Door Henk Wolf Het Frans heeft een behoorlijk simpel systeem van bepaalde lidwoorden: er zijn er maar vijf: l', le, la, 'leh' en 'lez' (die laatste twee allebei als les geschreven) en de keuze ervan wordt vrij eenduidig bepaald door de factoren woordgeslacht, getal en beginklank van het volgende woord. De enige echte afwijkingen daarvan zijn van die gekke combinaties als in … [Lees meer...] overVereenvoudiging van het Friese lidwoordsysteem in Duitsland?
Fries
Een Joodse blackface bij de Halbertsma’s
Door Bouke Slofstra Levie Zadok, een Amsterdams-joods personage van Jan Schenkman, staat met een zwart gepoetst gezicht op de markt in Den Haag. Hij klopt het publiek geld uit de zakken door zich voor een “bosjesman” uit te geven. Het fragment komt uit de eerste van een serie Levie-Zadokbrieven, die vanaf 1854 verschijnt. De scène is waarschijnlijk op de werkelijkheid … [Lees meer...] overEen Joodse blackface bij de Halbertsma’s
Hoe redden we het Fries? Meer vergaderen!
Hoe slecht het gaat met het Fries? Neem de problemen van het Nederlands en vermenigvuldig ze met zeven, en je krijgt een benadering. Neem het onderzoek: de Fryske Akademy zoekt al geruime tijd vergeefs naar een directeur, alle opleidingen aan de universiteiten kampen met problemen, er komen daardoor ook steeds minder nieuwe onderzoekers bij. Als er niets gebeurt is het over een … [Lees meer...] overHoe redden we het Fries? Meer vergaderen!
‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Door Henk Wolf In 2016 viel me het woord stilgeboren als eufemisme voor doodgeboren voor het eerst op. Ik heb er toen een stukje over geschreven. In 2018 heb ik dat opnieuw gedaan. Ik constateerde toen dat het gebruik ervan was toegenomen en dat het ook in het Duits voorkwam (als stillgeboren). In het Engels komt het al veel langer voor (als stillborn). … [Lees meer...] over‘Stilgeboren’ bereikt het Fries
Bliid mei in deade protter
Troch Aant Mulder Ik hie mei in oar ûnderwerp komme wollen, mar dat wurdt him net. As der Frysk nijs ynkomt, dan kin en wol ik dêr net omhinne. En dat Fryske nijs is der. De fjirde taalatlas is ferskynd en dêr steane nijsgjirrige dingen yn. De taalatlas fan 2019/2020, dy’t no krekt beskikber kommen is, dat is de fjirde op rige. Om de fjouwer jier wurdt sa’n taalatlas … [Lees meer...] overBliid mei in deade protter
Hoksebokse
Door Henk Wolf De Leeuwarder Courant voert al een paar jaar het rubriekje Nij Frysk Wurdboek, waarin lezers worden uitgenodigd om goed-Friese alternatieven voor (meest Engelse) leenwoorden aan te leveren. Af en toe blijkt er al lang een goed alternatief te bestaan, maar de redactie heeft het liefst creatieve nieuwvormingen. Deze week wilde de redactie graag alternatieven … [Lees meer...] overHoksebokse
In het Fries over bemoeizucht praten
Door Henk Wolf Het Fries en het Nederlands delen natuurlijk een heleboel idioom, maar ze hebben ook hun eigen manieren van zeggen. In het betekenisveld 'bemoeizucht' is er in het Fries veel talig moois te vinden dat ik in elk geval in het Nederlands niet ken. Hierbij een klein proefje. … [Lees meer...] overIn het Fries over bemoeizucht praten
Nederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Door Henk Wolf De Nederlandse overheid moet er nodig voor zorgen dat het vak Fries veel meer lestijd krijgt en veel meer als voertaal bij andere vakken wordt gebruikt. Dat schrijft de visitatiecommissie die in opdracht van de Raad van Europa heeft onderzocht of Nederland zich houdt aan het Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Wat betreft het Fries op … [Lees meer...] overNederland krijgt weer onvoldoende voor Fries op school
Over wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Door Henk Wolf en Reitze Jonkman Drie weken geleden hebben wij ervoor gepleit historische interne dialectstudie te combineren met het bestuderen van de externe geschiedenis van de taal in Nederland. De aanleiding was een webinar door Marc van Oostendorp over de Waddendialecten waarin hij op basis van een vergelijking met de hedendaagse standaardtalen Nederlands en Fries, de … [Lees meer...] overOver wat het actualiteitsprincipe met de geschiedenis van het Zuiderzeepoldernederlands in vergelijking met het Waddenhollands te maken heeft
Waarom heet een theedoek in het Fries ‘skûlk’ en in het Nederlands niet?
Door Henk Wolf Een schort is in het Fries een skelk en een theedoek wordt door een deel van de Friestaligen skûlk (uitspraak 'skoelk') genoemd. Beide woorden zijn ontstaan uit samenstellingen van twee woorden: skelk < skerteldoek < skerte ('schoot') + -el- (tussenklanken) + doekskûlk < skûteldoek < skûtel ('schotel') + doek De woorden zijn heel sterk … [Lees meer...] overWaarom heet een theedoek in het Fries ‘skûlk’ en in het Nederlands niet?
Het Bokwerters als protesttaal
Door Henk Wolf Er zijn voor het naast een beetje Friezen die nooit gehoord hebben van Bokwerters, een taal die gaan moet voor Hooghaarlemmerdijks, maar daar zo'n bult letterlijk overgezet Fries in zit dat een het Fries taaleigen al wat heem hebben moet om het nakomen te kunnen.Het Bokwerters (of Bokwerders of Bokwerds) is bedacht door schrijver-journalist Rink van der Velde. … [Lees meer...] overHet Bokwerters als protesttaal
Luistertaal
Door Mirjam Günther Laatst was er ophef op social media over een interview waarin de interviewer Fries sprak en de geïnterviewde Nederlands. Enkele twitteraars waren van mening dat het ‘asociaal’ is om elkaar in verschillende talen aan te spreken. In dit geval had, volgens de twitteraars, de interviewer zich aan moeten passen aan de geïnterviewde en ‘gewoon’ Nederlands … [Lees meer...] overLuistertaal
Over een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
Door Henk Wolf Dinsdag besteedden zo'n beetje alle Friese media aandacht aan een urenlange schimpkanonnade op Twitter aan het adres van Friezen. Wie er meer over wil lezen, vindt hier, hier en hier berichten. Eventjes was #Fries nummer 1 in het lijstje van trending topics.De aanleiding was een Twitterreactie van iemand op een interview van journalist Arjen de Boer van … [Lees meer...] overOver een leuk tweetalig interview – en de onverholen agressie die het opriep
Twee soorten tussen-n
Door Henk Wolf In het Nederlands kun je twee woorden combineren tot een nieuw, samengesteld woord. Soms kan dat direct: piano+ leraar = pianoleraar. Soms valt er een stukje weg: aarde + verschuiving = aardverschuiving. En soms komt er een stukje tussen: regering + leider = regeringsleider.De geschreven tussen-n is NederlandsEen zo'n stukje dat je als stopverf tussen de … [Lees meer...] overTwee soorten tussen-n
Het regionale als rechtvaardiging voor afwijking van de norm
Door Henk Wolf "Maar hun is Brabants. In het Nederlands zeggen we: zij." Zomaar een zinnetje van het internet, waarop het gebruik van hun als grammaticaal onderwerp wordt geclaimd voor een bepaalde regionale variëteit. Juist is het niet wat de internetter schrijft: hun wordt vermoedelijk een dikke eeuw lang als onderwerp gebruikt en het heeft zich in Nederland overal … [Lees meer...] overHet regionale als rechtvaardiging voor afwijking van de norm
Sneustra’s, klungelsma’s en pafstra’s
Door Henk Wolf Friezen zijn dol op hun -a-achternamen, zo dol dat ze op basis van bestaande patronen in de negentiende eeuw zelfs nieuwe familienamen zijn gaan vormen die niet helemaal etymologisch verantwoord waren. Zo werd -sma, dat oorspronkelijk een familierelatie aangaf, zoals in Jansma, toen ook achter plaatsbepalingen geplakt. Een naam als Dijksma is dan ook het … [Lees meer...] overSneustra’s, klungelsma’s en pafstra’s
De Vijftien Tekenen van de Eindtijd
Oude Folklore in het Oudfries, deel 5 De wereld staat in brand. Een paar maanden geleden was dat nog letterlijk zo, toen Australië kampte met één van de hevigste bosbranden sinds de opgetekende geschiedenis. Eerder in 2020 dreigde de Derde Wereldoorlog, en vanaf maart raast er een nieuwe pest over de wereld. Ondertussen dreigen nieuwe economische recessies, en ook de … [Lees meer...] overDe Vijftien Tekenen van de Eindtijd
De wetten van Mozes
Oude Folklore in het Oudfries, deel 4 Zodra je werkt met oude rechtsbronnen, dan kan je ervan uitgaan dat de meeste folklore betrekking heeft tot recht. In de eerste en tweede aflevering van deze reeks hebben we al kunnen zien hoe het recht op eigen wetten van Karel de Grote afstamt, althans volgens de Friezen zelf. Deze verwijzing naar het historische figuur Karel de … [Lees meer...] overDe wetten van Mozes
Tsead Bruinja leest Anne Feddema
Het verblijf – dag 43 STEUN ONS IN DE VERBLIJFSKOSTEN Tsead Bruinja is de regerend Dichter des Vaderlands van Nederland. Anne Feddema (1961) is een Fries dichter en beeldend kunstenaar. Presentatie, format, productie, vogels en muziek: Michiel van de Weerthof. Het verblijf wordt mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Taalunie. … [Lees meer...] overTsead Bruinja leest Anne Feddema
Koning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries Deel 2 Bij de Magnuslegende, die we de vorige keer hebben bekeken, lijkt op het eerste gezicht mogelijk te zijn dat het een historische gebeurtenis betreft. Deze wijdverspreide Oudfriese legende lijkt te zijn ontdaan van allerlei elementen die we tegenwoordig als fantasie zouden afdoen. Dit gaat niet altijd op, zoals bij de tekst die we … [Lees meer...] overKoning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries
Deel 1: het privilege van Karel de Grote Als je een onderwerp lang genoeg bestudeert, dan kom je het overal tegen. Een wiskundige gaat de wereld waarnemen in getalsmatige verhoudingen en algoritmes. Een bioloog vindt de rijkste ecosystemen onder een steen in het park. En ik, hij die zich vooral met mythologie en volksverhalen bezighoudt, vindt narratieven op de vreemdste … [Lees meer...] overOude Folklore in het Oudfries
Frysk studearje oan de Ryksuniversiteit Grins
(Klik hier om de video op YouTube te bekijken.) … [Lees meer...] overFrysk studearje oan de Ryksuniversiteit Grins
Vacature: Direkteur-bestjoerder, Fryske Akademy
Wolle jo in bydrage fan betsjutting leverje oan wittenskiplik ûndersyk foar en oer Fryslân? Binne jo immen dy’t ferbynt en in ynspirearjend lieder dy't it boechbyld wêze kin foar de ûntwikkeling fan 'e Fryske Akademy nei in robúst ûndersyksynstitút dat klear is foar de takomst, in wittenskiplik sintrum dat weardefolle ynsichten en brûkbere tapassingen leveret foar Fryslân en de … [Lees meer...] overVacature: Direkteur-bestjoerder, Fryske Akademy
Multatuli in het Fries in 1876
Door Eric Hoekstra en Reinier Salverda Vandaag, 2 maart 2020, is het de tweehonderdste geboortedag van Multatuli, en daarom verschijnt op het blog van het Friese culturele tijdschrift De Moanne de Friese vertaling van zijn ‘Het Gebed van de onwetende’ uit 1861. … [Lees meer...] overMultatuli in het Fries in 1876
Befrijing yn ’e Fryske literatuer
3e Dei fan ‘e Fryske Letterkunde Yn 2020 wurdt betocht dat it 75 jier ferlyn is dat Fryslân befrijd waard. Sadwaande organisearje Tresoar en de Fryske Akademy in kongres oer it tema Befrijing yn ’e Fryske Literatuer. It kongres wurdt op freed 6 novimber 2020 holden by Tresoar yn Ljouwert, de stêd dy’t sûnt dit jier de titel UNESCO City of Literature hat. … [Lees meer...] overBefrijing yn ’e Fryske literatuer
