Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (42)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpEr is een tijd geweest dat woorden zowel mannelijk als vrouwelijk konden zijn in het Nederlands. In sommige Nederlandse dialecten duurt die situatie nog steeds voort, maar uit de standaardtaal is ze helaas verdwenen.We … [Lees meer...] overVerlooren en wedergevonden vriendschap
poëzie
Een soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (41)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBinnen enkele decennia werd het sonnet in de Lage Landen van een uiting van hoogstaande kunstzinnigheid tot een gebruiksvoorwerp, iets waarmee je een enigszins grappig briefje vorm kon geven, zoals Tesselschade Roemers … [Lees meer...] overEen soetelijcker Arst de kuur uijtwercken moet
De Dikke Van Dale als dichtbundel
Door Marc van OostendorpDat de Nederlandse hoofdredacteur van Van Dale, Ton den Boon, een verwoed lezer is, weten we. Hij schreef eerder over onder ander Kloos, Nijhoff en Lucebert. Dat laat zijn sporen na in de Grote Van Dale (de uitgever zegt tegenwoordig Dikke Van Dale, maar vroeger mocht je dat nooit zeggen van diezelfde uitgever, en nu zit ik aan dat Grote vast, … [Lees meer...] overDe Dikke Van Dale als dichtbundel
Vacature AiO-plaats metriek, Meertens Instituut, Amsterdam
The Meertens Institute is a research institute of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW), concentrating on research and documentation of Dutch language and culture. In the institute, linguists, ethnologists and historians work together. The institute offers a PhD position m/f on metrics for 1 FTE.Project description:In the late 16th Century, … [Lees meer...] overVacature AiO-plaats metriek, Meertens Instituut, Amsterdam
Een blij hoop hemelhertie
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (40)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpAls deze geschiedenis van het Nederlandse sonnet ooit klaar is, moet deze kroniekenschrijver een nieuw onderwerp kiezen. Soms droomt hij weg boven zijn veertien regels en denkt aan die dagen, wanneer hij eindelijk een … [Lees meer...] overEen blij hoop hemelhertie
Najaarsbijeenkomst Ida Gerhardtgenootschap
Op zaterdag 3 oktober 2015 houdt het Ida Gerhardtgenootschap zijn jaarlijkse bijeenkomst voor donateurs en andere belangstellenden. De najaarsbijeenkomst vindt dit jaar plaats in Schiedam, de stad waar Ida Gerhardt (1905-1997) gedeeltelijk opgroeide.ProgrammaOp het programma staat de onthulling van Gerhardts gedicht ‘Het egeltje’, aangebracht op de muur van het pand aan de … [Lees meer...] overNajaarsbijeenkomst Ida Gerhardtgenootschap
Een nieuwe opname van Lucebert!
Door Marc van OostendorpDe uitkomsten van een experiment met Lucebert zijn bekend! Zestig jaar geleden onderwierp de jonge neerlandicus P.P.J. van Caspel in het Fonetisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam een aantal jonge dichters – waaronder Lucebert, Jan Elburg, Bert Schierbeek en Remco Campert – aan allerlei experimenten. Hij snoerde bijvoorbeeld ze in een … [Lees meer...] overEen nieuwe opname van Lucebert!
Myn zielzon was vervaaren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (39) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wonderlijker, veel wonderlijker dan dat er woorden bij komen in een taal is het dat er af en toe ook woorden verdwijnen. Goed, dat het woord telex aan zijn aftocht begonnen is, valt te begrijpen omdat de … [Lees meer...] overMyn zielzon was vervaaren
Een polytheïstisch traktaat in de 17e eeuw
Door Marc van Oostendorp Ystroom, het epische gedicht van de 17e-eeuwse dichter Joannes Antonides van der Goes, is een van de interessantste boeken van de Nederlandse literatuur. Vanmiddag wordt een nieuwe editie online gepresenteerd, en bovendien verschijnt bij uitgeverij Verloren een vertaling in modern Nederlands proza door Jan Bloemendal. Ik hoop dat iemand bij die … [Lees meer...] overEen polytheïstisch traktaat in de 17e eeuw
Geniet den orber van dat Hooft
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (38)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpCasper van BaerleWikipedia kan de tragedies van het bestaan soms onderkoeld samenvatten. Als Casper van Baerle een Amerikaan was geweest, was er een film over zijn laatste levensjaren gemaakt met veel dramatische en … [Lees meer...] overGeniet den orber van dat Hooft
VPRO begint poëzie-kanaal op YouTube
De VPRO vindt het belangrijk om poëzie een podium te bieden en doet dat via het YouTube kanaal VPRO Poëzie.DichterBij is een serie over eigentijdse Vlaamse en Nederlandse dichters. De video's zijn bonbonnetjes met twee heerlijke smaken: een gedicht en een visuele schets uit het dagelijks leven van de dichter. Naast de serie DichterBij zullen er op het poëziekanaal de komende … [Lees meer...] overVPRO begint poëzie-kanaal op YouTube
Kilometers van het graf?
Door Marc van OostendorpVandaag bespreek ik in mijn zaterdagochtendminicollege het gedicht 'Schuur' van Co Woudsma, uit diens nieuwe bundel Hoogste zomer. Is dat gedicht misschien te lang? … [Lees meer...] overKilometers van het graf?
Helterij
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (37)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van het geschreven Nederlands is een geschiedenis van d's en t's: wanneer schrijf je nu het ene en wanneer het andere? In de zeventiende eeuw was de regel eenvoudig: je schreef wat je goeddunkte, en … [Lees meer...] overHelterij
Vvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (36)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIs iemand die zich Rein van Sinne noemt een man of een vrouw? Rein is natuurlijk een mannennaam, maar het ligt misschien meer voor de hand dat een zeventiende-eeuwse vrouw zich zo noemt en een gedicht schrijft namens … [Lees meer...] overVvy nement aen in danck, van die’t ons deed vergaren
Niet, weerde Vrijenden, om mijn selfs te stellen schrapp
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (35)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpErgens in de zeventiende eeuw wordt het schrijven van sonnetten een huiselijke aangelegenheid. Je doet het niet langer om te laten zien wat een groot humanist je bent en hoezeer je op de hoogte bent van de laatste … [Lees meer...] overNiet, weerde Vrijenden, om mijn selfs te stellen schrapp
Keert niet van verdriet tot losse dartelheit
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (34)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpIn één traditie in de Nederlandse letteren is het dichten vooral vertoon van virtuositeit – laten zien wat een ingewikkelde regels jij aankunt en dan nog steeds iets zinnigs zeggen. Die traditie is zeker al ouder dan … [Lees meer...] overKeert niet van verdriet tot losse dartelheit
Bedroeft die ’t missen moet
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (33)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpAnna Roemersdochter Visscher (1583-1651) werd ook wel de 'wijze Anna' genoemd omdat ze in haar jonge jaren vrome en vermanende gedichten had geschreven. Iedere gelegenheid om de medemens aan te sporen tot inkeer te … [Lees meer...] overBedroeft die ’t missen moet
Sieraat
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (32) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Wat betekent het als de ene vrouw de andere een sieraad noemt? Kunnen we conclusies verbinden aan het feit dat Katherina Lescailje (1649-1711) haar vriendin Sara de Cajoncle zo noemde in het volgende … [Lees meer...] overSieraat
Hoe salich comt gij rocken
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (31)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpDe Talmoed is vermoedelijk het ideale boek: een verzameling commentaar op een eerder boek, met kritiek op dat commentaar, met discussie over die kritiek en met commentaar op die discussie – een monument voor de … [Lees meer...] overHoe salich comt gij rocken
Hy wil aan Kindertjes, syn Heyl woord toe doen deelen
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (30)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet Nederlandse sonnet werd geboren in 1556. Over, laten we zeggen, de macrostructuur was daarna lange tijd weinig onduidelijkheid: veertien regels, onderverdeeld als twee keer vier en dan twee keer drie. Aan het … [Lees meer...] overHy wil aan Kindertjes, syn Heyl woord toe doen deelen
Kick, borr, kick, kick, kick
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (29) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Er zijn geloof ik weinig literaire tradities waarin het sonnet zo veelzijdig is als de Nederlandse. In de eerste jaren wijdden de dichters zich nog vooral aan de hoofse liefde in de traditie van Petrarca. Daarna … [Lees meer...] overKick, borr, kick, kick, kick
Script
Over Mens Dier Ding van Alfred Schaffer (slot)door Gert de Jager'Het ging me om het plezier van het script, de waanzinnige belichting, de schoonheid van je hallucinaties'. Aan het woord is de dichter die op het punt staat de bundel Mens Dier Ding te publiceren en zich richt tot de hoofdpersoon in diezelfde bundel: de legendarische, negentiende-eeuwse Zoeloekoning die in de … [Lees meer...] overScript
Een cleyn’ huere gheven!
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (28)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpBij de redactie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal moeten ze gehouden hebben van Justus de Harduwijn. Regelmatig blijkt als ik een woord opzoek dat precies het sonnet van De Harduwijn gebruikt te zijn als … [Lees meer...] overEen cleyn’ huere gheven!
Laes! Dees’ eenicheydt
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (27)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpWaarom hebben talen zoveel woorden? Waarom kun je waanzin niet alleen 'waanzin' noemen, maar ook 'gekte'? Omdat je soms je afschuw heel vaak wil uitspreken, maar niet steeds letterlijk hetzelfde wil zeggen.Neem het … [Lees meer...] overLaes! Dees’ eenicheydt
Land in zicht, geblinddoekt
Door Marc van Oostendorp Waarom bestaan de volgende regels in deze wereld? Stilstand in aanbouw, afbraak in aanbouw. 'Leegte, zo statig op haar stengel'; land in zicht, geblinddoekt. Je kunt die vraag op allerlei manieren proberen te beantwoorden, maar het is – in Nederland, anno 2015 – moeilijk om een antwoord op die vraag te bedenken dat niet op zijn minst omsluit: … [Lees meer...] overLand in zicht, geblinddoekt