Onverwachte taalvragen in de Nationale Wetenschapsagenda (1) Door Marc van Oostendorp In deze zomerserie ga ik in op voor taalkundigen onverwachte vragen die 'het publiek' gesteld heeft aan de Nationale Wetenschapsagenda. Een van de ideeën achter die agenda is dat de wetenschap onverwachte vragen uit het publiek krijgt aangereikt. Vervolgens zijn wetenschappers zelf ook en … [Lees meer...] overHoe kan de Nederlandse taal aangepast worden aan de hedendaagse gender-realiteit?
taalgebruik
Na aanleiding van
Door Marc van OostendorpKan een grammaticus eigenhandig het taalgevoel van vele generaties na hem beïnvloeden? Het begon gisteren met een tweet van de bekende taalkundige Jan Renkema:Steeds vaker 'na' i.p.v. 'naar'. Google, meer dan 340.000. 'Naar' 6,4 miljoen pic.twitter.com/7W1w9zaEnh— Jan Renkema (@Jan_Renkema) 16 juli 2015Ik word altijd achterdochtig als ik 'steeds vaker' … [Lees meer...] overNa aanleiding van
Hoe herken ik appjes van oude mensen?
Door Marc van OostendorpSinds kort weet ik hoe men op het gymnasium de app-berichten van ons oude mensen herkent. Een vriendin stuurde me een lijstje tips die haar dochter had opgesteld. Ik geef het even door, inclusief het commentaar van de scholieren, omdat jullie natuurlijk ook liever niet als oud mens herkend worden:lange lappen tekst (het is godvergeme geen … [Lees meer...] overHoe herken ik appjes van oude mensen?
Met niks
Door Marc van OostendorpMensen kunnen zich zorgen maken over de raarste dingen. Nu was er weer een mevrouw die het zo erg vond dat er iemand op de radio 'met niks' had gezegd. Moest dat niet eigenlijk 'zonder iets' zijn?Kijk, dat is nu een interessant probleem. Nou ja, niet de vraag wat het 'eigenlijk' moet zijn, want ik heb geen idee hoe je dat moet bepalen of aan wie ik het … [Lees meer...] overMet niks
De relevantie van de Taaltelefoon
Door Miet Ooms Vorig jaar nog vierde de Taaltelefoon nog haar vijftiende verjaardag, nu is het voortbestaan van de dienst heel onzeker. De dienst dreigt het slachtoffer te worden van een besparingsrondebij het Departement Kanselarij en Bestuur van de Vlaamse overheid. In 1998 beslist de Vlaamse overheid bij decreet dat er een Dienst voor Taaladvies moest komen voor de … [Lees meer...] overDe relevantie van de Taaltelefoon
Leg de Taaltelefoon niet van de haak
Door Ludo PermentierDe Vlaamse overheid is van plan de Taaltelefoon af te schaffen. Officieel heet het: te privatiseren. Maar of een onderneming de adviesdienst zou willen en kunnen overnemen, daar moeten we grote vraagtekens bij plaatsen. Dit wordt een ramp voor het Nederlands in Vlaanderen. Sinds de start van de dienstverlening eind 1999 heeft de Taaltelefoon meer dan 150.000 … [Lees meer...] overLeg de Taaltelefoon niet van de haak
Enniewee
Door Marc van OostendorpIs anyway een Nederlands woord? Ik hoor het regelmatig mensen gebruiken in Nederlandse zinnen; is dat een argument? Schakelen die mensen misschien in de loop van hun Nederlandse conversatie heel even – voor de duur van één woord – over naar het Engels om meteen daarna weer terug te keren? Of hebben we het woord inmiddels in onze woordenschat … [Lees meer...] overEnniewee
Hockeyblaadjesstijl
Door Marc van Oostendorp In het Engels zijn er hele "websites" aan gewijd, maar voor het Nederlands moeten we het doen met af en toe een "tweet":Haha! Leestekens zijn best lastig. #deventer pic.twitter.com/jdeZawo32G— Arjan van der Meij (@arjanvandermeij) 31 mei 2015Het "onnodige" aanhalingsteken – wie is niet groot geworden door erom te lachen? Op het internet kun je dat … [Lees meer...] overHockeyblaadjesstijl
Het Engels is modern, het Nederlands intellectueel
Door Marc van Oostendorp Vanavond kwamen de Nederlandse puristen bij elkaar: de Stichting Nederlands had zijn feestelijke avond. Van een massabeweging kun je niet echt spreken, ik geloof dat er niet meer dan een man of vijftig waren, waarvan ongeveer een derde moest optreden. Terwijl het een gezellige avond was, op een centrale plek in de Amsterdamse binnenstad, met … [Lees meer...] overHet Engels is modern, het Nederlands intellectueel
Hoitjes
Door Marc van Oostendorp De ontwikkelingen gaan razendsnel aan de cafétoog van de maatschappij die Twitter heet. Het ene moment tuimelen de tweets nog over mekaar die de vraag behandelen wie er allemaal Geert is, en het volgende moment duikt er ineens een nieuw berichtje op waar dán iedereen zich weer op stort: Hoitjes! De komende 4 weken geven we jullie via Instagram … [Lees meer...] overHoitjes
Uiteenlopend volgens Karel van het Reve
Door Marc van OostendorpKarel van het Reve had een bijzondere manier van schrijven en spreken: zijn toon ademt zoveel nuchter ik-laat-me-de-kaas-niet-van-het-brood-eten uit, dat je geneigd bent ieder zijn beweringen klakkeloos aan te nemen. Iemand die zo tegen onzin is, die moet de wereld toch wel zien zoals hij is?Dat verschijnsel valt goed te illustreren aan de hand van de … [Lees meer...] overUiteenlopend volgens Karel van het Reve
Beleefd zijn in de zeventiende en de achttiende eeuw
Door Marc van OostendorpIn 1664 schreef Maartje Jaspers een brief aan haar zeevarende echtgenoot Gerrit Ariaanse van den Broek waarin ze hem vertelde hoe ze hem miste. "Ick seer verlangh," schreef ze, "om van ul eens schrijvens te hebbe, want ick suent den drieden mei geen schrivens van ul gesien en hebt (...) o doet toch sooveel en schrift eens metten eerste soo … [Lees meer...] overBeleefd zijn in de zeventiende en de achttiende eeuw
Uit het leven van een taalliefhebber
Door Marc van Oostendorp Mijn video deze week beschrijft een van de vreugdes van de Nederlandse taalliefhebber. Hier kun je terecht voor een abonnement op Onze Taal. … [Lees meer...] overUit het leven van een taalliefhebber
De directeur van het Rijks museum weet het beter
Door Marc van Oostendorp Wim Pijbes van het Rijksmuseum – ja de man die beroemd werd doordat hij een halve spatie introduceerde in de naam van zijn instelling– liet dit weekeinde met veel aplomb in Trouw weten dat hij zodra hij aantrad de tekstbordjes liet veranderen. Want wat er op die oude bordjes stond, dat was echt zó vreselijk ouderwets: "Ik heb … [Lees meer...] overDe directeur van het Rijks museum weet het beter
Turks en Nederlands door elkaar: ‘Belki öyle yaparın ik zie wel’
Door Marc van OostendorpIk ben niet taalvaardig genoeg voor codewisseling. Oh, ik spreek heus wel een mondje over de grens, maar zodra mensen talen door mekaar gaan gebruiken sla ik dicht. Ik heb het al wanneer in een gezelschap waarin iedereen, zeg, Engels spreekt, iemand ineens een zin in het Duits tegen me zegt. Dan overvalt me een vreemde gêne die ik niet goed … [Lees meer...] overTurks en Nederlands door elkaar: ‘Belki öyle yaparın ik zie wel’
Vergadertalen
Door Leonie CornipsLimburg is een grensprovincie bij uitstek. Het maakt deel uit van maar liefst vier Euregio’s. Drie van die Euregio’s zijn naar de grote rivieren genoemd: Maas-Rijn, Rijn-Waal, Rijn-Maas-Noord en Euregio Benelux Middengebied. In die Euregio’s overleggen bestuurders uit Duitsland, Nederland en België regelmatig met elkaar. In welke taal of talen doen ze dat? … [Lees meer...] overVergadertalen
Bye bye, verantwoord gebruik van de Nederlandse taal
Door Marc van OostendorpBijna ongemerkt is gisterenavond een nieuwe periode in de geschiedenis van de Nederlandse taal ingetreden. In een klein zaaltje achter een Haags café, kwamen de leden van het Genootschap Onze Taal bijeen en besloten de doelstelling van hun vereniging te veranderen. Nu is het doel volgens de statuten nog om "het verantwoorde gebruik van de Nederlandse … [Lees meer...] overBye bye, verantwoord gebruik van de Nederlandse taal
Even kijken hoor
Door Marc van Oostendorp Een van de raarste dingen die ik regelmatig zeg is even kijken hoor. En ik ben niet de enige. Het is inmiddels een algemeen gangbare Nederlandse uitdrukking geworden, en buitenlanders kunnen op het Internet zelfs nazoeken hoe het zinnetje moet worden uitgesproken. Ik ken sprekers die het ongeveer iedere drie minuten zeggen. Zo ver durf ik … [Lees meer...] overEven kijken hoor
De rol van de taalgebruiker
(door Miet Ooms)Het zijn boeiende tijden voor een taalobservator in Vlaanderen, en moeilijke voor een taaladviseur. Zo zou je de afgelopen maanden kunnen samenvatten als je de volgende gebeurtenissen bekijkt:- Februari 2014: zangeres Natalia en comedian Bart Cannaerts beroeren kijkend Vlaanderen met hun taal, de eerste als presentatrice tijdens de MIA's op de openbare omroep en … [Lees meer...] overDe rol van de taalgebruiker
Kromspraak
Door Hans Aniba Een taaltrainer die het verdient zo te heten, is als een koorddanser. Hij is voortdurend op zoek naar het juiste evenwicht. (Lees voor ‘hij’desgewenst ‘zij’.) Vrijwel onafgebroken is hij aan het afwegen of hij feedback moet geven of niet. En zo ja, op welk moment en op welke manier. Mogelijk geldt dat voor trainers, docenten, onderwijsgevenden in het … [Lees meer...] overKromspraak
Oproep: taalgebruiksgidsen
In het Engelse taalgebied is al bijna 200 jaar een rijke traditie aan usages guides: gidsjes die de taalgebruiker adviseren op het gebied van uitspraak, woordkeuze, zinsbouw en nog veel meer. Voorbeelden van besproken usages problems zijn de split infinitive (“to boldly go”), het gebruik van het woord hopefully en vele andere glibberige stenen in de rivier van juist … [Lees meer...] overOproep: taalgebruiksgidsen
Ondertiteling
Door Leonie Cornips Familie, vrienden en collega’s vertellen in de TROS-documentaire van 5 maart ‘Het verhaal van Rowwen Hèze’. Ook mij valt onmiddellijk de ondertiteling op die de Limburgse Nederlandstaligen in deze documentaire apart zetten. De bandleden, manager Rudy Havermans en documentairemaker Leon Giesen krijgen ondertitels toebedeeld maar theaterregisseur Frank … [Lees meer...] overOndertiteling
Lezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Op donderdag 20 februari 2014 houdt Arie Verhagen, hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Leiden, een lezing onder de titel Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik. De lezing wordt georganiseerd door Studium Generale en maakt onderdeel uit van de reeks Wetenschap van cultuur. … [Lees meer...] overLezing: Lagen van (on)conventionaliteit in taal en taalgebruik
Ongemakkelijke beleefdheid
Door Suzanne Aalberse In hun opiniestuk "Laten we het woordje ‘u’ in ere herstellen" van 21 januari betogen Lotte Schouten en Noortje Pelikaan dat het woord u teloor gaat en dat die teloorgang een symptoom is van een steeds verdergaande respectloze omgang in de samenleving. De grote sympathie waarop het woordje u zich in hun bijdrage mag verheugen is een relatief … [Lees meer...] overOngemakkelijke beleefdheid
De doorbraak van niks
Door Marc van OostendorpIk schrok even op toen ik vanochtend het nieuwe nummer van Nederlandse Taalkunde las. Temidden van een interessante discussie over de vraag of zullen nu wel of niet een hulpwerkwoord van toekomstige tijd is, schrijft Ronny Boogaart ineens plompverloren:Maar V&B; doen iets anders. Voor hen heeft de toekomstlezing van zinnen met … [Lees meer...] overDe doorbraak van niks
