Van de Maas gezien ligt het vestingstadje er lieflijk bij, maar wie door de stadspoort Ravenstein betreedt zal pas echt verrast worden. Op 16 september gaat de Stichting Jacob Campo Weyerman op expeditie naar het hart van Het Land van Ravenstein, het ‘sterck stedeke’ Ravenstein. De stad is behalve over water en via de weg (per fiets, automobiel) te bereiken per spoor. … [Lees meer...] over16 september 2023: Op naar het ‘sterck stedeke’ Ravenstein
18e eeuw
Verledenvreugde en historiehaat: De Rijp en Beverwijk
Omdat ik met het schrijven aanbeland ben bij de hoofdstukken over het verblijf van Betje Wolff en Aagje Deken in De Rijp en Beverwijk, besloot ik de sfeer daar op te gaan snuiven en te kijken wat er nog te zien is van het verleden. Ik begon in De Rijp. Daar woonden Betje en Aagje vanaf september 1777 tot midden 1782 op de Rechtestraat, nr. 40 en 36. Volgens Buijnsters … [Lees meer...] overVerledenvreugde en historiehaat: De Rijp en Beverwijk
Sara Burgerhart en de boeren
De idylle van Klaartje en Pieter Wanneer het de laatste tijd over de roman Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart van Wolff en Deken ging, werd steevast de link gelegd met de ‘me-too’-discussie. Dat is ook niet zo vreemd: Sara wordt immers seksueel belaagd door een als lichtmis aangeduide heer R. Dat wordt beschreven in brief 139. Hoewel het in het afgelegen … [Lees meer...] overSara Burgerhart en de boeren
De boer als kannibaal, hekeling voortgezet
Jacob Eduard de Witte liet liever niet met zich spotten. In het anonieme pamflet Als u een ezel schopt, wie zal uw rechter zyn?, waarover ik hier eerder schreef (hier en hier), werd De Witte geportretteerd als een wraakzuchtig idealist: de boeren waren geen Arcadische modelburgers, maar nors en argwanend in hun contacten met de burgers en dat zette hij de boeren … [Lees meer...] overDe boer als kannibaal, hekeling voortgezet
Betje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Je eigen schrijverschap onderwerpen aan een zelfonderzoek is tegenwoordig voor schrijvers heel normaal. Harry Mulisch was een van de eersten die dat uitvoerig deed in zijn Voer voor psychologen uit 1961. Dat boek maakte toen furore, vanwege de typisch Mulischiaanse mengeling van zelfspot en zelfwaardering. Iets dergelijks treffen we in de achttiende eeuw aan bij Betje … [Lees meer...] overBetje Wolffs Aan mynen geest als voer voor psychologen
Verschenen: Nieuw nummer Mededelingen Jacob Campo Weyerman
Een gedrongen figuur. Rare bakkes. Een dwerg. Dat is wat onmiddellijk opvalt bij de omslagillustratie van de nieuwe Mededelingen. Minder opvallend is het kijkkastje op zijn rug. Het mismaakte figuurtje kennen we als ‘Actieuse Nacht-Wind-Zanger met zyn Tover Slons’ uit Het groote tafereel der dwaasheid (1720), maar het manneke blijkt zich ook goed te lenen voor de … [Lees meer...] overVerschenen: Nieuw nummer Mededelingen Jacob Campo Weyerman
‘Be jemig Peter, wa bin de weer gek!’
De Brabantse boer in 1792 verdedigd Een kritische reactie op het vertoog van Jacob Eduard de Witte, ‘over den staat des landmans, in de Majorye van ’s Bosch’, liet niet lang op zich wachten. Zijn ‘afkeerige schetz van den boer’, te vinden in het eerste deel van diens Dichtkundige en prozaische mengelschriften (1791), wekte grote ergernis en vormde de … [Lees meer...] over‘Be jemig Peter, wa bin de weer gek!’
Rhijnvis Feith’s Julia (1783), als luisterboek
Hoe zou je reageren als er in jouw mailbox een bericht binnenkwam, dat als volgt begon: “Waar dwaal ik? – wat schrijf ik? – alles is verwarring, alles is afgrijzelijk om mij heen – talloze gedachten vliegen als stormwinden door mijn hoofd en mijn hart kan zich aan geen enkele binden”? Ik vrees dat 113 bellen dan de enige optie is... Bovenstaand fragment is een voorbeeld van … [Lees meer...] overRhijnvis Feith’s Julia (1783), als luisterboek
Een hartsvriendin van Betje Wolff
Betje Wolff viel al toen ze zelf nog een meisje of jonge vrouw was op iets jongere meisjes of leeftijdsgenoten. Meestal waren het dan meisjes met literaire aspiraties. Betjes affecties konden heel heftig zijn. Ook toen ze samenwoonde met Aagje Deken – en dat was na de dood van haar echtgenoot de dominee – vatte ze af en toe vlam voor een talentvolle vriendin. Het is van niet al … [Lees meer...] overEen hartsvriendin van Betje Wolff
Verschenen: Siegfried Huigen, Shaping a Dutch East Indies. François Valentyn’s VOC Empire
In 1724-1726 publiceerde dominee François Valentyn een 5000 pagina’s tellende beschrijving van het rijk van de Verenigde Oost-Indische Compagnie in folioformaat. Van alle kleine en grote vestigingen en kolonies werd de geografie, bevolking, geschiedenis en de natuur beschreven. Dit alles werd ook rijkelijk voorzien van illustraties en kaarten. Valentyns boek was het eerste en … [Lees meer...] overVerschenen: Siegfried Huigen, Shaping a Dutch East Indies. François Valentyn’s VOC Empire
‘Afkeerige schetz van den boer’ door Jacob Eduard de Witte
In 1791 gooide Jacob Eduard de Witte Junior de knuppel in een Brabants hoenderhok. In het eerste deel van zijn Dichtkundige en Prozaische Mengelschriften nam hij een ‘Vertoog’ op, ‘over den staat des Landmans in de Majorije van ’s Bosch’. Het ‘Vertoog’ telde zes bladzijden. In zijn ‘Voorbericht’ noemde hij als zijn woonplaats ‘Heesch, in de Majorye van ’s Bosch’. … [Lees meer...] over‘Afkeerige schetz van den boer’ door Jacob Eduard de Witte
‘Een Boer blijft bij zijne oude zeden’
Dorpelingen en boeren volgens E.J.B. Schonck In het eerste deel van de Fabelen en vertelsels (1779) van E.J.B. Schonck staat het gedicht ‘De oude dwaling’. Zoals vaak bij de lectuur van literaire teksten het geval is, zocht en vond dit gedicht tijdens en na lezing verbindingen met andere teksten en met verleden en heden. In 1779, toen de bundel uitkwam, was … [Lees meer...] over‘Een Boer blijft bij zijne oude zeden’
Oproep: Drank & drugs in de achttiende eeuw
Achttiende-eeuwers hadden de beschikking over een rijk menu aan psychoactieve stoffen. Naast verschillende vormen van alcohol (bier, wijn, jenever), opium (opiumpillen, laudanum) en tabak (pijptabak, snuiftabak) vonden nieuwe stimulerende middelen als koffie, thee en chocolade hun weg naar herbergen, koffiehuizen en huishoudens. De afgelopen dertig jaar signaleerden historici … [Lees meer...] overOproep: Drank & drugs in de achttiende eeuw
Beschikbaar in Open Access: Lotte Jensen, Celebrating Peace
Celebrating Peace shows how peace treaties gave a significant boost to Dutch national identity. The idealised image of the Netherlands as a harmonious country grown prosperous on fatted cows and flourishing trade was a popular one at national celebrations of peace. When in 1648 the Peace of Münster formally recognized the Dutch Republic as a sovereign state, countless … [Lees meer...] overBeschikbaar in Open Access: Lotte Jensen, Celebrating Peace
Reize door het Canonland
Vorig jaar werd de literaire canon van 2022 gepresenteerd. De lijst was samengesteld door “professionele lezers en liefhebbers van de Nederlandstalige literatuur binnen en buiten het Nederlandse taalgebied”. Bijna de helft van hen was docent Nederlands. Anders lag dat bij de literaire canon die precies twintig jaar eerder wereldkundig werd gemaakt. Hierin hadden alleen leden … [Lees meer...] overReize door het Canonland
Pornografie in geleerde jas
Garrelt Verhoeven noemt zichzelf een boekenjutter, en hij lijkt me een hele goeie. Boekenjutters zijn niet actief op zoek naar bepaalde boeken, net dat éne exemplaar dat nog ontbreekt in hun verzameling, maar ze struinen de boekenkusten af – de antiquaren, de boekenmarkten, of zelfs Marktplaats – om precies dat ene boekje op te pakken waarnaar ze niet op zoek waren maar dat van … [Lees meer...] overPornografie in geleerde jas
Willem van Haren: Op den moord gepleegd aan de Chineesen te Batavia, 1740
Deze week een mini-podcast over de dichter Willem van Haren (1710-1768) De Chinezenmoord Ondanks verscheen van de hand van Leonard Blussé het boek de Chinezenmoord. Dit boek vertelt de vergeten koloniale geschiedenis van een pogrom, die in vanaf 9 oktober 1740 aan vijf- tot tienduizend ethnische Chinezen in Batavia het leven kostte. Deze massamoord werd … [Lees meer...] overWillem van Haren: Op den moord gepleegd aan de Chineesen te Batavia, 1740
Geheime stukken van Betje Wolff
Vrouwen droegen maar zelden bij aan de spectatoriale tijdschriften in Nederland.[1] Betje Wolff deed dat wel. In haar eigen tijd wisten maar heel weinig mensen daarvan af. Het blad waarin ze schreef, De Gryzaard, was onbekend en de bijdragen waren zoals gebruikelijk anoniem. Het blad kwam elke vrijdag uit voor anderhalve stuiver en was ‘zeer dienstig voor de … [Lees meer...] overGeheime stukken van Betje Wolff
Vragen over ’t aapenland
Praten over historischeletterkundefragmenten (2) Op 16 februari 2021 plaatste ik op Neerlandistiek een bijdrage met de titel Praten over historischeletterkundefragmenten. Geïnspireerd door en in navolging van het succesvolle Pratenoverromanfragmenten – een initiatief van Hans Goosen – pleitte ik er in dat stuk voor op vergelijkbare wijze historische letterkunde te … [Lees meer...] overVragen over ’t aapenland
Het wonder van Abtswoude, Hubert Korneliszoon Poot.
Deze week een podcast over Hubert Cosnelisz. Poot (1689-1733), het wonder van Abtswoude. Waar tegenwoordig in Hollywood of ’t Gooi bustours worden georganiseerd om beroemdheden te spotten, zo reden begin 18e eeuw koetsen af en aan op de Abtswoudedijk om Hubert Poot tegen te komen. Onder de rook van Delft was deze boer gewoonlijk op het land te vinden, als hij … [Lees meer...] overHet wonder van Abtswoude, Hubert Korneliszoon Poot.
Weyerman borduurt!
In 1763 was Weyerman ruim vijftien jaar dood en niet opgewassen tegen de fabeltjes die over hem verteld werden. Dat jaar publiceerde Franciscus Lievens Kersteman het vervolg (‘Aanhangsel’) op zijn zo succesvolle biografie van Weyerman. In 1756 was die biografie onder de titel Zeldzaame Levens-gevallen van J.C. Wyerman uitgebracht. Op de titelpagina van de uitgave uit … [Lees meer...] overWeyerman borduurt!
Ruzie in de familietent
Ruim 52 jaar was dominee Adriaan Wolff toen hij in Vlissingen het ja-woord van de vader van de 21-jarige Betje Bekker kreeg. Zijn enige dochter uit zijn vorige huwelijk woonde nog bij hem in Middenbeemster. Wijnanda was 19 jaar, haar moeder, Wolffs eerste vrouw, was toen twee jaar dood. Wolff maakte haast met de officiële documenten. Hij kende Betje alleen van wat brieven toen … [Lees meer...] overRuzie in de familietent
Sara Burgerhart: coming of age in de achttiende eeuw
Na een lange aanloop zijn we er! In 2022 kregen prof. dr Yra van Dijk (modern letterkundige en lid van Fixdit), vakdidacticus en docent Nederlands Marie-José Klaver en ik een subsidie van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde toegekend om een lessenreeks en animatie over De historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782) te maken. Er waren al enkele … [Lees meer...] overSara Burgerhart: coming of age in de achttiende eeuw
23 februari 2023: Geschiedenisconcert Revolutie! Lied en politiek uit het muzikale geheugen van Nederland
Liederen zijn verweven met kantelmomenten in de geschiedenis. Ze spelen een grote rol bij sociale protesten en revoluties. Denk aan de liederen die het actuele verzet tegen het Iraanse regime begeleiden, het gospellied We shall overcome als lijflied van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, of de Internationale als strijdlied van arbeidersbewegingen. Veel … [Lees meer...] over23 februari 2023: Geschiedenisconcert Revolutie! Lied en politiek uit het muzikale geheugen van Nederland
Een nieuw nummer van Mededelingen Jacob Campo Weyerman
De Vrijheid leidt De Politieke Kruyer (1782-1787) uit de gevangenis. Daarover gaat de prent die prijkt op het omslag van de nieuwe Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman (MedJCW). De prent hoort bij het artikel van Cor de Vries over de slinkse verdedigingstactiek van advocaat Hespe, een van de auteurs van het radicale weekblad dat begin jaren tachtig van … [Lees meer...] overEen nieuw nummer van Mededelingen Jacob Campo Weyerman
