. Van de infrastructuur voor de studie van Nederlandse taal en literatuur blijft er zo weinig … [Lees meer...] overNog een noodklok voor de neerlandistiek
