Over een Tilburgs woordenboek Sinds kort weet ik wat vermicelli in het Tilburgs is: fèrmesjèl. Ik heb namelijk het een imposant, vierhonderd pagina's dik diksjenèèr op mijn bureau liggen van een van de best bestudeerde stadsdialecten van Nederland, die om een aantal redenen ook tot mijn favorieten behoort: Goedvertòld. Behalve zijn omvang kent dat woordenboek nog meer … [Lees meer...] over‘Ene kinkenduut springt’
lexicografie
Onder de wol met Betje en Aagje
Als je tot laat naar een beeldscherm zit te turen, kun je slaapproblemen krijgen. Het blauwe licht van het scherm vertraagt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Daardoor blijft je lichaam alerter en val je moeilijker in slaap. Het advies is dan ook om minstens een uur voordat je gaat slapen contact met beeldschermen te vermijden, zodat het lichaam de kans krijgt om te … [Lees meer...] overOnder de wol met Betje en Aagje
De middelste zin van… De Dikke Van Dale
Troostende mergpijpen De eerste zin van de Dikke Van Dale begint op pagina 1 en de laatste op pagina 5160. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er voorafgaand aan pagina 1 nog 51 romeins genummerde bladzijden zijn, maar daar houd ik gemakshalve geen rekening mee. Immers, (vrijwel) niemand leest ooit de inleiding, de gebruiksaanwijzing of het afkortingenoverzicht van een … [Lees meer...] overDe middelste zin van… De Dikke Van Dale
17 september 2025: Symposium Jiddisch
Graag nodigen de Stichting Jiddische Lexicografie Amsterdam, het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) en het Goethe Institut Amsterdam u uit voor een feestelijk programma ter gelegenheid van de opname van het Jiddisch-Nederlands Woordenboek in het INT-woordenboek-portaal. Reserveer tijdig met deze link. Deuren open: 15.45 Programma: 16.00 - 18.00 daarna … [Lees meer...] over17 september 2025: Symposium Jiddisch
Nieuw – en Oud – in Trefwoord
Nieuw in Trefwoord In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Oud in Trefwoord Trefwoord is een digitaal tijdschrift voor lexicografie. Het tijdschrift is in 1992 in het leven geroepen door het Matthias de Vriesgenootschap, een genootschap voor Nederlandse lexicografen en … [Lees meer...] overNieuw – en Oud – in Trefwoord
Wie heeft het woordenboek de Dikke Van Dale geschreven?
Een video vanuit het woordenboekmuseum in Sluis. … [Lees meer...] overWie heeft het woordenboek de Dikke Van Dale geschreven?
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Een overzicht van alle eerder verschenen artikelen uit Trefwoord (en De Woordenaar) staat op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over woordenboeken, woordenboekmakers en andere … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Woordenboeken als wapens voor de rechter
Er zijn vermoedelijk geen woorden waarover zoveel is geschreven als over Jood. Althans, dat meent Ewoud Sanders, en als er iemand is die dat weten kan, is hij dat – de Nederlandse historicus die het allermeest weet over taal. Sanders is zelf ook al heel lang bezig geweest met het onderwerp. Twintig jaar geleden deed hij al onderzoek naar 'het beeld van Joden in de … [Lees meer...] overWoordenboeken als wapens voor de rechter
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Een overzicht van alle eerder verschenen artikelen uit Trefwoord (en De Woordenaar) staat op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over lexicografische onderwerpen zijn welkom. U kunt uw … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Een monument voor het Meslânzers
Midslands, heet het in het Nederlands, maar in het woordenboek dat vorige week van deze kleine Waddentaal verscheen, lees je vooral ‘Meslânzers’. In oudere bronnen komt ook nog wel de spelling ‘Meslônzers’ voor. Ergens daartussen ligt de werkelijke klank van dit woord, maar wie dat horen wil, moet er een lange reis voor overhebben. Meslânzers wordt gesproken op het midden van … [Lees meer...] overEen monument voor het Meslânzers
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn de volgende artikelen verschenen: Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over lexicografische onderwerpen zijn welkom. U kunt uw artikel opsturen naar de redactie van Trefwoord. … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Hoe wurket it rymwurdboek?
De Fryske Akademy hat, mei help fan rapper/kollumnist Pieter Zijlstra en syn freonen Sweder Oosterkamp en Teun de Vries, in rymwurdboek ûntwikkele. Hoe wurket sa’n rymwurdboek no eins? Rymje bart op basis fan klanken. De útspraak fan wurden is dus hiel wichtich. Yn de wittenskip wurdt dy útspraak wjerjûn yn saneamd fonetysk skrift. Dat is in spesjaal skrift dat foar alle … [Lees meer...] overHoe wurket it rymwurdboek?
“Minne bak”
Okkerdeis frege in kollega op ’e Akademy wat ik bedoelde mei “minne bak”. Ik skeat fuortendaalks yn ’e ferdigening. “Kinst dat net? Dat is dochs hiel gewoan Frysk!” Ik blufte eins, want as sy as beropsfries de útdrukking net kin, is it miskien dochs net sok “gewoan Frysk”. “Minne bak” is suver myn standert-reaksje as der wat negatyfs bart. In soarte fan negative ferzje fan … [Lees meer...] over“Minne bak”
Het Glossarium Trevirense
In 1973 bezorgde Piet van Sterkenburg een uitgave van het Glossarium Harlemense en in 1977 van het Glossarium Bernense (samen met Louis de Man). Nu vijftig jaar later is het de beurt aan de Latijns-Middelnederlandse woordenlijst uit de Stadtbibliothek van Trier, het zogeheten Glossarium Trevirense (Codex 1125/2059 Stadtbibliothek … [Lees meer...] overHet Glossarium Trevirense
Vaak zonder het te beseffen
Mijn digitale snuistertochten door Van Dale, om taal aan studenten ‘een beetje inzichtelijk te maken’, bereid ik meestal voor met een woord dat aangebrand is door de actualiteit. Binnen de kortste keren ben ik vervolgens verdwaald, wegens doorklikken, bijsurfen en nogal ongerust nazien in bestanden die officieel boeken zijn geworden. Ditmaal was het de tweede betekenis … [Lees meer...] overVaak zonder het te beseffen
Hoe komt “wappie” in de Dikke van Dale?
Jelle van Baardewijk in gesprek met Nederlandse woordenboekmaker Ton den Boon over de wondere wereld van de Dikke Van Dale. … [Lees meer...] overHoe komt “wappie” in de Dikke van Dale?
Woordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken
Over woordgeslacht, voornaamwoordelijke verwijzing en de relatie tussen die twee bestaat nogal wat verwarring, zo blijkt uit een aantal recente discussies op Neerlandistiek naar aanleiding van informatie daarover in de nieuwe dikke Van Dale. Om ervoor te zorgen dat de discussiepunten voor iedereen helder zijn, wil ik hier een aantal feiten op een rijtje zetten. Daarna geef ik … [Lees meer...] overWoordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken
Microscopisch lezen
Guus Middag heeft een bijzondere techniek ontdekt: close reading op microniveau. Ja, je kunt romans close readen , en gedichten; maar Middag doet het met individuele woorden. Hij demonstreerde de techniek jarenlang in het tijdschrift Onze Taal, en sommige stukjes waren al verzameld in zijn Rarewoordenboek. Nu is er ook nog een Verklarend zakwoordenboekje van rare woorden, met … [Lees meer...] overMicroscopisch lezen
Webinar Woordcombinaties
Op 5 oktober 2021 tijdens de Week van het Nederlands presenteerde het Instituut voor de Nederlandse Taal de nieuwe applicatie Woordcombinaties: een online taalhulp die ondersteuning biedt bij het gebruiken van woorden in context. … [Lees meer...] overWebinar Woordcombinaties
Voer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
Soms denk ik wel eens: “Toch jammer dat er geen hiernamaals bestaat.” Dan ben ik iets tegengekomen dat ik graag zou delen met een overleden collega of nóg liever met de middeleeuwse auteur zelf. Deze week was dat Jacob Verdam, de man achter het fenomenale Middelnederlandsch Woordenboek. In het MNW-artikel MENICH staat onder betekenisonderscheid 2) Menig: Het gaat om het … [Lees meer...] overVoer voor filologen en lexicografen: ‘menich eewich’
Nieuw boek: Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT
Op donderdag 5 november 2020 werd tijdens het symposium 'Op je woorden letten' het nieuwe boek Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT gepresenteerd. Het boek is geschreven door voormalig INL-directeur Piet van Sterkenburg en Frieda Steurs, de huidige directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). In het boek komen Matthias de Vries en zijn taalkundige … [Lees meer...] overNieuw boek: Geen woord te veel. Geschiedenis van INL tot INT
Matthias de Vriespenning voor prof. dr. Dirk Geeraerts
Op donderdag 5 november 2020 ontving prof. dr. Dirk Geeraerts tijdens het symposium 'Op je woorden letten' de Matthias de Vriespenning. Deze bijzondere penning wordt traditioneel door het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) uitgereikt aan taalkundigen die zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt voor de lexicologie en de studie Nederlands. Het was voor het eerst dat de … [Lees meer...] overMatthias de Vriespenning voor prof. dr. Dirk Geeraerts
26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Door Anne Dykstra Joost Hiddes Halbertsma (1789-1869) schreef het Lexicon Frisicum uitdrukkelijk niet voor de Friese bevolking. Toch wordt hij gezien als de founding father van de lexicografie van het moderne Fries. Daar valt wat voor te zeggen, want zijn postuum uitgegeven Lexicon Frisicum (1872) heeft uiteindelijk geleid tot het wetenschappelijke Wurdboek fan de Fryske … [Lees meer...] over26 februari 2020, Leeuwarden: J.H. Halbertsma’s Fries-Latijnse Lexicon Frisicum (1872) vertaald
Nieuw in Trefwoord: twee bijdragen over het Oudfries
In juni van dit jaar werd het 10de International Congress of Historical Lexicography and Lexicology gehouden in Leeuwarden. Twee presentaties gingen over woordenboekprojecten buiten Friesland waarin ook Oudfries woordmateriaal beschreven wordt. Deze bijdragen zijn nu in vertaling opgenomen in Trefwoord, het digitale tijdschrift voor de lexicografie. Andreas Deutsch, … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord: twee bijdragen over het Oudfries
Pas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
Komt een klimaatschieter op gewelddadige wijze op voor het milieu? Is een dwangzoen een typisch gevalletje #MeToo? En zijn kastelen in Spanje echt een bezoekje waard? In het nieuwe boek Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje bespreken Dirk Geirnaert en Roland de Bonth de betekenis en herkomst van ‘woorden die we wisten’. … [Lees meer...] overPas verschenen: Klimaatschieter, dwangzoen en kastelen in Spanje
