In Nederlandse Woorden Wereldwijd (NWW) uit 2010 heb ik zoveel mogelijk Nederlandse leenwoorden in andere talen, zogenoemde uitleenwoorden, verzameld. Ik kwam op een aantal van 17.560 Nederlandse woorden die aan 138 talen zijn uitgeleend. De complete database hiervan staat op internet als Uitleenwoordenbank. De meeste Nederlandse woorden vond ik, niet verrassend, in talen … [Lees meer...] overEtymologica: hoe basaal zijn Nederlandse uitleenwoorden?
Uitgelicht
Hoe vaak is vaak?
Als je arts zegt “je hebt een grote kans op genezing, maar mensen zoals jij hebben vaak last van bijwerkingen”, wat bedoelt die arts dan? En hoe interpreteer jij zelf deze kansen? Waarschijnlijk baseer jij veel beslissingen op statistisch geschatte kansen. Als komend weekend de kans op mooi weer groot is, besluit je misschien wel om naar het strand te gaan. Wanneer je een … [Lees meer...] overHoe vaak is vaak?
Taal in gebruik
Onbegrip begrepen 40 taalfilosofische gesprekken over communicatie (deel 24) - Onze drie vorige gesprekken gingen over woorden en betekenissen. En wat ik daaruit in elk geval overhoud, is dat woorden betekenis krijgen in het gebruik. Niet omdat ik er mijn betekenis in stop, maar omdat die betekenis gedeeld wordt met een ander. - Ja, … [Lees meer...] overTaal in gebruik
Wat een boek
Ik heb de afgelopen dagen onder mijn Zuid-Italiaanse olijfboom Frank Willaerts chef d'oeuvre, zijn boek Het Nederlandse liefdeslied in de Middeleeuwen, gelezen. Iemand die veel deskundiger is dan ik, zal er de komende weken de officiële recensie over schrijven voor Neerlandistiek, maar ik kan er tot die tijd mijn mond niet over houden, en moet iets schrijven over hoe goed het … [Lees meer...] overWat een boek
Nederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Op 19 april 2021 schreef ik voor Neerlandistiek een bijdrage onder de titel Nederlandsch hertaelt junior. Het was een vertaalwedstrijd – beter gezegd een hertaalwedstrijd – voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Voor deze eerste editie moesten middelbare scholieren een 21e-eeuws gedicht van de huidige Dichter des Vaderlands – Lieke Marsman – herspellen en … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Albert Verwey overtuigend gebloemleesd in het Italiaans
In Italië hebben wij een vertaler die Albert Verwey in zijn hart heeft gesloten. Begin juli viel zijn bloemlezing Cara terra uit de lyriek van de Noordwijkse dichter in de bus. Zijn naam is Giorgio Faggin. Bij het eerste doorbladeren van het boek, moest ik denken aan het enthousiaste artikel op Neerlandistiek van Marita Mathijssen over de Italiaanse vertaling, gemaakt door … [Lees meer...] overAlbert Verwey overtuigend gebloemleesd in het Italiaans
Een onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
In nummer 7/8 van Onze Taal staat in het rubriekje 'Hoe leg je dat uit?' het volgende: Verder kan 'of' een hoofdzin en een bijzin aan elkaar verbinden; dan is het een onderschikkend voegwoord. [...]- We weten niet of hij komt.- Hij vroeg of ik meeging. Onze Taal is niet de eerste die beweert dat onderschikkende voegwoorden een hoofdzin en een bijzin aan elkaar plakken. … [Lees meer...] overEen onderschikkend voegwoord plakt niet twee zinnen aan elkaar
Hendrik Conscience als aardige man
2021 is een jaar van herwaardering voor Hendrik Conscience (1812-1883). Het begon met een indrukwekkende serie blogposts Platform Leest waarin Kevin Absillis het vermeende racisme van de grote negentiende-eeuwse schrijver besprak. Absillis liet zien hoe Conscience in Vlaamse intellectuele kring in de afgelopen decennia zo'n beetje het toonbeeld van bedenkelijk gedachtengoed … [Lees meer...] overHendrik Conscience als aardige man
Waarom popartiesten ervoor kiezen om in dialect te zingen
Van smartlap tot boerenpummelrock (I) Deze tekst is het resultaat van de Olympiade van PlusNederlands, die dit jaar in aangepaste vorm doorging. Leerlingen konden individueel deelnemen aan een Onderzoekslab, waarbij ze onder begeleiding van een of meerdere onderzoekers van een Nederlandse of Vlaamse universiteit met een eigen project aan de slag gingen. Tom … [Lees meer...] overWaarom popartiesten ervoor kiezen om in dialect te zingen
Taalsmeedsels
Een zomerserie over bewust gecreëerde woorden: blending, portmanteau, samentrekking (1) Het is reces tot 8 september – nu ja, zo staat het op de parlementaire kalender. Daarom hier een thematische zomerserie, te beginnen bij Kevin en Larissa: zij hebben een boot gekocht en zoeken nu naar een passende naam. Ze wikken en wegen, ze passen en meten en na knip- en … [Lees meer...] overTaalsmeedsels
Voer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
Soms denk ik wel eens: “Toch jammer dat er geen hiernamaals bestaat.” Dan ben ik iets tegengekomen dat ik graag zou delen met een overleden collega of nóg liever met de middeleeuwse auteur zelf. Deze week was dat Jacob Verdam, de man achter het fenomenale Middelnederlandsch Woordenboek. In het MNW-artikel MENICH staat onder betekenisonderscheid 2) Menig: Het gaat om het … [Lees meer...] overVoer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
In Memoriam Flor Aarts (1934-2021)
We hoeven Shakespeare er niet bij te halen om te weten dat de verkoper van herenmode zich thuis anders gedraagt dan in de winkel en dat de nieuwe directeur niet dezelfde persoon is als de collega van gisteren. Flor Aarts speelde op het toneel van de wereld maar één rol, die van Flor Aarts. Zijn onverstoorbaarheid gaf hem iets onaantastbaars. Overal was hij op zijn gemak, … [Lees meer...] overIn Memoriam Flor Aarts (1934-2021)
Algemene Nederlandse Klankleer
Tot nu toe ontbrak er een uitgebreide beschrijving van de klankleer in de digitale editie van de Algemene Nederlandse Spraakkunst (e-ANS), en dat nog wel terwijl het woord spraak in de titel staat. Dat is nu verleden tijd. Op 6 juli 2021 organiseerde het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) van 15.00 – 16.30 uur een webinar waarin we u het nieuwe hoofdstuk Klankleer … [Lees meer...] overAlgemene Nederlandse Klankleer
De studie Nederlands niet voor bèta’s? Onzin!
Mijn vwo-diploma is binnen en iedereen vraagt wat ik volgend jaar ga studeren. Als ik antwoord ‘Nederlands!’, kijken mensen mij onbegrijpend aan. Niet omdat ze de studie niet kennen, maar omdat ze zich niet voor kunnen stellen waarom ik dat zou willen doen. Mijn vakkenpakket bestaat immers vooral uit exacte vakken. Scheikunde, wiskunde, biologie en natuurkunde… Daar past een … [Lees meer...] overDe studie Nederlands niet voor bèta’s? Onzin!
Hoi mooie held vol werk
Over de hedendaagse poète maudit Martijn Benders. Een stukje over Martijn Benders op Neerlandistiek: is misschien wel dé manier om iedereen hier weg te jagen. Ik ken hoogleraren die hem mijden en alom gevierde dichters die hem geblockt hebben op Facebook, hij heeft het talent om de zachtmoedigste lezer het bloed onder de nagels te halen. Mij heeft hij alleen al de … [Lees meer...] overHoi mooie held vol werk
Deze klinker verdonkert telkens weer
Het Algemeen Nederlands heeft een oude lange /aː/ bewaard in woorden als daad en spraak, gelijk het Duits met Tat en Sprache. Maar in grote delen van de Germaanse wereld is die klinker richting een lange /oː/ verschoven, zij het in verschillende mate en spelling, van Brabants daod en spraok tot … [Lees meer...] overDeze klinker verdonkert telkens weer
Een gevulde koek: gratis te bekomen in het ledenrestaurant
Het was een lange uitsmijtende dag donderdag aan het Binnenhof, de Dienst Verslaggeving en Redactie registreerde de sluiting van de 99ste vergadering van het lopende parlementaire jaar om precies 01.19 uur. Toen was het inmiddels dus de 9e juli 2021. De stenografen noteren op de minuut wanneer de beraadslagingen gesloten worden, het begintijdstip ronden zij af op een kwartier. … [Lees meer...] overEen gevulde koek: gratis te bekomen in het ledenrestaurant
Geadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
Voor jonge kinderen die internationaal geadopteerd worden, verandert alles. Ze komen terecht bij nieuwe ouders, in een ander land, waar mensen andere dingen op hun boterham eten, op een andere tijd gaan slapen, en een andere taal spreken. Gelukkig zijn kinderen vaak nog flexibel, kunnen ze dat allemaal doen, en spreken ze doorgaans uiteindelijk op een manier die niet of … [Lees meer...] overGeadopteerde kinderen kunnen hun oorspronkelijke taal sneller leren
Insula Dei in de polder
In mijn boek Het geheim van de Ventoux. Literaire dwaalwegen van een wielrenner (Walburg Pers) zijn naast de ritten in het buitenland vijf hoofdstukken ‘Fietsnotities’ opgenomen. Van november tot april reed ik vanuit mijn woonplaats week om week hetzelfde rondje: Rondje Bergen aan Zee en Rondje Schermer. Een van die ritjes bracht mij in het polderdorp Grootschermer. Ik liep de … [Lees meer...] overInsula Dei in de polder
Bert Schierbeek en ik
Boeken over literatuur worden bijna niet meer uitgegeven. De uitzondering is de schrijversbiografie, waarvan er ieder jaar wel een paar verschijnen. Het is een eigenaardig genre, met die nadruk op de persoonlijke wederwaardigheiden van de auteur: waarom zou het leven van een schrijver interessanter zijn dan ơfwel het leven van de buurvrouw ofwel dan zijn oeuvre? Niemand is … [Lees meer...] overBert Schierbeek en ik
Etymologica: de wiskundige sjwa
Heel wat werktuigen en voorwerpen uit het boerenleven zijn in onbruik geraakt: dorsvlegels, houten eggen en hoefijzers bijvoorbeeld. Een beetje knutselende beunhaas kan met afgeschreven exemplaren nog wel creatief aan de slag. Oude hoefijzers zie je soms wel als deurgrendel, en een paar jaar geleden heb ik in Frankrijk een houten eg gezien die als bezemrek dienst deed. Dat … [Lees meer...] overEtymologica: de wiskundige sjwa
Gezocht: student-bloggers
Als student Nederlandse taal en cultuur vertel je natuurlijk graag aan een groter publiek over alle leuke en interessante aspecten van je studie, of de resultaten van je eigen onderzoek op dat gebied. Maar hoe doe je dat? Het weblog Neerlandistiek is al decennialang dé laagdrempelige online ontmoetingsplek voor iedereen die zich met het Nederlands bezighoudt. Nieuw onderzoek, … [Lees meer...] overGezocht: student-bloggers
De publieksprijs gaat naar Spanje
Joost van den Vondel is misschien wel de grootste toneeldichter van de Gouden Eeuw, maar de publieksprijs ging naar anderen, zo laten Frans Blom en Olga van Marion overtuigend zien in hun Spaans toneel voor Nederlands publiek. Die ‘anderen’ zijn Spaanse dichters als Félix Lope de Vega y Carpio en Pedro Calderón de la Barca. Zij trokken met hun voor Nederlands publiek vertaalde … [Lees meer...] overDe publieksprijs gaat naar Spanje
Op de oceaan met Sint Brandaan
Het uitzicht vanaf de kust van Iveragh in Ierland is adembenemend; de baai, de hemel en het schiereiland Dingle aan de overkant wisselen voortdurend van licht en kleur. Verder gebeurt er niets. Op heldere dagen gloort in het westen het blauw op de golven van de Atlantische Oceaan. Er gaat een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit van deze weidsheid. Stil en ledig zover het oog … [Lees meer...] overOp de oceaan met Sint Brandaan
Cultuurhistoricus Dirk van Miert nieuwe directeur Huygens ING
Persbericht Huygens ING Dirk van Miert, universitair hoofddocent vroegmoderne cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht wordt per 1 oktober de nieuwe directeur van het Huygens ING. Hij volgt Lex Heerma van Voss op die met pensioen gaat. Dirk van Miert (1974) is momenteel hoofd van de afdeling Cultuurgeschiedenis van de Universiteit Utrecht. Hij legt zich toe op de … [Lees meer...] overCultuurhistoricus Dirk van Miert nieuwe directeur Huygens ING
