Van hier tot Tokio – Facetten (iv) Het lijkt bijna een bewijs van een na-oorlogse sfeer van opluchting en olijkheid: in Nederlandse kranten zijn er rond 1950 frequent voorbeelden te vinden van wat we kunnen zien als een stap in de richting van Tokio in de vorm van de versterkende aanvullingen “van hier tot gunder” en “van hier tot ginder”. Deze laatste variant is zeker … [Lees meer...] overVan hier tot gunder
politiek
Hoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
De nieuwe regering is er nog niet eens, maar dit weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat 'emancipeert en bevrijdt de massa's'. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen … [Lees meer...] overHoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
Een populaire uitdrukking in de Tweede Kamer: gratis bier
Ineens stond de politiek eind 2023 in het teken van het product dat bestaat uit water, gerst- en/of tarwemout en hop, kortweg bier. De brouwers noemen water op hun website tweemaal dus dat zal het hoofdbestanddeel zijn. Inderdaad, 90%. De bekendste zwak alcoholische drank van Nederland kwam bij de Algemene en Politieke Beschouwingen aan de orde op 21 september. Caroline van der … [Lees meer...] overEen populaire uitdrukking in de Tweede Kamer: gratis bier
Een debat als deze in hedendaags Nederlands
De simpelste verklaring is dat het Engels alleen maar the ‘de’ als lidwoord heeft, maar daar wil ik het nu verder niet over hebben (zou Kees Boonman kunnen zeggen). Wat vroeger verkeerd was en bijvoorbeeld op school ook fout gerekend werd (het bedrijf, die of het midden, die) is minder en minder onjuist. Daarom is het geen wonder dat de stenografen in de Tweede Kamer … [Lees meer...] overEen debat als deze in hedendaags Nederlands
Volgens mij heeft de heer Wilders gevoegelijk gezegd hoe hij erin staat
Het was een korte reeks debatten die Roelien Kamminga (VVD) in december mocht voorzitten. Het betrof een tussenperiode, na het vertrek van Vera Bergkamp (D66) samen met de oude Kamer en met de keuze voor Martin Bosma (PVV) in de nieuwe. De regionale zender RTV Noord was belangstellend naar haar eventuele kandidatuur en publiceerde daarover. (Het was een persoonlijke afweging om … [Lees meer...] overVolgens mij heeft de heer Wilders gevoegelijk gezegd hoe hij erin staat
Opkomend gewoon
Laten we twee uitingen tegenover elkaar zetten: Het bijwoordje gewoon geeft aan de a-zin géén andere betekenis, maar maakt deze hooguit alleen wat stelliger en vooruit, er klinkt een veroordeling in door. Maar vooral als iemand in zijn of haar taal strooit met gewoon blijft er van die stelligheid niet veel over en dat veroordelen klinkt dan voor het luisterende oor … [Lees meer...] overOpkomend gewoon
Gewoon in de politiek
Het woordje gewoon mag veel in de persconferenties van minister-president Rutte vallen (lees: gevallen zijn, want sinds die epifane zondag komt hij niet veel meer in Nieuwspoort), in de Tweede Kamer hoort het ook in de eredivisie van frequent hoorbaar Nederlands. Dat is iets waar waarschijnlijk alle fracties aan meedoen, maar de meer luidruchtige sprekers hebben er … [Lees meer...] overGewoon in de politiek
De reactie die gewoon niet goed was
De minister-president opende zijn wekelijkse persconferentie op 10 maart 2023 met een excuus: “Goedemiddag. Ik heb hier twee weken geleden, dat was de dag dat het Groningen enquêterapport verscheen, een eerste reactie gegeven en de toon van die reactie was gewoon niet goed.” Het Groningen enquêterapport, premier Rutte onderhoudt een warme relatie met het Engels ook als hij … [Lees meer...] overDe reactie die gewoon niet goed was
Op het randje van het alternatief
De onverwachte, en vooral ook onverwacht grote, overwinning van de PVV bij de onlangs gehouden verkiezingen voor de Nederlandse Tweede kamer, heeft in het land veel beroering gebracht en ook veel pennen in beweging gezet. Daarbij was het een column in De Volkskrant van 1-12 jl. die mij ook om een geheel andere, taalkundige reden, interesseerde. Peter Middendorp … [Lees meer...] overOp het randje van het alternatief
De aanwezigheid van hooggeleerde getuigen in Kamerdebatten
Dit stukje is een vervolg van dat over “externe democratisering van het universitair taalgebruik” in de Tweede Kamer en sluit aan bij de vraag waarom voorzitter Bosma de CDA-woordvoerder spottend aankondigde als professor. Verwachtte Bosma dat Bontenbal – dan nog lang geen CDA-leider maar een van de jongste bedienden in het CDA-smaldeel – een technisch-saaie … [Lees meer...] overDe aanwezigheid van hooggeleerde getuigen in Kamerdebatten
De externe democratisering van universitair taalgebruik in de Tweede Kamer
Het was een groot debat op 17 januari j.l. en gaandeweg bleek dat alleen de eerste termijn van de kant van de Kamer op die dag gehaald zou worden. Wie het met enkel de tekst van de vergadering moest doen kon zien dat Martin Bosma de rol van voorzitter had. Wie anders zegt tijdens vergaderingen “U continueert” om een spreker van de zijde van de Kamer aan te moedigen om zijn/haar … [Lees meer...] overDe externe democratisering van universitair taalgebruik in de Tweede Kamer
Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen
In de serie HeNLOS (Het Nieuws en Leerzame Oude Spreekwoorden) vandaag: Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen. NOS 27-11-2023: 'Gisteren zei Van Strien aanvankelijk gewoon aan de slag te gaan als verkenner. Hij zei dat de beschuldigingen aan zijn adres ongegrond zijn en dat hij "er met kracht afstand" van neemt.' Ergens 'afstand' van nemen, maar … [Lees meer...] overHet zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen
Waterige compromissen – en andere taal van politici
Hoe zetten politici taal in om hun publiek te overtuigen? In de aanloop naar de komende verkiezingen praten we erover met deskundige Robbert Wigt, auteur van een boek over de debatvaardigheden van Mark Rutte. Een gesprek over hoe je als politicus het debat naar je hand kunt zetten, over het belang van een goeie grap op zijn tijd, over wat Rutte zo'n goede debater maakt, en over … [Lees meer...] overWaterige compromissen – en andere taal van politici
Wanneer uitsluiten (niet) uitgesloten wordt
In augustus was het groot nieuws: VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz stond open voor samenwerking met de PVV. Dit ging tegen de lijn van de VVD van de afgelopen jaren in, dus als ze hier vragen over kreeg gaf ze aan dat ze ‘vooruitkeek’ en ‘geen enkele kiezer uitsloot’. Anderhalve maand later nam ze met ferme bewoordingen meer afstand van de PVV. In het NOS-radiodebat verweet … [Lees meer...] overWanneer uitsluiten (niet) uitgesloten wordt
Verkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
Wie denkt dat taal een belangrijk politiek onderwerp is, krijgt niet veel hoop van de verkiezingsprogramma's van de Nederlandse politieke partijen in 2023. Het is armoe troef: men slaakt wat kreten die al vaker geslaakt worden zonder dat ze ooit ergens toe hebben geleid, of dat het duidelijk is dat ze ooit ergens toe zouden leiden. Zo willen de christelijke partijen al decennia … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
“Om proberen te regeren” en dergelijke ontsporinkjes
Natuurlijk had ik beter moeten opletten en met pen en papier in de aanslag luisteren naar wat Gerbert van der Aa op 16 september 2023 precies op Radio 1 zei over de ramp in Libië. Hij legde de nabije historie uit en het ging over een generaal die in het deel van het land de baas is waar de waterramp zich voltrok. Maar vooral toch één talig dingetje hechtte zich aan het geheugen … [Lees meer...] over“Om proberen te regeren” en dergelijke ontsporinkjes
Verkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
De links-liberale partijen hebben over het algemeen wat minder moeite met het Engels dan andere partijen. Van de twee partijen dat ik vandaag bespreek, heeft D66 de meeste ideeën en Volt de origineelste. D66 Traditioneel neemt D66 in hun verkiezingsprogramma duidelijke standpunten in over taal, meer dan de meeste andere partijen, met uitzondering van de christelijke … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
Bestaanszekerheid
Soms komt een woord ineens in de aandacht, bijvoorbeeld doordat iemand het gebruikt die erg in de belangstelling staat. Momenteel is bestaanszekerheid zo'n woord. Het wordt zozeer met Pieter Omtzigt geassocieerd dat mensen mij zelfs vragen of hij het woord misschien verzonnen heeft. Dat heeft hij niet, maar de geschiedenis van het woord is wel een interessante. Voor … [Lees meer...] overBestaanszekerheid
Verkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
De linkse partijen hebben de minste aandacht voor taalkwesties. Je zou kunnen denken dat aandacht voor het Nederlands, het Fries of de regionale talen te nationalistisch is, maar daar staat bij deze partijen niet veel tegenover: ook geen aandacht voor Engels of migrantentalen, bijvoorbeeld. Een linkse taalpolitiek is natuurlijk wel degelijk mogelijk, maar de gedachtevorming … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
Verkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Ik vervolg mijn beschouwing van de verkiezingsprogramma's in het licht van het taalbeleid. Traditioneel hebben de christelijke partijen de meeste aandacht voor taalpolitiek. Dat is ook dit jaar zo. Het wil natuurlijk niet zeggen dat je over een van de partijen kunt zeggen dat ze taalbeleid tot inzet van de verkiezingen maken, maar over het algemeen wordt bij deze partijen het … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Een wetsvoorstel onthameren
Als Malik Azmani (dan Kamerlid voor de VVD) in 2013 volgens de Handelingen het volgende zegt: “Het feit dat dit wetsvoorstel onthamerd is en plenair wordt behandeld, geeft mij de gelegenheid om het volgende te memoreren” bevat die uiting een woord om even bij te fronsen: onthamerd. Twee jaar later zegt Harm Beertema (PVV) nadat hij daarvoor enkele malen geprezen is: “Ik … [Lees meer...] overEen wetsvoorstel onthameren
Van “zich in de ruimte houden” naar gezwam en geklets
Hoe de beschaving zich ontwikkelt Enkele bekende oppositionele Volksvertegenwoordigers uit het begin van de 20ste eeuw (zoals J.H.A. Schaper, E.M. Teenstra, A.B. Kleerekoper, D. Bos) mochten op basis van hun positie kritisch zijn tegenover een kabinet, ze konden desondanks beheerst uitdrukking geven aan hun kritische aanmerkingen. Uit ons perspectief is het toch niet … [Lees meer...] overVan “zich in de ruimte houden” naar gezwam en geklets
Een kleine 400 persconferenties verder: Mark Rutte (2010-2023)
Mark Rutte was een jonge minister-president die op 5 november 2010 enthousiasme en daadkracht uitstraalde op zijn eerste persconferentie met de parlementaire journalisten. Er zou worden aangepakt. Hij spreekt van 17 hervormingen en een kleinere overheid is daar eentje van. Ik citeer mijn samenvatting op mijn blog: “Rutte zal lang het beeld van het schoonvegen van de trap … [Lees meer...] overEen kleine 400 persconferenties verder: Mark Rutte (2010-2023)
Schoon: voorgeven en doorgeven
Op vragen bij het wekelijkse persmoment van de minister-president ging het een paar jaar geleden over de oproep die Rutte had gedaan aan leiders in de wereld om klimaatdoelen te halen. Hij antwoordde op 25 januari 2019: “Waarom is het nou zo belangrijk om die oproep te doen? Eén, omdat we op die manier niet alleen Nederland schoon doorgeven, maar dat heeft niet zoveel … [Lees meer...] overSchoon: voorgeven en doorgeven
Een abolitionistische politiek?
Door de vervroegde verkiezingen ondergaat de Nederlandse politiek een wisseling van de wacht. Zou dat ook gevolgen hebben voor taal? Over haar latrelatie met Mark Rutte bestaat al een studie. Wat er in een kwarteeuw de mond van uittredend kamerlid Kees van der Staaij heeft verlaten, verdient zelfs boekdelen. Systematisch onderzoek naar de grammatica van socialemediatirades … [Lees meer...] overEen abolitionistische politiek?
