Vinexvrouwen (2010) van Naima El Bezaz is achteraf een boek om razend over te worden. Het begint zo: Ik ben een Marokkaan in een vinexwijk. Een Marokkaan die het in de ogen van andere Marokkanen heeft gemaakt, omdat ik in een wijk woon vol blanke autochtonen. Maar die laatsten hadden wat bezorgd gekeken toen ze zagen dat er gekleurde mensen naast hen kwamen … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Vinexvrouwen, Naima El Bezaz
Artikel
Recensie van ‘Boekhouders van de vergankelijkheid’
Mathijs Sanders – Boekhouders van de vergankelijkheid. Late stijl in nieuwe poëzie. PoëzieCentrum, Gent. 172 blz. € 23,00 Eerder verschenen in Tzum, 07-05-2024‘In my end is my beginning’ – T.S. EliotHans Puper In Boekhouders van de vergankelijkheid onderzoekt Mathijs Sanders, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, het verschijnsel ‘late style’ in de eerste decennia … [Lees meer...] overRecensie van ‘Boekhouders van de vergankelijkheid’
De late stijl van Mathijs Sanders
Uitgesproken bij de presentatie van Boekhouders van de vergankelijkheid, Kunstlievend Genootschap Pictura, Groningen, 16 mei 2024. Te mogen spreken in het prachtige Groningen bracht een vroege herinnering uit mijn loopbaan als neerlandicus bij me boven. Ik had hier namelijk ooit een heuse Harry Mulisch-ervaring. U kent het - allicht apocriefe - verhaal van Mulisch die zich … [Lees meer...] overDe late stijl van Mathijs Sanders
Nevel, boswezen, of dwalende ziel?
Over de witte wieven en witte juffers in Nederlandse sagen Afgelopen maart was er op de Nederlandse televisie een spookachtige, folkloristische horrorfilm te zien: Witte Wieven door regisseur Didier Konings (2024). Het verhaal speelt zich af in de middeleeuwen en brengt de griezelige wezens op prachtige wijze tot leven. De kijker kon zich onderdompelen in het historische … [Lees meer...] overNevel, boswezen, of dwalende ziel?
Over Sankohtjes
Ik sta bij FC Groningen inmiddels bekend om mijn goede dieptepass. Aan de andere kant heb ik soms nog wat foutjes in mijn spel. Supporters noemen die Sankohtjes. Ik vind dat eigenlijk wel mooi. Die foutjes zijn namelijk helemaal niet erg, de supporters kunnen wat dat betreft rustig slapen. Die zogenaamde Sankohtjes weet ik namelijk altijd wel op tijd te herstellen.' Zijn … [Lees meer...] overOver Sankohtjes
‘Wie leest, leeft dubbel’
Er is goed nieuws op het leesfront! Steeds meer scholen, in eerste instantie nog vooral in het primair onderwijs, zijn bezig hun leesonderwijs thematisch in te richten en zo meer inhoud in de leesles te brengen. Leerteams, leesexperts, bibliothecarissen en veel leerkrachten verdiepen zich in vormen van begrijpend lezen die wel leerzaam en leuk zijn. Vooral thematisch lezen zit … [Lees meer...] over‘Wie leest, leeft dubbel’
Een nieuwe editie van een scandaleus boek
Lodewijk van Deyssels De kleine republiek Er moeten in Haarlem nog steeds mensen leven die zich herinneren Lodewijk van Deyssel gezien te hebben en sommige heel oude mensen hebben hem misschien nog gesproken. Hij was een opvallende verschijning: altijd correct gekleed, hoed op, stok in de hand, minzaam genietend van zijn bekendheid. Hij stierf in 1952. Mulisch, … [Lees meer...] overEen nieuwe editie van een scandaleus boek
Lale Gül vertelt veel en toont weinig
Over Ik ben vrij Een van de mooiste en knapste verhalen uit de naoorlogse Nederlandse literatuur is ‘De achtste plaag’ van Jan Wolkers (dat met die kip, ja). We zien hoe een jonge zoon in een verstikkend protestants milieu, ergens kort voor de Tweede Wereldoorlog, eerste Paasdag beleeft. Het is een ambachtelijk topstukje, dat het kunnen van Wolkers op zijn best toont. De … [Lees meer...] overLale Gül vertelt veel en toont weinig
De Disneyficatie van Andersens Zeemeermin
Ondanks de positieve beoordelingen van de recensenten en de eveneens positieve scores op sites als IMDB en Rotten Tomatoes leek de film ‘The Little Mermaid’ uit 2023 vooral negatief te worden ontvangen. Waar de Walt Disney Studios de laatste jaren vaker live action remakes uitbrengen van hun succesvolle films uit het verleden, zijn zij wel bekend met de kritiek op sociale media … [Lees meer...] overDe Disneyficatie van Andersens Zeemeermin
Reynaert is een trickster
De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) organiseerde op 22 juni 2023 een literair salon met Frits van Oostrom en Frank Willaert. Die gingen met elkaar in gesprek over de Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk. Dat gesprek staat op onder deze link. Twintig minuten ver in het gesprek formuleert Willaert de volgende bedenking bij van Oostroms … [Lees meer...] overReynaert is een trickster
Laudatio voor Frans De Haes
Uitgesproken door Daniel Cunin te Gent op 15 mei 2024 Een kwarteeuw geleden kon ik niet vermoeden dat ik ooit op deze plaats het woord zou voeren, laat staan dat ik het tot jou zou richten, Frans. Als Fransman die nog niet goed met België vertrouwd was, had ik namelijk nog nooit van de KANTL gehoord en nog minder van de Brusselaar Frans De Haes. Dat laatste veranderde toen … [Lees meer...] overLaudatio voor Frans De Haes
Nacht, trottoir – als Constantijn Huygens
Constantijn Huygens (sr.) is een van onze grotere grootste dichters maar omdat die gouden tijd van de grotere grootste dichters alweer zo ver van ons vandaan ligt, weten we dat niet. In 1621 schreef Huygens een verslag over zijn gruwelreis naar het lustoord van de Drost van Muiden, P.C. Hooft, gericht aan mejoffer Tesselschade Visser, getiteld Muydsche Reis. Het gedicht … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als Constantijn Huygens
De ontwikkeling van persoonsnamen in de Germaanse talen
Jozef van Loon. Antroponymie van Noordwest-Europa tot de twaalfde eeuw. Deel I: Vorm en betekenis van de namen (Werken van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie. Vlaamse afdeling 31). – Peeters, Leuven-Paris-Bristol, CT 2021. 401 blz. ISBN 978-90-429-4633-0/eISBN 978-90-429-4634-7. In de Nederlandstalige naamkunde verschijnen de laatste jaren niet zo veel … [Lees meer...] overDe ontwikkeling van persoonsnamen in de Germaanse talen
De krulstaart van de olifant
Over Terug naar het eiland (1937) van Josine Reuling Toen ik zestien was, las ik voor het eerst een lesbische roman. Natuurlijk niet omdat ik interesse had in dat lesbische, het idee alleen al, maar om de verwerking van klassieke motieven erin te analyseren. Dat was immers het thema dat ik voor mijn leeslijst bij Nederlands had gekozen: een Orpheusmythe hier, een … [Lees meer...] overDe krulstaart van de olifant
Geert Milders?
Het metafoorgebruik van Geert Wilders tijdens verkiezingsdebatten ‘Wilders slaat een mildere toon aan, maar meeregeren is ver weg.’ In de verkiezingscampagne van 2023 werd het vaak genoemd in de media: de ‘mildere’ toon van Geert Wilders, oftewel: ‘Geert Milders’. Tijdens het lezen van die artikelen vroeg ik me af in hoeverre dit zo is. Is Geert Wilders werkelijk milder … [Lees meer...] overGeert Milders?
De wens en de moeder van de gedachte: Caroline
Twee vertegenwoordigers van de BBB zaten als harmonisch openingsduo aan de Buitenhof-tafel op Eerste Pinksterdag. Het hoofd van de partij, Caroline van der Plas (kleurig gekleed) en de man die zij bij afleiding een keertje als de nek betitelde, Henk Vermeer in effen beige. In een andere beeldspraak wellicht achtereenvolgens de mond en de hersenen van de BBB? Wie zal … [Lees meer...] overDe wens en de moeder van de gedachte: Caroline
Poulidor is een eponiem
'In Frankrijk was Poulidor altijd een buitengewoon populaire coureur geweest: een ware volksheld, met een hoge aaibaarheidsfactor. Nog tientallen jaren nadat hij was gestopt werd elke fietser in Frankrijk aangemoedigd met 'allez Poupou!' En nog altijd als de naam Poulidor valt wordt er geroepen: Poupou! Ja, die kennen we, dat was de eeuwige tweede. Poulidor heeft een … [Lees meer...] overPoulidor is een eponiem
Etymologica: sla
Dit zijn de namen voor ‘sla’ van onze niet-Nederlandse tuinders: Arabisch سلطة; Duits Salat; Engels salad; Frans salade; Koerdisch xas; Kroatisch salata; Persian سالاد; Spaans ensalada. We hebben (nog) geen Oekraïense medetuinders, maar hier alvast hun woord voor sla, салат in Cyrillisch schrift, omgespeld salat. Als je de … [Lees meer...] overEtymologica: sla
Een schandalige aanval
Ik weet niet of de schrijver Kluun een vwo-diploma heeft, maar als dat zo is, kan het hem misschien alsnog worden afgepakt. En als hij een havo of een vmbo-diploma heeft, dan die ook. Gisteren baarde de populaire auteur opzien door op op zijn Instagram-account dingen te beweren zoals: Het VWO eindexamen Nederlands van dit jaar is een schandalige aanval op schrijver … [Lees meer...] overEen schandalige aanval
Een wolf in de klas
Kranten vormen een bijzonder interessante bron voor taalkundig, letterkundig en historisch onderzoek. Al vanaf de zeventiende eeuw worden er in de Lage Landen kranten gedrukt waarin de lezers kennis konden nemen van belangrijke nationale en internationale politieke en militaire gebeurtenissen, zoals staatsbezoeken, veldslagen en vredesonderhandelingen. Daarnaast vormden kranten … [Lees meer...] overEen wolf in de klas
Nacht, trottoir – als carnavalskraker
Het carnavalslied is een van Neerlands onvolprezen unieke creatieve genres waar velen de neus voor ophalen, maar onterecht. Een goed carnavalslied is van een onweerlegbare, verpletterende, even apodictische als apocalyptische domheid waarvoor je werkelijk niet van gisteren moet zijn en als het even kan vroeg en uitgeslapen moet opstaan. Wat een pracht! Ik heb unne spijker in … [Lees meer...] overNacht, trottoir – als carnavalskraker
Het eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Er is een dunne lijn tussen satire en misanthropie: je kunt het gedrag van de mensen zo bespotten dat het genadeloos wordt. Dat het geweld om de hoek ligt. Zoiets geldt over het algemeen al voor het werk van Herman Koch – maar het geldt heel sterk voor Het diner, zijn bekendste en populairste boek. Paul Lohman is een geschiedenisdocent die op school niet te handhaven is … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Het diner, Herman Koch
Een rijker taalklimaat: niet zo sexy, maar wel urgent
De resultaten van PISA zijn inmiddels weer met een laagje stof bedekt en een enkele eenzame strijder probeert dit er nog af te blazen, maar veelal tevergeefs. Steeds meer leerlingen halen de referentieniveaus voor taal niet en verlaten de school als functioneel analfabeet. Het PISA-onderzoek kijkt naar de zelfredzaamheid van onze 15-jarige leerlingen, nu en in de toekomst, en … [Lees meer...] overEen rijker taalklimaat: niet zo sexy, maar wel urgent
Extreemrechtse bagger
O Nederland, let op u saeck Het is examentijd en ik oefen mijn tekstverklaring door het lezen en analyseren en vervolgens trachten te begrijpen – welwillend als ik ben qua opvoeding, om maar iets te noemen – van het ‘Hoofdlijnenakkoord 2024-2028’ van een viertal zich politieke partij noemende meutes wier afko’s me in de metaforische strot blijven steken als een … [Lees meer...] overExtreemrechtse bagger
De witte sneeuw
Over pleonasmen In elk van de volgende zinnen is sprake van een pleonasme: Wat deze zinnen gemeenschappelijk hebben is dat een deel van de betekenis van een woord wordt herhaald. In de bovenstaande zinnen: sneeuw heeft als aspect dat het wit is en gras dat het groen is, compagnons bevat al het aspect van ‘mede’, uitstellen heeft al het aspect van ‘tot later’, wellicht … [Lees meer...] overDe witte sneeuw