Waarom zou je nu Mei van Herman Gorter lezen? Omdat het een gedicht is dat ons nu kan helpen. Gorters 134 jaar oude epische gedicht is Ellen Deckwitz’ antwoord op de vraag van Lisa, een studente Literatuurwetenschap, die wilde weten welk gedicht verlichting kan bieden nu de aarde op het punt staat te bezwijken onder de zon en de zee. ‘Er zijn parallellen tussen de dilemma’s die … [Lees meer...] overGorter is niet af
Uitgelicht
20.000
Dit is precies het twintigduizendste artikel dat we publiceren op Neerlandistiek. Dat is de oogst van ruim dertig jaar, maar die oogst is wel ongelijkmatig verdeeld: het tienduizendste bericht plaatsten we op 24 april 2019, dus iets meer dan vier jaar geleden. We zijn in die jaren dan ook enorm gegroeid. Er was om voor de hand liggende redenen een piek in de coronatijd, toen nu … [Lees meer...] over20.000
Is het ‘hebban olla vogala’ het oudste Nederlands?
Podcast Middeleeuwse Toestanden In de podcast Middeleeuwse Toestanden van de Universiteit Leiden worden mythes en misverstanden over de Middeleeuwen ontkracht. Op 19 mei publiceren ze de eerste aflevering van hun tweede seizoen met als onderwerp ‘het oudste Nederlands’ - dat is dus niet het “hebban olla vogala”! Een poëtische pennenproef Het is omstreeks het jaar 1075. … [Lees meer...] overIs het ‘hebban olla vogala’ het oudste Nederlands?
ChatGPT maakt het vwo-examen Nederlands
Hoe goed is ChatGPT nu echt met taal? De ultieme test, zou je kunnen zeggen, is het centrale vwo-eindexamen Nederlands, zoals dat gisteren bij enkele tienduizenden leerlingen is afgenomen. Dat examen bestaat zoals bekend uit een aantal opiniërende teksten uit kranten en tijdschriften en vragen waarmee het begrip van die teksten wordt getoetst. Ik heb de teksten ingevoerd en de … [Lees meer...] overChatGPT maakt het vwo-examen Nederlands
Groningen: de verwondering
Toen ik in 2017 afscheid nam van de Radboud Universiteit, verrasten studenten en oud-studenten Algemene Cultuurwetenschappen mij met twee prachtige vriendenboeken (zeer dierbaar unica) en met een in flinke oplage geproduceerde boekenlegger door de studievereniging KNUS. Die boekenlegger draagt een citaat uit de intrigerende roman De verwondering (1962) van Hugo Claus: "Het had … [Lees meer...] overGroningen: de verwondering
Geloof en dialect
Je kan op verschillende manieren praten met God. Met afstand, en daarmee met gebruik van een ‘heilige’ taal die veraf staat van de alledaagse taal: het Latijn bijvoorbeeld. Aan de andere kant is er behoefte aan het uitdrukken van grote vertrouwdheid, in het dialect. Een intiemere relatie met God kennen veel gelovigen niet. We reizen naar katholieke en protestantse plekken in … [Lees meer...] overGeloof en dialect
Reynaert en de universiteit
Over onderwijs, onderzoek, mijzelf en de toekomst Afgelopen vrijdag hield Frits van Oostrom zijn afscheidscollege in een overvolle Utrechtse Dom. Hieronder staat de tekst Mijnheer de Rector Magnificus,Excellentie,Zeer geachte aanwezigen, Het stichtingsjaar van deze universiteit is welbekend: 1636. Het was hetzelfde jaar waarin de universiteit van Harvard werd gesticht. … [Lees meer...] overReynaert en de universiteit
Lady Anne Revisited
Liever nog dan mijn slimme telefoon heb ik een aantal nieuwe dichtbundels onder handbereik. Als je die leest dan weet je vaak wel hoe laat het is. Plundering van de Zuid-Afrikaanse dichter Antjie Krog is zo'n bundel. Mijn kennismaking met de poëzie van Antjie Krog dateert van 1994, toen de Utrechtse docent Moderne Letterkunde, R.L.K. Fokkema, ons haar boek Lady Anne … [Lees meer...] overLady Anne Revisited
Stinken naar zo’n dialoog
Wat beschamend: sommige Nederlanders retourneerden hun koninklijke onderscheiding omdat Mitchell Esajas er ook eentje had gekregen, andere Nederlanders maakten schriftelijk bezwaar tegen de toekenning. Een principekwestie? Ook wie niet instemt met de gelouterde zwartepieten- en Black Archives-activist, moet de mogelijkheid openhouden dat andersluidende ideeën relevant … [Lees meer...] overStinken naar zo’n dialoog
Meesterlijk maakwerk
De afgelopen vijf jaar is Van den vos Reynaerde voor mij een gemoedstoestand geweest. Vandaag verschijnt het resultaat daarvan. (Zie hierboven een foto van het huisje in de achtertuin waar ik het maakte.) Het is een boek op drie niveaus geworden. Ten eerste uiteraard de Reynaert zelf, het onomstreden meesterwerk van de middeleeuwse Nederlandse letterkunde en volgens menigeen … [Lees meer...] overMeesterlijk maakwerk
Frits van Oostrom (3): Vakkundig
Welkom bij deze driedelige video podcast met Frits van Oostrom,. Met zijn boeken over de Middeleeuwse Nederlandse literatuur zorgde hij niet alleen voor belangrijke nieuwe wetenschappelijke inzichten, maar bereikte hij ook een breed publiek. Op 12 mei 2023 neemt deze 'meester van de middeleeuwe'n afscheid van de universiteit. Daarom een gesprek over de drie V's van Van … [Lees meer...] overFrits van Oostrom (3): Vakkundig
Het is ‘een bank’, echtgenoot!
Wie hem voor het eerst hoort praten, kan hem niet altijd geografisch lokaliseren. Een best neutrale accentkleur heeft hij, die echtgenoot van me. Experts ter zake vinden meestal slechts enig houvast in zijn regressieve assimilatie. Hij kan zich immers niet van de drang weerhouden om stemhebbendheid van een medeklinker ook op de voorafgaande door te voeren. Da’s mooi klinkt uit … [Lees meer...] overHet is ‘een bank’, echtgenoot!
Biks
Een paardenmeisje vertelt in de krant: ‘Terwijl Tess helpt bij de les, gaan Florine en ik bixen. Met een karretje, volgeladen met brokken die op samengeperste korrels hout lijken, gaan we alle stallen af. De paarden happen de bix direct uit mijn handen.’ Een ander zegt: ‘Ze lieten hun biks staan, dan weet je dat er iets loos is’. Iedereen met een … [Lees meer...] overBiks
Het Duivels Narratief
Over Koudvuur en het schrijverschap van Manon Uphoff Dit is de tekst van een lezing die Lenny Vos gaf op 19 april 2023 in de openbare bibliotheek in Nijmegen, in het kader van een reeks lezingen over het werk van Manon Uphoff. In het voorjaar van 2023 wordt de lezingenserie Letteren in de stad gewijd aan het oeuvre van Manon Uphoff. In deze lezing bespreek ik haar … [Lees meer...] overHet Duivels Narratief
Frits van Oostrom: Verantwoordelijk
In deze eerste aflevering van een driedelig interview met Frits van Oostrom – die volgende week vrijdag afscheid neemt van de Universiteit Utrecht – duiken we in het thema 'Verantwoordelijk'. Frits deelt zijn inzichten over de voordelen van een liberale opvoeding, de betekenis van Umberto Eco en het belang van bestuurders. Wat is de bestuurlijke verantwoordelijkheid van de … [Lees meer...] overFrits van Oostrom: Verantwoordelijk
“Een sandwich Duits en Engels met daartussen Nederlands, alstublieft!”
Over superlatieven, tweeledige werkwoordclusters en de sandwichpositie van het Nederlands Daniela: “Dit is de meest creatieve sandwich die wij ooit gezien hebben!” Alexander: “Is het niet: De creatiefste sandwich die wij ooit hebben gezien?” Fenna: … [Lees meer...] over“Een sandwich Duits en Engels met daartussen Nederlands, alstublieft!”
Enne? Zeg je het nog steeds niet?
Ik heb een passie voor kruimelvlaai. Ik woon zowat naast de Maas. Regelmatig maak ik een opmerking over hoe de tuin erbij staat. Je zou bijna denken: goh, ze is de ultieme stereotypische Limburger! Echter moet ik hierbij een teleurstellende mededeling doen: ik spreek nauwelijks Limburgs. Desondanks is ‘enne’ mijn lievelingswoord. Dat is niet ongegrond: het aantal definities is … [Lees meer...] overEnne? Zeg je het nog steeds niet?
De ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?
Enkele weken geleden besprak ik een aantal formuleringskwesties met mijn leerlingen in havo 4. Zo ook incongruentie. Ik legde uit wat het begrip betekende en dat persoonsvorm altijd bij het onderwerp moet passen. Onderwerp enkelvoud? Dan de persoonsvorm ook enkelvoud. Tot zover zag ik knikkende gezichten: Ja, dit snapten ze ook wel, duh. Ik vervolgde mijn verhaal dat het … [Lees meer...] overDe ezelsbruggetjes in ons grammaticaonderwijs; kunnen we zonder?
Het Dialectenbureau: Dialect en wetenschap
Er wordt al ongeveer 150 jaar onderzoek gedaan naar dialecten, maar dat is nog niet makkelijk, vooral niet als het gaat om het verleden van het dialect. Ook omdat er geen opnames bestaan. Onderzoekers hebben in de loop van de tijd manieren gevonden om dat toch te doen. Cor van Bree is in Nederland een absolute autoriteit op het gebied van taalonderzoek. Een inspirator voor … [Lees meer...] overHet Dialectenbureau: Dialect en wetenschap
Haagse Huygens praatjes
Een reconstructie in woord en geluid Constantijn Huygens reisde in zijn lange leven zeven keer naar Engeland, waarvan vier keer als jongeman (zie ook: Sir Constantijn Huygens). Tijdens zijn verblijf daar werd hij door zijn familie uitgebreid op de hoogte gehouden van alles wat er zich op het vasteland – in het bijzonder in de Republiek en in Den Haag – afspeelde. Niet … [Lees meer...] overHaagse Huygens praatjes
Het is een kleinigheid
Helemaal gemist: Wereldboekendag. Ik had er nooit van gehoord, terwijl 23 april al sinds 1995 in de culturele agenda geblokkeerd blijkt ten gunste van lezen. Het bestaan van deze heuglijke datum werd me gewaar door Nabilla Ait Daoud, de Antwerpse schepen die tot over de landsgrenzen het nieuws haalde met stadsdichtersblustoestanden. Nu had ze een opiniestuk, … [Lees meer...] overHet is een kleinigheid
Kijntijd
De knoppen barsten weer van het blad, dat zich kunstig ontvouwt en voortgroeit tot de volle tooi van bomen en kruiden. Wee dan de ziel die er niet stil bij staat om goed en nader te kijken. En weet ook: het oude woord voor dit schouwspel—dit groene uitbarsten—is het kijnen. Bij de verschillende bomen komt het lover nooit gelijktijdig. Hagedoorn en berk zijn er telkens … [Lees meer...] overKijntijd
Pikante raadsels en een bibliografische oplossing
Als ik er zin in heb ga ik naar mijn geliefde, ik omhels hem en ik maak zijn snaar stijf met mijn hand. Als hij zover is spreid ik mijn benen, ik leg hem ertussen en je zou denken dat wij één lichaam zijn. Ik beweeg me naar links en naar rechts, zodat hij het toppunt van genot kan bereiken. Een raadselgedicht in drie talen: het oorspronkelijke Frans en vertalingen in het … [Lees meer...] overPikante raadsels en een bibliografische oplossing
Nederlandstalige vaktaal: ja!
Vorige week werd in Brussel het zeer succesvolle congres “Terminology: domain loss and gain” gehouden, een organisatie van NL-Term, het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT), de Europese vereniging voor Terminologie (EAFT) en Infoterm. Meer dan 120 deelnemers vanuit heel Europa deelden ervaringen over hoe in bepaalde talen termen wel of niet beschikbaar waren voor specifieke … [Lees meer...] overNederlandstalige vaktaal: ja!
Holland in ’t jaar 2440 … is niet van Betje Wolff
In 1777 verscheen er een anoniem pamflet over hoe de toekomst er in het jaar 2440 uit zou gaan zien. Pamfletten zijn de social media van die tijd. Er zijn in de achttiende eeuw grimmige pamflettenoorlogen, waarin voor- en tegenstanders van politieke of godsdienstige kwesties elkaar bombarderen met kleine geschriften. Maar dit pamflet was geen politieke satire, ook geen … [Lees meer...] overHolland in ’t jaar 2440 … is niet van Betje Wolff
