Nultaal (13) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (6/6)
morfologie
woord?woord (5/6)
Nultaal (12) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (5/6)
woord?woord (4/6)
Nultaal (11) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (4/6)
woord?woord (3/6)
Nultaal (10) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (3/6)
woord?woord (2/6)
Nultaal (9) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (2/6)
woord?woord (1/6)
Nultaal (8) Door Jan Renkema Zonder nul is er geen wiskunde. Zonder niets is er geen communicatie. Want niets in taal is niet niets, maar iets. In deze serie een verkenning van onder meer: de stilte, de spatie, de betekenis van de punt, wat er gebeurt tussen ‘navel’ en ‘truitje’, het inhoudsloze gesprek, ‘Dat hebt u mij niet horen zeggen,‘E 621’ op een verpakking en verbale … [Lees meer...] overwoord?woord (1/6)
Ziektes waarvoor je niet naar de dokter hoeft
Door Roland de Bonth Appendicitis, artritis, bronchitis en hepatitis. Zelfs al zou je niet precies weten wat er onder deze aandoeningen wordt verstaan, dan nog kun je een uitspraak doen over de aard van die ziektes. Het achtervoegsel -itis maakt namelijk duidelijk dat er sprake is van een ontsteking van het orgaan of lichaamsdeel dat het grondwoord noemt. Zo is appendicitis … [Lees meer...] overZiektes waarvoor je niet naar de dokter hoeft
Nog wat over de z’n-constructie d’r benoeming als genitief
Door Henk Wolf Een paar dagen geleden stond hier een stukje van mij waarin ik beargumenteerde dat we in woordgroepen als 'Jan z'n fiets' het stukje 'Jan z'n' als één woord moeten beschouwen en dat dat woord in de tweede naamval staat, de genitief. (Het stukje is hier te lezen.) Niet iedereen was overtuigd. Ik kreeg een aantal reacties en daarin zaten in elk geval twee … [Lees meer...] overNog wat over de z’n-constructie d’r benoeming als genitief
De nieuwe genitief is de oude genitief z’n concurrent
Door Henk Wolf In plaats van 'de buurmans auto' en 'Afkes hond' kun je ook 'de buurman z'n auto' en 'Afke d'r hond' zeggen. Dat is best een gekke constructie, vooral omdat je niet zo snel ziet in welke naamval 'de buurman' en 'Afke' staan'. ''In de datief, natuurlijk!' roepen nu een paar lezers die verstand van naamvallen hebben. En ze houden op met lezen, want ze denken … [Lees meer...] overDe nieuwe genitief is de oude genitief z’n concurrent
Hij heeft de foto’s zien gelaten
Door Henk Wolf Een collega van me schrijft 'sjenlitten' altijd aan elkaar, alsof de Friese woorden sjen ('zien') en litten ('gelaten') samen één woord vormen. Dat is ook niet zo gek, want het is in het Fries niet meteen duidelijk of je nu met één of met twee werkwoorden te maken hebt. Ik kan me best voorstellen dat 'laten zien' als betekeniseenheid wordt opgevat. Immers, … [Lees meer...] overHij heeft de foto’s zien gelaten
Wij bin / wij binne
Door Henk Wolf De meervoudsvorm van Friese werkwoorden in de tegenwoordige tijd krijgt als regel een van de uitgangen -e of -je. Zo staat dat in alle boekjes, zo is het in de schrijftaal, zo doen de nieuwslezers van Omrop Fryslân het. Alleen in de dagelijkse praktijk is het nog weleens anders. Er is namelijk een groep werkwoorden waarbij de meervoudsuitgang -e kan worden … [Lees meer...] overWij bin / wij binne
Transgender is helemaal geen bijvoeglijk naamwoord
Door Henk Wolf Via een linkje in Taalpost van het Genootschap Onze Taal belandde ik laatst bij een artikeltje met de titel 'Transvrouwen bestaan niet, trans vrouwen wel'. Het ging over de spelling van 'transvrouwen', met of zonder spatie. De schrijfster van het artikel, Olave Nduwanje, gebruikt wel een spatie. Ze pleit daarbij niet voor spellingrebellie, maar motiveert haar … [Lees meer...] overTransgender is helemaal geen bijvoeglijk naamwoord
Marrekies
Door Marc van Oostendorp Iemand schreef ergens lievie en iemand vond dat vreemd. Dat moest toch lieffie zijn, met een f? Iemand wendde zich tot mij en vroeg wat nu het juiste antwoord was. Er is natuurlijk geen 'juist', maar ik zou zelf hier ook geneigd zijn een f te zeggen. De enige reden die ik me kan voorstellen is als je toch al geen verschil maakt tussen f en v, als … [Lees meer...] overMarrekies
Menig school heeft vacatures
Door Siemon Reker Dat menig bij het traditionele ontleden een onbepaald voornaamwoord heette was een passende aanduiding, veel beter dan bijvoorbeeld in het geval van alle of geen. Menig betekent dat er ‘nogal wat’ van de aangeduide groep vallen onder wat er beweerd wordt, bij alle en geen ontbreekt die onduidelijkheid, die onbepaaldheid. Als iets betrekking heeft op geen mens … [Lees meer...] overMenig school heeft vacatures
Een nieuw achtervoegsel in 2017
Door Siemon Reker Is er in 2017 een nieuw achtervoegsel in de Tweede Kamer opgedoken? Dat is niet helemaal zeker maar waarschijnlijk is het wel. In ieder geval is het kalenderjaar 2017 de tijd dat -gedreven in vergelijking met andere jaren voldoende vaak als suffix in de Handelingen genoteerd werd om te veronderstellen dat dit het jaar van De Doorbraak is. Het gaat in 2017 … [Lees meer...] overEen nieuw achtervoegsel in 2017
Histoire d’O
Door Ad Foolen Ik dacht dat het gebruik van de negatief evaluerende uitgang –o z’n beste tijd gehad had, maar in Neerlandistiek van 22 maart werd deze afleidingsvorm zowaar twee keer gebruikt, en wel in de bijdrage De finale dagen in de schemer van Marc Kregting: “Ik ga er maar even aan voorbij dat zulke waarnemingen elk vooroordeel over culturo’s bevestigen …”. En: “Opnieuw … [Lees meer...] overHistoire d’O
Een sneejke en een kaffeetje
Door Marc van Oostendorp De onlangs overleden dialectoloog Johan Taeldeman blijkt bij zijn overlijden nog een klein sieraadje te hebben achtergelaten. Het artikel is onlangs gepubliceerd in Taal en Tongval, zijn lijfblad, het gaat over het dialect van zijn geboortedorp, Kleit in het noordwesten van Oost-Vlaanderen, en het doet waar Taeldeman altijd zo goed in was. Het … [Lees meer...] overEen sneejke en een kaffeetje
‘Doorgeschoten flexisme’
Door Marc van Oostendorp Het achtervoegsel -isme is geloof ik zijn betekenisgebied aan het uitbreiden. Er is weer een nieuwe nuance aan het ontstaan: die van de discriminatie. Het Taalportaal somt al een aantal mogelijke betekenissen op: het achtervoegsel kan verwijzen naar 'pathologische condities', zoals in botulisme en alcoholisme, of naar taaleigenaardigheden, zoals … [Lees meer...] over‘Doorgeschoten flexisme’
Suffixsonnet: –esk
Door Marc van Oostendorp Het suffix -esk is soms object van spot en hoon. De ANS vindt het meer iets voor intellectuelen. Toch zijn er ook wel mensen die er graag mee spelen een heus genootschap zet de vorm zelfs op een troon. De woorden met dit suffix klinken licht frivool: terwijl clownesk, burlesk, carnavalesk wel gaan, spreekt niemand van zijn pauperesk … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –esk
Suffixsonnet: –air
Door Marc van Oostendorp Celibatairs doen iets met celibaat. Een miljonair doet iets met een miljoen, een legionair iets met een legioen. Men 'doet iets met' als -air aan 't einde staat. De oorsprong is Latijn. Ja, weliswaar is het tot ons via 't Frans gekomen maar dat heeft -arius overgenomen dat ook het -aar werd in ons molenaar. Die èè in -air laat de oorsprong … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –air
Suffixsonnet: –ster
Door Marc van Oostendorp 't Is kerst. Hier is hij weer, uw brave suffixzanger die ieder jaar, begeleid door fraaie harpakkoorden, suffixsonnetten zingt over de vorm van woorden. Vandaag: in taal zijn vrouwelijke woorden langer. Zie hier een man. Echt wat je noemt een wandelaar., maar zijn vriendin beslaat maar liefst vier letters meer: een wandelaarster - lange dame, … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –ster
Hoe ontstaat een nieuw woorddeel?
Het onderstaande stuk is onderdeel van de nieuwsbrief Neerlandistiek voor de klas. Anders dan andere stukken hier is het primair gericht voor gebruik in de les, door scholieren. Door Marten van der Meulen Taal is een bouwwerk. Klanken of letters maken woorden, woorden maken zinnen en zinnen maken gesprekken of teksten. Maar woorden bestaan soms ook weer uit woorden. Bij … [Lees meer...] overHoe ontstaat een nieuw woorddeel?
Prof. Gerhard van Huyssteen over morfologie van het Afrikaans
In het radioprogramma Die groot ontbyt vertelt Gerard van Huyssteen over (onder andere) de morfologie van het Afrikaans. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overProf. Gerhard van Huyssteen over morfologie van het Afrikaans
Ilja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat
De taal van Ilja Leonard Pfeijffer (16) Door Marc van Oostendorp Er is in de taalwetenschap al lang discussie over de vraag of woorden wel bestaan. Ja, mensen schrijven soms spaties, maar correspondeert dat wel met iets reëels in de taal? Met 'reëel' bedoelen taalkundigen dan: iets dat van nature in talen is gegroeid en niet het gevolg is van een of andere technologische … [Lees meer...] overIlja Leonard Pfeijffer als bouwer van onze woordenschat
Eiergele eischaal
Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen klerenwinkel en kleermaker? Je kunt op de een of andere manier niet kleerwinkel zeggen of klerenmaker; ik in ieder geval niet. Of om nog preciezer te zijn: ik heb het idee dat ik wel klerenmaker zou kunnen zeggen, maar dat zou dan net een wat andere betekenis hebben dan kleermaker, bijvoorbeeld een wat minder professionele, … [Lees meer...] overEiergele eischaal