Door Jan Uyttendaele Alle eerstejaarsscholieren van het middelbaar onderwijs in Nederland en Vlaanderen hebben op 1 september 2014 een gratis taalboekje gekregen van de Nederlandse Taalunie: Nederlands voor Taalhelden. Volgens een bericht op de website vande Taalunie is het ‘niet bedoeld als leerboek, wel als naslagwerk. Het is getoetst aan het referentieniveau … [Lees meer...] overNederlands voor taalhelden: een gemiste kans?
Gastcolumns
Uitslag van de Grote(-)Vondelquiz
Door Roland de BonthOp 15 juli 2014 verscheen op Neder-L de Grote(-)Vondelquiz, die betrekking had op al Vondels toneelstukken. Wie alle vragen goed had beantwoord, kreeg 33 letters te zien die te samen de slotregel vormden van het beroemde hekeldicht ‘Roskam’. Uit deze regel was het woord ‘gebeente’ weggelaten. Na één dag waren de juiste antwoorden en het ontbrekende … [Lees meer...] overUitslag van de Grote(-)Vondelquiz
Toponderzoekers moeten topdocenten willen zijn
Door Johan Oosterman, hoogleraar oudere Nederlandse letterkunde, Radbouduniversiteit NijmegenAfgelopen week was er reden voor opgetogen persberichten van de Nederlandse universiteiten. Vrijwel allemaal zijn ze gestegen in de Shanghai ranking, een van de toonaangevende ‘hitlijsten’ van de beste universiteiten in de wereld, en alle Nederlandse universiteiten behoren tot de … [Lees meer...] overToponderzoekers moeten topdocenten willen zijn
Addenda EWN: waal en wiel
Door Michiel de Vaanwaal zn. v. en wiel zn. ‘kolk door dijkdoorbraak ontstaan’Het Nederlands kent twee woorden met dezelfde betekenis. (1) Onl. Vual, mv. Vuala ‘afgrond’ (10e e., Wachtendonckse Psalmen), Mnl. wael en wale(meestal m.) ’poel, plas, kolk’. Vanaf de 13e eeuw werd waal uit de standaardtaal verdrongen door wiel. Vroegnieuwned. waal wordt in Westnl. dialecten gevonden … [Lees meer...] overAddenda EWN: waal en wiel
Romaans aan de Rijn: enkele Romeinse plaatsnamen in Nederland
Door Peter Alexander KerkhofUniversiteit LeidenRomeinen in NederlandOp school leert iedere Nederlander dat er Romeinen in Nederland zijn geweest. Het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden herbergt prachtige sporen van deze vroegere aanwezigheid: van sarcofagen tot votiefaltaren, van sieraden tot zelfs een vergulde helm. Rond het begin van onze jaartelling richtten Romeinen aan de … [Lees meer...] overRomaans aan de Rijn: enkele Romeinse plaatsnamen in Nederland
Afrikaans as taal aan universiteite in Suid-Afrika: probleem of oplossing?
Door Prof. Wannie CarstensVoorsitter SA Akademie vir Wetenskap en Kuns (Direkteur Skool vir Tale, Noordwes-Universiteit, Potchefstroomkampus)Dit artikel verscheen eerder in Rapport, So. 8 Junie 2014.Bestuur eerder die taal beterWat is die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns se standpunt oor Afrikaans as universiteitstaal? vra iemand my onlangs. My antwoord was dat dit een … [Lees meer...] overAfrikaans as taal aan universiteite in Suid-Afrika: probleem of oplossing?
Zelfmoord van een gouverneur met een bochel
De letterkundige Marita Mathijsen heeft onlangs een eigen weblog begonnen, 'Het laatste nieuws uit de negentiende eeuw'. Wij plaatsen hier met toestemming het stukje van gisteren door; volg Mathijsen vanaf nu op haar eigen weblog! Door Marita Mathijsen In 1836 neemt Jacob van Lennep voor zijn zonen een Engelse gouverneur aan, Leopold James Lardner. Lardner had een … [Lees meer...] overZelfmoord van een gouverneur met een bochel
De Grote(-)Vondelquiz
Doe mee aan onze zomerse quiz! Met een aantrekkelijke hoofdprijs!Door Roland de BonthTijdens mijn studietijd aan de toenmalige Katholieke Universiteit Nijmegen – midden jaren tachtig – maakte ik kennis met de oprichter van Neder-L, Ben Salemans. Samen met Frans Schaars werkte hij aan een project om een concordantie te vervaardigen van het volledige dramatisch oeuvre … [Lees meer...] overDe Grote(-)Vondelquiz
Schelden kost geld
Een vroegmiddeleeuws Nederlands woord voor passieve homoseksueel Door Peter Alexander Kerkhof In de vroege zesde eeuw vond er een gebeurtenis van groot taalkundig belang plaats. Toen lieten de Franken namelijk hun gewoonterecht opschrijven. De Franken waren een Germaanstalige volkerengroep die in de vijfde eeuw het Romeinse rijk waren binnengevallen en een koninkrijk hadden … [Lees meer...] overSchelden kost geld
Wat de Sultan kan leren van de Revisor
Door Martijn Benders Het was naar ik meen ergens rond 1880 toen schrijvers en dichters het idee kregen om een soort gezamenlijk huiskamertje te beginnen dat 'literair blad' moest gaan heten. Gezellig, maar het ging destijds zoals het hoort gepaard met veel pretenties en bravoure - hier werd het hoogste van de menselijke geest geëtaleerd, het summo numinevan de … [Lees meer...] overWat de Sultan kan leren van de Revisor
Die leksikograaf als ekostryder
Deur Fred PheifferIn die hersiening van ’n gevestigde woordeboek, een wat al ’n hele paar dekades oud is, kry die leksikograaf dikwels nie net met konkrete hersieningskwessies te doen nie, maar ook nie-konkrete. Konkrete hersieningskwessies het byvoorbeeld te doen met woorde en uitdrukkings wat verouderd geraak het en met betekenisverskuiwing, op grond van die taalaanvoeling … [Lees meer...] overDie leksikograaf als ekostryder
Gelijkenis
door Gert de Jager Niet direct de fysionomie, maar lichaamsbouw, schedelvorm. Koppen waarmee je een gat in de grond kunt boren. Je komt uit bij Paaseiland. Mijn grootste tekortkoming? Dat ik naïef ben. Dat lieg je, zegt de door de wol geverfde interviewer. Nee, ik ben naïef. We zien: als er iets is wat hij oprecht meent, dan is het dat. De ander: ik ben te goed … [Lees meer...] overGelijkenis
Wandelende pinautomaat was eerst een wandelende portemonnee
Door Ton den BoonOp Neder-L signaleerde Marc van Oostendorp onlangs de nieuwe uitdrukking 'wandelende pinautomaat'. Aanleiding was de PVV-campagnetaal waarin Nederland werd getypeerd als 'pinautomaat van Europa': een land dat 'gratis geld' verschaft aan andere landen, die daar dus zonder tegenprestaties van profiteren.Splinternieuw is die uitdrukking trouwens niet: eind … [Lees meer...] overWandelende pinautomaat was eerst een wandelende portemonnee
Vrede is eten met muziek
Door Mechtelien van BarneveldVrede is eten met muziekVredig eten is goed etenWant lekker eten doet men alleen in rust en vredeVoor een goede spijsvertering is het een vereisteDat men elke hap minstens vijftien maal kauwt;Daarom eet men met muziek ook beterWant onder vrolijke tonen bewegen de kaken vanzelfHarmonieus en met de kaken ook de slokdarmEn later zelfs de overige dertig … [Lees meer...] overVrede is eten met muziek
Lucebert en leerlingen
Door Mechtelien van BarneveldDe placematWat is het schilderij een bron van inspiratie geweest voor generaties leerlingen! En ook voor leraren, ouders en passanten. Lucebert is een leermeester. Alle kleuren van de regenboog, alle facetten van het bestaan komen in zijn werk aan de orde, zowel in in het beeldend werk als in de gedichten. Het volledige leven als motor voor leren en … [Lees meer...] overLucebert en leerlingen
Geen zin om verschillende kanten van een verhaal te onderzoeken? Dan maak je maar zin!
Door Milfje MeulskensOphef alom: Nederlandse studenten kunnen niet meer schrijven. Wie dacht dat het onderwerp, dat steeds opnieuwstof doet opwaaien, te ruste was gelegd, komt bedrogen uit: vorige week stond er wéér een opiniestuk in de Volkskrant over de kwestie. Helaas lijkt de schrijver hiervan, Martin Slagter, de discussie totaal niet te hebben gevolgd, zo constateert ook … [Lees meer...] overGeen zin om verschillende kanten van een verhaal te onderzoeken? Dan maak je maar zin!
De halve waarheid van zendeling Martin Slagter
Door Thomas van Aalten‘Geen zin in grammatica? Dan maak je maar zin!’ Het staat gisteren boven een opiniestuk van Martin Slagter in de Volkskrant. Slagter werkt al heel lang in het onderwijs, en schrijft ook al lang opiniestukken. In zijn intro brengt hij al de verbluffend vernieuwende boodschap: ‘Alleen door middel van het onderwijs kunnen we de schrijfvaardigheid van … [Lees meer...] overDe halve waarheid van zendeling Martin Slagter
Lucebert op zolder
Op het weblog Lucebert op tafel doen docenten van het Werkmancollege in Groningen verslag van de restauratiewerkzaamheden van het schilderij Vrede is eten met muziek van Lucebert. Neder-L publiceert in de komende tijd enkele gastcolumns van onze Groningse collega's. Door Mechtelien van Barneveld Ja, daar zat hij, bij ons op zolder, 13 september 1985. Lucebert … [Lees meer...] overLucebert op zolder
Twintig jaar examens Nederlands (en nog steeds niet tevreden)
Door Anneke Neijt Hoogleraar Nederlandse taalkunde, Radboud Universiteit NijmegenMet het oog op de examens die volgende week beginnen is het interessant om de examens Nederlands van vroeger te vergelijken met die van nu. Ik kies de tekstverklaringsexamens van de mavo uit 1993 en het vmbo uit 2013. Het gaat in beide jaren om vier teksten waar de leerlingen twee uur de tijd voor … [Lees meer...] overTwintig jaar examens Nederlands (en nog steeds niet tevreden)
Opruimen
Door Marijke De Belder Soms regent het in mei. Soms gebeuren er zelfs nog eindeloos veel treuriger zaken die je bij de Grote Vragen doen aanbelanden. Om zulke tollende gedachten te vermijden kan een mens zich vermeien met de kleine vragen. Het lusthof van deze taalkundige zijn dan de woordenboeken van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, een fort van minutieus … [Lees meer...] overOpruimen
Kromspraak
Door Hans Aniba Een taaltrainer die het verdient zo te heten, is als een koorddanser. Hij is voortdurend op zoek naar het juiste evenwicht. (Lees voor ‘hij’desgewenst ‘zij’.) Vrijwel onafgebroken is hij aan het afwegen of hij feedback moet geven of niet. En zo ja, op welk moment en op welke manier. Mogelijk geldt dat voor trainers, docenten, onderwijsgevenden in het … [Lees meer...] overKromspraak
Tweederlands
Door Hans Aniba, taaltrainerIk voorzie in mijn dagelijks brood, mijn wekelijkse tonijn en mijn maandelijkse rijsttafel door anderstaligen te leren communiceren in het Nederlands. Althans, dat is mijnomschrijving; niet al mijn cursisten zien het zo. Sommigen nemen een Europees minderheidstaaltje als het onze sowieso niet helemaal serieus en zijn er heilig van overtuigd dat … [Lees meer...] overTweederlands
Nedersaksisch: de verzwegen taal
Door Martin ter DengeEen van de meest onderbelichte talen in het Nederduitse taalgebied is het Nedersaksisch. Dat is niet zo gek, want het besef dat het een internationale taalgroep is, is nogal vertroebeld. En niemand heeft een goedwerkend filter. Ten eerste is er zoveel taalvariatie dat je het moeilijk als één taal kunt bevatten. Ten tweede zijn de sprekers er zelf niet erg … [Lees meer...] overNedersaksisch: de verzwegen taal
In memoriam Hugo Brandt Corstius
Door Jan LandsbergenHugo Brandt Corstius, vooral bekend door zijn scherpzinnige columns en de prachtige boeken over het Opperlan(d)s, was ook Nederlands eerste computerlinguïst. In de jaren zestig van de vorige eeuw schreef hij onder andere programma's voor het scheiden van woorden in syllaben, voor de vorming van verkleinwoorden en voor het vertalen van getalnamen. De … [Lees meer...] overIn memoriam Hugo Brandt Corstius
Van dag en morgen, brontaal en doeltaal
Door R.J. Offerein In Neder-L van 28 februari doet Marc van Oostendorp, duidelijk als niet-agrariër, een heldhaftige poging om tot een vertaling te komen van het woord giornata, als oppervlaktemaat voorkomende in een roman van een Italiaaanse schrijver die, zo meldt hij, graag aan het Engels of het dialect ontleende, zelfbedachte en ouderwetse woorden gebruikte. Hij waagt … [Lees meer...] overVan dag en morgen, brontaal en doeltaal
