Jeugdverhalen over joden (97) Door Ewoud Sanders Auteur: Wilhelmina Jacoba Riem Vis (1859-1915) Herkomst en drukgeschiedenis Wilhelmina Jacoba Riem Vis was vaste medewerkster van het christelijke jeugdtijdschrift Timotheüs en gaf les aan kinderen en volwassenen. Zij schreef ruim veertig boeken, voornamelijk voor de … [Lees meer...] overDoor vele tegenspoeden tot groote vreugde (1898)
19e eeuw
Else, een verhaal voor meisjes (1883)
Jeugdverhalen over joden (96) Door Ewoud Sanders Auteur: Catharina Felicia van Rees (1831-1915)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Catharina Felicia van Rees was componiste en schrijfster. Zij wordt beschouwd als een voorvechtster van het eerste uur van de Nederlandse vrouwenbeweging. Zo pleitte zij voor meer meisjesscholen voor middelbaar … [Lees meer...] overElse, een verhaal voor meisjes (1883)
‘Esther Milonetti’ (1863)
Jeugdverhalen over joden (95) Door Ewoud Sanders Door Nicolaas Antonie van Charante (1811-1873)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis Nicolaas Antonie van Charante, auteur van het verhaal ‘Esther Milonetti’, was van 1846 tot zijn dood predikant in Zaandam. Hij was een groot voorstander van kinderpreken en schreef verhalen en poëzie voor de jeugd. … [Lees meer...] over‘Esther Milonetti’ (1863)
Eene ontzettende misdaad
Door Marita Mathijsen Hoe vaak zou het voorkomen dat een 84-jarige grijsaard een moord beraamt met een vergiftigde worst? Dat is wat er in 1859 in Den Haag gebeurde. Het werd een mediaspektakel waar zelfs een van de domineedichters over schreef. … [Lees meer...] overEene ontzettende misdaad
De taal van Abraham Kuyper en van Multatuli
Het juninummer van Onze Taal is gewijd aan taal in de negentiende eeuw. Tijdens de jaarvergadering van het genootschap, eerder deze maand, presenteerden twee auteurs kort hun bijdragen aan dat nummer: Jaap de Jong over Abraham Kuyper en Marc van Oostendorp over Multatuli. … [Lees meer...] overDe taal van Abraham Kuyper en van Multatuli
De ‘arme jood’ Izaak wordt aangevallen door een hond (1853)
Jeugdverhalen over joden (94) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Uit allerlei bronnen blijkt dat marskramers geregeld werden aangevallen door honden, vooral op het platteland. Soms werden die zelfs opzettelijk op hen afgestuurd. Het bovenstaande plaatje, waarin we zien dat de arme joodse marskramer Izaak door een hond wordt aangevallen, is afkomstig uit Het … [Lees meer...] overDe ‘arme jood’ Izaak wordt aangevallen door een hond (1853)
Anselmo (1844)
Jeugdverhalen over joden (93) Door Ewoud Sanders Auteur: J.C.F. von Schmid (1768-1854)Uit het Duits vertaald door J.J. van der Linde Herkomst en drukgeschiedenis De Duitse priester Christoph von Schmid begon met schrijven voor de jeugd nadat hij in 1796 was benoemd tot hoofd van een grote school in Thannhausen in Beieren. Hij bleef schrijven nadat hij … [Lees meer...] overAnselmo (1844)
Johannes Kinker: de Kuschjes
Rolf den Otter is een YouTube-kanaal begonnen waarop hij gedichten uit de klassieke Nederlandse letterkunde voordraagt. Zoals de Kuschjes van Johannes Kinker. Of hoe een intellectuele jongeman van 21 een meisje door overredingskracht probeert te schaken… Drie jaar later zou een eveneens jonge Willem Bilderdijk een antwoord op dit gedicht schrijven. De scan komt van Google … [Lees meer...] overJohannes Kinker: de Kuschjes
‘De Jood en de Touwslager’ (1840)
Jeugdverhalen over joden (92) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: heb je vijand lief; wraak is zoet Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘De Jood en de Touwslager’ is te vinden in het Leesboek voor de jeugd, in voorbeelden ter opwekking van deugd en goede zeden. Over het doel van dit boek schrijft de anonieme schrijver in zijn voorbericht: ‘Ofschoon de … [Lees meer...] over‘De Jood en de Touwslager’ (1840)
Het Maastrichts onder Napoleon
Een tekst uit 1807 Door Flor Aarts Tijdens de Franse tijd (1794-1814) was Maastricht de hoofdstad van het Département de la Meuse inférieure, het Departement van de Nedermaas. Dat Departement bestond uit de 2 huidige provincies Limburg en nog een gebied in Duitsland. De prefect, Jean Baptiste Ruggieri, ontving in 1807 een brief van Baron Charles Etienne Coquebert de … [Lees meer...] overHet Maastrichts onder Napoleon
Ver-van-mijn-bed-boek
Door Marita Mathijsen Wat moet ik met een boek dat ik echt niet door mijn strot kan krijgen en dat 170 jaar geleden hoogste top was? Ik kamp met een solidariteitsprobleem. Ik probeer altijd het bijzondere van negentiende-eeuwse literatuur te zien. Ik let op wat de schrijver achter de misschien wat al te toevallige avonturen wil meedelen, ga mee met de gevoeligheden van de … [Lees meer...] overVer-van-mijn-bed-boek
Levie de marskramer (1841)
Jeugdverhalen over joden (91) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Het verhaaltje over Levie de marskramer werd in 1841 gepubliceerd in het Prenten-magazijn voor de jeugd. Dat tijdschrift verscheen tussen 1841 en 1852 en stond onder leiding van Gijsbertus van Sandwijk, een hoofdonderwijzer uit Purmerend. Van Sandwijk schreef het tijdschrift … [Lees meer...] overLevie de marskramer (1841)
‘Het loon der Liefdadigheid’ (1839)
Jeugdverhalen over joden (90) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het DuitsMoraal: wie goed doet, goed ontmoet Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het loon der Liefdadigheid’ werd in 1839 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dat tijdschrift bestond van 1837 tot 1843 en bevatte veel vertalingen van artikelen uit Duitse en Franse … [Lees meer...] over‘Het loon der Liefdadigheid’ (1839)
Gedicht: J.P. Hasebroek • Aniël
Aniël Zie Aniël. Zij koelt haar blanke voetenIn ’t beekje, daar de zon haar blaakt.Daar komt een zwaan ze met haar klacht ontmoeten:‘Foei u, die ’t water troebel maakt!’ Maar Aniël spreekt met een traan in de oogen:‘Wat vreest ge? O wees gerust, vriendin!Straks wordt de beek weêr klaar en onbewogen,En spiegelt zich ’t azuur er in. … [Lees meer...] overGedicht: J.P. Hasebroek • Aniël
‘Het loon der gastvrijheid’ (1839)
Jeugdverhalen over joden (89) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendMoraal: wie goed doet, goed ontmoetWaarschijnlijk vertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘Het loon der gastvrijheid’ is in 1839 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dit weekblad werd toen uitgegeven door H. Nijgh in Rotterdam. … [Lees meer...] over‘Het loon der gastvrijheid’ (1839)
Beschouw het leven als een zomerdag… niet meer
Het reisverslag is een goede vorm voor een boekje over Louis Couperus: iemand die weliswaar vooral bekend is door zijn 'Haagse' romans en zijn uitspraak 'Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar', maar die een groot deel van zijn leven buiten die stad doorbracht, en óók bekend werd als reisschrijver voor de Haagsche Post. … [Lees meer...] overBeschouw het leven als een zomerdag… niet meer
‘De edele wraak’ (1835)
Jeugdverhalen over joden (88) Door Ewoud Sanders Auteur: Hendrik Mijnoldus Böeseken (1789-1854)Mogelijk vertaald uit het DuitsMoraal: hebt uw vijanden lief Herkomst en drukgeschiedenis Jacoba Johanna Böeseken-Peltenburg (1798-1890) schreef samen met haar man Hendrik Mijnoldus Böeseken aan het begin van de negentiende eeuw drie kinderboeken: Geschenk voor lieve … [Lees meer...] over‘De edele wraak’ (1835)
‘De loterij-jood’ en ‘De kanten jodin’ (1833)
Jeugdverhalen over joden (87) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Birgers! nah wie zal het wagen? Koopt heen briefje voor hacht dagen. Groote prijzen zijn her in. Als het immers kan geberen, Als je rijk wordt, hait een treren [waarschijnlijk: uit de tranen, uit het verdriet / de zorgen; ES] Mit je gansche haisgezin. Birgers! wil’t baij … [Lees meer...] over‘De loterij-jood’ en ‘De kanten jodin’ (1833)
Ephraïm, de joodse heler (1832)
Jeugdverhalen over joden (86) Door Ewoud Sanders Door Amalia Schoppe-Weise (1791-1858)Vertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis De joodse heler Ephraïm is een personage in Hendrik en Maria, of De ouderlooze kinderen: eene treffende en leerzame geschiedenis voor de jeugd van Amalia Schoppe-Weise. Het gaat hier om een vertaling van Heinrich und Maria, oder … [Lees meer...] overEphraïm, de joodse heler (1832)
‘Joden’ (1828)
Jeugdverhalen over joden (85) Door Ewoud Sanders Auteur: Pieter Hanou van Arum (1790-1843) BAREND Weet gij dien Jood niet kwijt te raken? Zeg maar eens, om hem boos te maken, ‘Ei, Smousje! kom op Zaturdag.’ERNST Wel foei! dat ’s immers ons verboden? Daar men geen mensch, en dus ook Joden Niet schelden of vertoornen mag.BAREND Wel nu! een Jood! dat zou wat wezen!ERNST … [Lees meer...] over‘Joden’ (1828)
Wie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
De Multatulileescursus (78) - Jammer, dit! Ik had me hier zo op verhoogd. Kristalman van Atte Jongstra is een van mijn favoriete boeken over Multatuli, en ik had me daarom enorm verheugd op dit boek. … [Lees meer...] overWie die niet inziet, heeft Multatuli’s leven en streven nooit begrepen of aangevoeld
Drie oude jodenmoppen (1811)
Jeugdverhalen over joden (84) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekendVertaald uit het Duits Herkomst en drukgeschiedenis In oude jeugdboeken komen soms ook grappig bedoelde anekdotes of ‘kwinkslagen’ voor waarin joodse straathandelaren de hoofdrol spelen. Drie voorbeelden zijn te vinden in Wintervermaak voor kinderen van verschillenden ouderdom, die zich en hunne … [Lees meer...] overDrie oude jodenmoppen (1811)
‘De feestdag der herstelde Suze’ (1825)
Jeugdverhalen over joden (83) Door Ewoud Sanders Auteur: Petronella Moens (1762-1843) Herkomst en drukgeschiedenis Op vierjarige leeftijd werd Petronella Moens getroffen door kinderpokken. Zij overleefde de ziekte maar werd er blind door. Die handicap weerhield haar er echter niet van om zich verder te ontwikkelen. Haar vader leerde haar schrijven en ook liet zij … [Lees meer...] over‘De feestdag der herstelde Suze’ (1825)
Het interesseerde me enorm hoe sommige Pietjes sommige Mietjes krijgen – al waren ze maar verzonnen
De Multatulileescursus (75) - Kunnen jullie me zien? - Ik kan je wel zien, maar niet horen! - Grappenmaker. Het is twee weken én een eeuwigheid geleden dat we elkaar gezien hebben. Fijn dat we elkaar nu op deze manier kunnen treffen. We zouden nog Multatuli's brieven uit 1885 en 1886 met elkaar bespreken. … [Lees meer...] overHet interesseerde me enorm hoe sommige Pietjes sommige Mietjes krijgen – al waren ze maar verzonnen
De rust van de dodenakker
Gisteren fietste ik naar de kleine, maar schilderachtige begraafplaats Rustoord in Diemen. Er was niemand. Nu ben ik daar al eerder geweest, maar kort geleden had ik ontdekt, dat de veelzijdige, jonggestorven dichter en geleerde Pieter Nieuwland (1764-1794) hier zijn laatste rustplaats had gevonden. Het kerkhof dateert van 1791, en hij was een der eersten, die daar in de open … [Lees meer...] overDe rust van de dodenakker
