Zojuist is Taal en Tongval Volume 76, Issue 2, 2024 verschenen. Deze aflevering bevat de volgende bijdragen: Het gehele tijdschrift is via open access gratis beschikbaar. … [Lees meer...] overVerschenen: Taal en Tongval 76.2
taalkunde
Etymologica: Mijn lieve, mijn tete
Zoete woorden komen en gaan, en gegaan uit onze taal is het oude teet ‘blij; lief’, dat niet zelden voor namen gebruikt werd en dan vaak als een liefkozend achtervoegsel diende. Het overleeft versleten in oorspronkelijk Germaanse namen als Hoite en Jelte. In alledaagse spraak Los is teet kennelijk maar één keer te vinden in de … [Lees meer...] overEtymologica: Mijn lieve, mijn tete
De overheid kan geen stap zetten of …
‘De overheid kan geen stap zetten of de Autoriteit Persoonsgegevens begint te keffen als een juffershondje’, zo luidde de kop boven een column van Elma Drayer, in De Volkskrant van 10-1-2025. Het is een tamelijk complexe zinsconstructie, zowel stilistisch als syntactisch, en zij nodigt zeker uit tot een nadere beschouwing. In de afgelopen dertien maanden heb ik op dit … [Lees meer...] overDe overheid kan geen stap zetten of …
Een leven met muziek en taal
Tekstportret Jacomine Nortier In de serie Tekstportretten laat Jan Renkema iemand poseren in zijn tekstatelier, ter gelegenheid van een bijzondere aanleiding. Onlangs nam Jacomine Nortier afscheid van de Universiteit van Utrecht. Van 1992 tot 2024 doceerde zij daar en deed ze onderzoek naar sociolinguïstiek, taalcontact, meertaligheid en NT2. Een paar maanden geleden … [Lees meer...] overEen leven met muziek en taal
The Human Language
The Human Language is een dertig jaar oude tv-serie over taal en taalwetenschap, nog steeds de moeite van het bekijken waar. Hij staat nu in zijn geheel op YouTube. … [Lees meer...] overThe Human Language
Online: Historische Grammatica van het Nederlands, deel 3
Kort geleden heb ik het derde deel van mijn historische grammatica voltooid. De beide vorige delen, over de klanken en over de vormen inclusief woordvorming, zijn respectievelijk in 2016 en 2020 verschenen. Er is overigens net als de beide vorige keren sprake van een verschijning in beperkte mate. Ook nu is het deel ondergebracht bij het Repositorium van de … [Lees meer...] overOnline: Historische Grammatica van het Nederlands, deel 3
Waarom is het Limburgs geen taal?
Het Fries is een taal, het Nedersaksisch een dialect en iemand die alleen af en toe ‘houdoe’ zegt heeft een accent. Maar wat is het verschil en wie bepaalt dat? Taalkundige Marc van Oostendorp legt het uit. … [Lees meer...] overWaarom is het Limburgs geen taal?
ChatGPT is zeker niet het enige taalhulpmiddel voor studenten
Wat kan het Instituut voor de Nederlandse Taal voor jou als student betekenen? Misschien heb je een van deze producten weleens gebruikt of heb je erover gehoord: het Algemeen Nederlands Woordenboek of Woordenlijst.org. Veel studenten weten niet dat deze taalhulpmiddelen afkomstig zijn van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) … [Lees meer...] overChatGPT is zeker niet het enige taalhulpmiddel voor studenten
Niet uit mijn naam
Confuc (2) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. JournalistOxfam Novib is een actie gestart,‘Niet uit mijn naam’. Het doel van de actie is eigenlijk het stilzwijgen … [Lees meer...] overNiet uit mijn naam
Wordt de taalindustrie weggeblazen?
Hoe staat de taalindustrie ervoor? Er zijn in ons taalgebied weinigen – herstel: er is niemand – die hier zo'n goed overzicht over heeft als Frieda Steurs, de directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Onlangs publiceerde ze een goed overzichtswerk over de manieren waarop mensen met taalkundige kennis hun geld verdienen, en dan vooral in combinatie met digitale … [Lees meer...] overWordt de taalindustrie weggeblazen?
De over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
Een aantekening voor in de annalen van de taalmythologie: de rubriek van NRC-ombudsman Arjen Fortuin van vorige week. Hij leest als een parodie op het eeuwige taalgeweeklaag dat je zelfs honderd jaar geleden al in de krant tegenkwam. Toegegeven, het stukje opent met een grappige zin, al slaat die eigenlijk nergens op: Taal is een levend organisme, meneer De Bie”, hield … [Lees meer...] overDe over taalfouten klagende lezer heeft altijd gelijk
‘k krij er kiekenvliês van
Deze zin is uit het Zottegems. Het Zottegems wordt in en rond de Belgische stad Zottegem gesproken. Het hoort tot de Oost-Vlaamse groep. Typisch voor het Zottegems is daarom bijvoorbeeld dat de meeste werkwoorden in de verleden tijd zwak worden vervoegd. Zij hebben dan een uitgang op -dege/-tege (in het Zottegems wordt dus ‘baktege’ in plaats van ‘bakte’ … [Lees meer...] over‘k krij er kiekenvliês van
Waarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Een nieuw hoofdstukje in de verengelsing van Nederland; nieuw althans voor mij. Op een receptie in Parijs sprak ik onlangs met een Nederlandse tolk Frans-Nederlands. Zij had een glanzende carrière achter de rug, en werd in het verleden bijvoorbeeld altijd gevraagd als Nederlandse ministers hun Franse collega's in Parijs opzochten. Daar is langzaam maar zeker verandering in … [Lees meer...] overWaarom er geen tolken tussen het Frans en het Nederlands meer zijn
Cipoue
Tweetaligheid geeft een bijzonder kijkje in het menselijk taalvermogen. Nene is 11 en spreekt Nederlands en Italiaans. Die eerste taal is, zoals taalkundigen dat noemen, dominant: Nene woont in Nederland, gaat naar een Nederlandse school, haar beste vriendinnen zijn Nederlands, en Nederlands is de taal van de winkels en de scouting. Maar haar moeder spreekt altijd Italiaans met … [Lees meer...] overCipoue
Te verschijnen: Grenze(n)loze taal. Een veelzijdige blik op taalvariatie
Kunnen talen bedacht worden? Wat hebben koeien te maken met taalonderzoek? En hoe beïnvloeden jongeren de Nederlandse taal? Het nieuwjaarsboek van het Meertens Instituut, Grenze(n)loze taal, neemt je mee op een fascinerende reis langs de veelzijdigheid van taal en taalgebruik. Het boek verschijnt op 21 januari 2025 en is nu al online te bestellen. Grenzen stellen, bewaken of … [Lees meer...] overTe verschijnen: Grenze(n)loze taal. Een veelzijdige blik op taalvariatie
‘De onderwijsbegroting gaat wel ergens over’
Confuc (1) Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Journalist Mijn vraag gaat over wat we de afgelopen weken hebben zien gebeuren in de gangen van de Tweede Kamer, … [Lees meer...] over‘De onderwijsbegroting gaat wel ergens over’
31 januari 2025: De Grote Taaldag
De Grote Taaldag is een gezamenlijk initiatief van de Algemene Vereniging voor Taalwetenschap (AVT), Anéla (Nederlandse Vereniging voor Toegepaste Taalwetenschap) en de Landelijke Onderzoekschool Taalkunde (LOT). Traditiegetrouw is dit een dag waarop we alle collega’s in Nederland en Vlaanderen weer even kunnen zien en spreken, en waarop we elkaar op de hoogte brengen van … [Lees meer...] over31 januari 2025: De Grote Taaldag
De Algemene Vereniging voor Taalwetenschap bestaat 75 jaar!
Een interview met twee jonge leden In 2025 bestaat de Algemene Vereniging voor Taalwetenschap (AVT) 75 jaar. Sinds haar oprichting in 1950 heeft de beroepsvereniging zich ingezet voor taalwetenschappers in Nederland en voor een gezonde en inclusieve taalwetenschapsgemeenschap. Als lid van de AVT mag je presenteren op de Grote Taaldag (die je ook met korting kunt … [Lees meer...] overDe Algemene Vereniging voor Taalwetenschap bestaat 75 jaar!
Hoe talen verschillen!
Hoe talen verschillen, denk ik wel eens, wanneer ik met Mohannd en Rahaf probeer te converseren in mijn door hen gebroken Nederlands en hun voor mij ondoorgrondelijke Arabisch. De verschillen zijn zo groot, dat ik ze niet gemakkelijk uit kan leggen. Ik denk het, ‘Hoe talen verschillen’, ook wel eens als ik gewoon een Engelstalige roman lees, bijvoorbeeld The Edge of the … [Lees meer...] overHoe talen verschillen!
Een mand vol bloemen
Taalkunde van 100 jaar geleden De taalkunde is inmiddels oud genoeg om af en toe wat observaties op te kunnen vissen die voorgangers in, bijvoorbeeld, 1925 deden. In dat jaar schreef bijvoorbeeld de – sowieso heel interessante – taalkundige Wobbe de Vries een artikel in het tijdschrift De nieuwe taalgids over vol, of in het bijzonder over constructies zoals 'vol … [Lees meer...] overEen mand vol bloemen
Taalverandering betrapt! 5: Noch
Eric Hoekstra bespreekt zinnetjes met negatie overgeleverd uit verschillende periodes van het Oudfries. Vandaag deel 5: lijstnegatie noch: goud noch zilver. goud noch zilver Goud noch zilver! Waar de materialistisch ingestelde lezer direct denkt aan een artikel over goud en zilver, begrijpt de geestelijk ingestelde mens (i.e., de taalkundige) direct dat het gaat om dat … [Lees meer...] overTaalverandering betrapt! 5: Noch
Te wad in de schemer der geschiedenis
Ptolemaîos de Griekse aardrijkskundige noemde omtrent het jaar 150 twee belangwekkende inheemse namen van een stroom en haven in noordelijk Nederland: Ouídros en Mararmanís. We gaan met nieuwe inzichten wederom op zoek naar hun plek en betekenis. Onbekend wordt welbekend Al in de vierde eeuw voor onze jaartelling had de Griekse koopman Pythéas onze delen … [Lees meer...] overTe wad in de schemer der geschiedenis
Croquetterette
Achter het achtervoegsel 49 De tijd van oliebollen en appelbeignets ligt nog maar net achter ons en daarom leek het me een goed idee om dit nieuwe jaar te starten met een minstens zo vet woord: de croquetterette. Het werd me toegestuurd door een lezer van deze rubriek. Hij had het gezien in de Volkskrant van 30 november, waar Paul Faassen een kleine ode brengt aan de voor … [Lees meer...] overCroquetterette
Taal leren als mentaal joggen
Vreemde talen leren is gezond. Uit onderzoek weten we dat het cognitief voordelig is om tweetalig te zijn – het maakt je flexibeler, en hoewel er nog geen algemene consensus over is, zijn er aanwijzingen dat ziektes als Alzheimer hierdoor kunnen worden vertraagd. Vanuit dit perspectief is de komst van de zogeheten grote taalmodellen op het eerste gezicht zorgwekkend. Het … [Lees meer...] overTaal leren als mentaal joggen
Etymologica: Oerden, Orden en Orthen
In een eerdere bijdrage beschreven we namen voor wig- of spievormige percelen. Een scala aan toponiemen is voor dergelijke percelen te vinden, het ene taalkundig meer interessant dan het andere. Een interessant toponiem voor een puntig perceel verdient aparte bespreking, te weten Oerden. Hieronder bespreken we de etymologie van dat woord en verkennen we enkele locaties met de … [Lees meer...] overEtymologica: Oerden, Orden en Orthen
