Over superzwakke voornaamwoordenDoor Marc van OostendorpEr zijn allerlei verschillen tussen jij en je. Ze klinken natuurlijk anders: jij heeft een volledig uitgesproken tweeklank, en je alleen een stomme e. Ze betekenen soms bovendien iets anders: jij drinkt teveel kan alleen gaan over de aangesproken persoon, terwijl je drinkt teveel ook een … [Lees meer...] overKep dat gedaan
syntaxis
Pas verschenen: Nederlandse Taalkunde (Jrg. 18 – Nr. 3)
Onlangs verschenen: Nederlandse Taalkunde 18 (2013), nr. 3. In dit nummer onder meer twee Dag van de Nederlandse Zinsbouw-discussies.InhoudsopgaveDiscussie ImperatievenDaniël van Olmen De imperatief in de verleden tijdGertjan Postma Forumlezingen … [Lees meer...] overPas verschenen: Nederlandse Taalkunde (Jrg. 18 – Nr. 3)
De mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
(voorpublicatie!)Door Marc van OostendorpHet onderstaande is het begin van mijn boek Heb je nou je zin! Een zoektocht naar de mooiste, langste, diepste en laatste zinnen. De uitgever (Prometheus) meldde gisteren dat het van de drukker terug is, maar ik heb het nog niet gezien. Het ligt waarschijnlijk volgende week in de winkel. Lezer van dit blog! U die hier dag … [Lees meer...] overDe mooiste, langste, diepste en laatste zinnen
Een hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
(Ik meen het.)Door Marc van OostendorpSommige taalfouten blijven altijd bestaan. Ze zullen ook nooit goed gerekend worden, zelfs niet door de zachtmoedigste taalkundige; al is het maar omdat ze altijd randverschijnselen zullen blijven tot het einde der taal, dingen die alleen maar incidenteel en per ongeluk gezegd worden en nooit door grote massa's worden overgenomen.Een … [Lees meer...] overEen hardnekkige taalfout die nooit de norm zal worden
Je en jij
Door Marc van OostendorpWaarom betekent je soms wat anders dan jij? Dat is een van de intrigerende vragen die Bettina Gruber probeert te beantwoorden in het proefschrift waarop ze volgende week hoopt te promoveren (hier).Dat de twee woorden inderdaad soms verschillende betekenissen hebben, was al langer bekend. Gruber geeft er een aantal mooie voorbeelden van:- Als … [Lees meer...] overJe en jij
Vizier neergeslagen
Door Marc van OostendorpHoera! Nederlandse Taalkunde is weer binnen! In het nieuwe nummer vestigt Joost Zwarts de aandacht op de volgende zin van Tonke Dragt:(Tiuri bleef staan en keek naar de vier ridders.) Zij waren in volle wapenrusting, vizier neergeslagen, schild aan de arm, hand op het gevest van het zwaard.Het gaat om de drie zinsstukken na de komma: … [Lees meer...] overVizier neergeslagen
De nieuwe taalregel van 2013
Juryrapport Soms vragen wij op de redactie van Neder-L ons weleens af waar het allemaal naartoe moet. De Nederlandse taal wordt steeds vaker gebruikt door onbevoegden. De diagnose daarvoor is eenvoudig: er zijn veel te weinig taalregels. Je zou eigenlijk willen dat een ieder die onze taal wil schrijven of spreken, allereerst een dik boek van achthonderd bladzijden vol … [Lees meer...] overDe nieuwe taalregel van 2013
Eén tamagotchi, twee tamagotchi
Door Sterre LeufkensHet concept ‘meervoud’ lijkt in het Nederlands vrij simpel geregeld. Als er één exemplaar van iets is, gebruik je enkelvoud; zijn het er meer, dan plak je er -enof –sachter. Maar hierop geldt een uitzondering, die laat zien dat het wat gecompliceerder ligt dan dat.Na een getal groter dan één volgt in het Nederlands namelijk in principe een nomen in het … [Lees meer...] overEén tamagotchi, twee tamagotchi
Mag ik achterlangs je?
Een kind vult de taal aanDoor Marc van OostendorpWe zaten gisterenavond aan tafel, toen Daan, het vierjarige zoontje van mijn vrienden, zich begon te vervelen en besloot om over onze stoelen te lopen. Bij iedere verjaardagsgast waarschuwde hij 'mag ik achterlangs je?'Het was, met zoveel herhaling, moeilijk om géén taalobservatie te doen. Toch leverde niemand commentaar. Het … [Lees meer...] overMag ik achterlangs je?
Nieuw nummer Taal & Tongval over de rechterperiferie van de zin
Er is een nieuw nummer van Taal & Tongval verschenen (jg. 64-1), een thematisch nummer onder redactie van Evie Coussé en Hans Bennis, over "Werkwoordsvolgorde in de rechterperiferie van de Nederlandse zin". Het nummer is te bekijken via www.taalentongval.eu. Daarnaast zijn alle jaargangen vanaf 1990 zijn nu online beschikbaar.Taal & Tongval is een wetenschappelijk … [Lees meer...] overNieuw nummer Taal & Tongval over de rechterperiferie van de zin
7de Dag van de Nederlandse Zinsbouw
Datum: vrijdag 29 november 2013Locatie: Rijksuniversiteit Groningen, Broerstraat 9, zaal A900Website: http://atlas.hogent.be/~disgram/dnz/index.htmDe Dag van de Nederlandse Zinsbouw is een jaarlijkse workshop waar taalkundigen vanuit verschillende achtergronden (disciplines, theorieën) in debat gaan over prominente thema’s die betrekking hebben op de zinsbouw van het … [Lees meer...] over7de Dag van de Nederlandse Zinsbouw
Meertaligheid: de sleuteldebatten
Door Remco KnooihuizenDe meeste Nederlanders leren vanaf hun geboorte Nederlands en gebruiken die taal de rest van hun leven. Meestal leren we er later nog een taal erbij, zoals Engels, Frans of Duits. Hoewel de meesten van ons één moedertaal kunnen aanwijzen, is dit soort meertaligheid wereldwijd de standaard: in veel landen leren kinderen zelfs vanaf hun geboorte al twee of … [Lees meer...] overMeertaligheid: de sleuteldebatten
Meld zich aan!
Door Marc van OostendorpWe waren gisterenmiddag aan het roddelen over de gebiedende wijs (ja, dat doen wij nu eenmaal graag op vrijdagmiddag), toen we ineens op de volgende puzzel stootten: waarom kun je de eerstvolgende zin wel zeggen, en de tweede niet?- Meld u aan!- Meld zich aan! [uitgesloten] Je kunt de vraag ook op een andere manier stellen: wat voor functie heeft … [Lees meer...] overMeld zich aan!
De essentie van taal
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard (slot) Door Marc van Oostendorp De gedachten die Chomsky in de loop van zijn leven over taal ontwikkelde hebben hem beroemd gemaakt – terwijl hij zelf eigenlijk zijn werk als (links) politiek commentator altijd veel belangrijker gevonden heeft. Al meer dan vijftig jaar torent … [Lees meer...] overDe essentie van taal
Hij las wat
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard Door Marc van Oostendorp Eén eigenschap van Chomsky's Voeg-operatie heb ik nog niet onthuld. Die operatie kan twee woorden of woordgroepen samenvoegen tot een nieuwe woordgroep, hebben we de afgelopen dagen gezien. Het voorbeeld dat ik steeds gaf, was: je neemt de en … [Lees meer...] overHij las wat
Over het verband tussen taal en tellen
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard Door Marc van Oostendorp Volgens Chomsky is de Voeg-operatie, die twee elementen samenneemt en tot een eenheid maakt (de en vrouw wordt {de, vrouw}), misschien het enige dat uniek is aan de menselijke taal. Andere diersoorten kunnen zich tot op zekere hoogte een beeld … [Lees meer...] overOver het verband tussen taal en tellen
Henrieke ziet Henrieke
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard Door Marc van Oostendorp Volgens Chomsky kan de zinsbouw van menselijke taal – iedere menselijke taal – begrepen worden als het resultaat van één simpele operatie Voeg die twee elementen samenneemt (de en vrouw wordt {de, vrouw}). De volgorde van de woorden doet er … [Lees meer...] overHenrieke ziet Henrieke
Het bewijs dat we woorden niet na elkaar denken
Voeg! Korte cursus over de syntactische theorie van Chomsky voor Twitteraars verklaard Door Marc van Oostendorp Gisteren heb ik uitgelegd hoe zinnen in het minimalisme van Chomsky worden gevormd door precies twee woorden of woordgroepen (de en vrouw; mijn en oude vader) samen te voegen, in een groep te plaatsen. Dat schrijven we dan als volgt op: - … [Lees meer...] overHet bewijs dat we woorden niet na elkaar denken
Hem smelt
Twee soorten onderwerpen van een zinDoor Marc van OostendorpJe kunt van alles zeggen. 'De kok smelt de boter om de saus romiger te maken', bijvoorbeeld. Of 'De boter smelt'. Maar je kunt niet zeggen 'De kok boter smelt om de saus romiger te maken'. Waarom niet?Niet alle zinsonderwerpen zijn gelijk. Neem de volgende twee eenvoudige zinnen:Karel sterft.Mieke loopt.Er is een … [Lees meer...] overHem smelt
Als De Schutter dat geweten had, of zou geweten hebben…
door Jan StroopGeorges de Schutter betoogt in zijn artikel ‘De werkwoordelijke eindgroep en nog steeds geen einde?’ dat metrum en ritme belangrijke factoren zijn bij de keuze van de volgorde in de werkwoordsgroep. ’t Is een artikel dat zich niet leent voor lezing bij hoge temperaturen. Marc van Oostendorp geeft er in zijn blog de essentie van weer: we zeggen liever … [Lees meer...] overAls De Schutter dat geweten had, of zou geweten hebben…
Al dat gemaar
Over het verschil tussen functiewoorden en inhoudswoordenDoor Marc van OostendorpEen van de fundamentele splitsingen in de grammatica is die tussen inhoudswoorden en functiewoorden. De eerste groep zijn zelfstandig naamwoorden als dropje en baret, werkwoorden als sjoemelen en verfomfaaien en bijvoeglijk naamwoorden als enthousiast en gespikkeld. Het zijn, … [Lees meer...] overAl dat gemaar
‘Ik had gekomen’
Door Marc van OostendorpOp tv was een vrouw van ergens in de zeventig te zien die haar dochter in de Auvergne bezocht. "Als ik had geweten dat ik met niemand kon praten," zei ze, "had ik niet gekomen." De ondertiteling voor doven en slechthorenden maakte daarvan: "...was ik niet gekomen."Wat was hier aan de hand? Waarom zei die vrouw dat? Waarom maakte de ondertiteling er … [Lees meer...] over‘Ik had gekomen’
‘Gelopen heeft’ klinkt beter dan ‘heeft gelopen’
Door Marc van OostendorpGeorges De Schutter is een van de veelzijdigste en interessantste taalkundigen in ons taalgebied. Hij is al een paar jaren met pensioen, maar nu weet hij ons weer te verbazen met een artikel over de rode en groene volgorde (op een website met misschien wel het mooiste adres ter wereld: www.verslagenenmededelingen.be).Hoe zat het ook weer? In het … [Lees meer...] over‘Gelopen heeft’ klinkt beter dan ‘heeft gelopen’
2 aspirines voor 1,1 miljoen Belgen
Door Marc van OostendorpEr is iets dat Ludo Permentier gisteren niet wilde uitleggen, in zijn wekelijkse taalcolumn in De Standaard: "dat is zo’n ingewikkelde kwestie dat ik u al naar een aspirientje zie grijpen."Gelukkig zijn de lezers van Neder-L, blijkens recent wetenschappelijk onderzoek, dol op hoofdpijn, vooral in de maandagmorgen, dus, hup, daar gaan we. Het is … [Lees meer...] over2 aspirines voor 1,1 miljoen Belgen
‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal
Door Marc van OostendorpWat bedoelen apen in Sierra Leone en Ivoorkust als ze krak roepen, of hok-oe? Daarover gaat een fascinerend artikel van de semanticus Philippe Schlenker en anderen dat deze week verscheen op de taalkundige downloadsite Lingbuzz en daar meteen een van de populairste artikelen weet.Ja, het is Pinksteren, dus vandaag schrijf ik niet over het … [Lees meer...] over‘Hok’ en ‘krak’ in apentaal