Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

morfologie

Wij bin / wij binne

door 1 Reactie

Door Henk Wolf De meervoudsvorm van Friese werkwoorden in de tegenwoordige tijd krijgt als regel een van de uitgangen -e of -je. Zo staat dat in alle boekjes, zo is het in de schrijftaal, zo doen de nieuwslezers van Omrop Fryslân het. Alleen in de dagelijkse praktijk is het nog weleens anders. Er is namelijk een groep werkwoorden waarbij de meervoudsuitgang -e kan worden … [Lees meer...] overWij bin / wij binne

Transgender is helemaal geen bijvoeglijk naamwoord

door 12 Reacties

Door Henk Wolf Via een linkje in Taalpost van het Genootschap Onze Taal belandde ik laatst bij een artikeltje met de titel 'Transvrouwen bestaan niet, trans vrouwen wel'. Het ging over de spelling van 'transvrouwen', met of zonder spatie. De schrijfster van het artikel, Olave Nduwanje, gebruikt wel een spatie. Ze pleit daarbij niet voor spellingrebellie, maar motiveert haar … [Lees meer...] overTransgender is helemaal geen bijvoeglijk naamwoord

Marrekies

door 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp Iemand schreef ergens lievie en iemand vond dat vreemd. Dat moest toch lieffie zijn, met een f? Iemand wendde zich tot mij en vroeg wat nu het juiste antwoord was. Er is natuurlijk geen 'juist', maar ik zou zelf hier ook geneigd zijn een f te zeggen. De enige reden die ik me kan voorstellen is als je toch al geen verschil maakt tussen f en v, als … [Lees meer...] overMarrekies

Menig school heeft vacatures

door 2 Reacties

Door Siemon Reker Dat menig bij het traditionele ontleden een onbepaald voornaamwoord heette was een passende aanduiding, veel beter dan bijvoorbeeld in het geval van alle of geen. Menig betekent dat er ‘nogal wat’ van de aangeduide groep vallen onder wat er beweerd wordt, bij alle en geen ontbreekt die onduidelijkheid, die onbepaaldheid. Als iets betrekking heeft op geen mens … [Lees meer...] overMenig school heeft vacatures

Een nieuw achtervoegsel in 2017

door 7 Reacties

Door Siemon Reker Is er in 2017 een nieuw achtervoegsel in de Tweede Kamer opgedoken? Dat is niet helemaal zeker maar waarschijnlijk is het wel. In ieder geval is het kalenderjaar 2017 de tijd dat -gedreven in vergelijking met andere jaren voldoende vaak als suffix in de Handelingen genoteerd werd om te veronderstellen dat dit het jaar van De Doorbraak is. Het gaat in 2017 … [Lees meer...] overEen nieuw achtervoegsel in 2017

Histoire d’O

door 22 Reacties

Door Ad Foolen Ik dacht dat het gebruik van de negatief evaluerende uitgang –o z’n beste tijd gehad had, maar in Neerlandistiek van 22 maart werd deze afleidingsvorm zowaar twee keer gebruikt, en wel in de bijdrage De finale dagen in de schemer van Marc Kregting: “Ik ga er maar even aan voorbij dat zulke waarnemingen elk vooroordeel over culturo’s bevestigen …”. En: “Opnieuw … [Lees meer...] overHistoire d’O

Een sneejke en een kaffeetje

door 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp De onlangs overleden dialectoloog Johan Taeldeman blijkt bij zijn overlijden nog een klein sieraadje te hebben achtergelaten. Het artikel is onlangs gepubliceerd in Taal en Tongval, zijn lijfblad, het gaat over het dialect van zijn geboortedorp, Kleit in het noordwesten van Oost-Vlaanderen, en het doet waar Taeldeman altijd zo goed in was. Het … [Lees meer...] overEen sneejke en een kaffeetje

‘Doorgeschoten flexisme’

door 3 Reacties

Door Marc van Oostendorp Het achtervoegsel -isme is geloof ik zijn betekenisgebied aan het uitbreiden. Er is weer een nieuwe nuance aan het ontstaan: die van de discriminatie. Het Taalportaal somt al een aantal mogelijke betekenissen op: het achtervoegsel kan verwijzen naar 'pathologische condities', zoals in botulisme en alcoholisme, of naar taaleigenaardigheden, zoals … [Lees meer...] over‘Doorgeschoten flexisme’

Suffixsonnet: –esk

door 5 Reacties

Door Marc van Oostendorp Het suffix -esk is soms object van spot en hoon. De ANS vindt het meer iets voor intellectuelen. Toch zijn er ook wel mensen die er graag mee spelen een heus genootschap zet de vorm zelfs op een troon. De woorden met dit suffix klinken licht frivool: terwijl clownesk, burlesk, carnavalesk wel gaan, spreekt niemand van zijn pauperesk … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –esk

Suffixsonnet: –air

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Celibatairs doen iets met celibaat. Een miljonair doet iets met een miljoen, een legionair iets met een legioen. Men 'doet iets met' als -air aan 't einde staat. De oorsprong is Latijn. Ja, weliswaar is het tot ons via 't Frans gekomen maar dat heeft -arius overgenomen dat ook het -aar werd in ons molenaar. Die èè in -air laat de oorsprong … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –air

Suffixsonnet: –ster

door Reageer

Door Marc van Oostendorp 't Is kerst. Hier is hij weer, uw brave suffixzanger die ieder jaar, begeleid door fraaie harpakkoorden, suffixsonnetten zingt over de vorm van woorden. Vandaag: in taal zijn vrouwelijke woorden langer. Zie hier een man. Echt wat je noemt een wandelaar., maar zijn vriendin beslaat maar liefst vier letters meer: een wandelaarster - lange dame, … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –ster

Hoe ontstaat een nieuw woorddeel?

door 2 Reacties

Het onderstaande stuk is onderdeel van de nieuwsbrief Neerlandistiek voor de klas. Anders dan andere stukken hier is het primair gericht voor gebruik in de les, door scholieren. Door Marten van der Meulen Taal is een bouwwerk. Klanken of letters maken woorden, woorden maken zinnen en zinnen maken gesprekken of teksten. Maar woorden bestaan soms ook weer uit woorden. Bij … [Lees meer...] overHoe ontstaat een nieuw woorddeel?

Ilja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat

door 4 Reacties

De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (16) Door Marc van Oostendorp Er is in de taalwetenschap al lang discussie over de vraag of woorden wel bestaan. Ja, mensen schrijven soms spaties, maar correspondeert dat wel met iets reëels in de taal? Met 'reëel' bedoelen taalkundigen dan: iets dat van nature in talen is gegroeid en niet het gevolg is van een of andere technologische … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat

Eiergele eischaal

door 7 Reacties

Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen klerenwinkel en kleermaker? Je kunt op de een of andere manier niet kleerwinkel zeggen of klerenmaker; ik in ieder geval niet. Of om nog preciezer te zijn: ik heb het idee dat ik wel klerenmaker zou kunnen zeggen, maar dat zou dan net een wat andere betekenis hebben dan kleermaker, bijvoorbeeld een wat minder professionele, … [Lees meer...] overEiergele eischaal

In Memoriam Henk Schultink

door 1 Reactie

Door Wim Klooster Op 7 januari van dit jaar overleed Prof. dr. Henk (Hendrik) Schultink op 92-jarige leeftijd. De eerste keer dat ik hem zag moet zo’n 56, 57 jaar geleden zijn, toen ik de pre-candidaatscolleges van Reichling volgde, en hem dan altijd vooraan in de zaal aantekeningen zag zitten maken. Hij was toen assistent (zoals dat toen heette) van Reichling. In die periode … [Lees meer...] overIn Memoriam Henk Schultink

Henk Schultink en Anne Frank. Uit een vooroorlogs verleden

door Reageer

Door Jan Noordegraaf Op 7 januari j.l. overleed de Utrechtse emeritus hoogleraar Algemene Taalwetenschap Henk Schultink. Hij is 92 jaar oud geworden. De gang van zaken op het gebied van de neerlandistiek is hij altijd met belangstelling blijven volgen. Zo was hij vanaf 1963 lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden. Enige tijd geleden werd ik door een … [Lees meer...] overHenk Schultink en Anne Frank. Uit een vooroorlogs verleden

Be en ig

door Reageer

Door Johan Rooryck Het verbaal suffix –ig is niet bepaalbaar Als ‘voorzien van iets’, wél doet het ondergaan: wie pijnigt past pijn toe, of brengt iets aan, zoals kruisigen: een kruis op een barbaar zo zoenig je dan niet je lief omdat zij niet aan zoenen onderworpen wordt bezoenen daarentegen is in ‘t kort ‘s liefs lijf met zoenen overladen, schat. Matigen … [Lees meer...] overBe en ig

Suffixsonnet: –gewijs

door Reageer

Door Marc van Oostendorp Een suffix is een onderstam van taal: Een woord waarvan betekenis en vorm Zijn afgesleten in de eeuwige storm Der tijd. Van 't woord bleef slechts een kaal Onooglijk stompje waarop je met vlijt En met morfologische instrumenten Zorgvuldig 'n ander woord zou kunnen enten Dat dan weer zelf mag strijden met de tijd. Soms is een onderstam best … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –gewijs

Suffixsonnet: –iteit

door 1 Reactie

Door Marc van Oostendorp Sommige woorden – zeg, eenvoudigheid – Zijn simpel, saai, en strak. Niets aan te snappen. Andere woorden zijn gestolde grappen Dat geldt bijvoorbeeld voor de stommiteit. De woorden op -iteit zijn meest Romaans; hun bases ook: frivool, absurd of raar. Die woorden hebben we dus kant en klaar Geleend uit Frans, Latijn of Italiaans. Zo … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –iteit

Antwoord op de twee sonnetten van Marc en Johan

door Reageer

Door Peter-Arno Coppen O Marc en Johan die in wakk're verzen zich Verwond'ren over 's mensen taalvermogen, Is dit, ondanks 't prijzenswaardig pogen Wel de manier om iets te leren over -ig? Gedegen websitebronnen zijn er waarlijk tig Zo heb je ANS en Taalportaal als pedagogen Die ons in held're en volledige vertogen Vertellen dat je gélig zegt en soms gelíg. Is dit … [Lees meer...] overAntwoord op de twee sonnetten van Marc en Johan