Toevallig heb ik kort achter elkaar twee boeken over de geschiedenis van Friesland gelezen. Het eerste daarvan, Sandra Langereis’ recente biografie Machineman. De tijden van Eise Eisinga (2024) staat hier niet ter recensie maar riep wel een taalvraag bij mij op die in het tweede boek centraal staat. Eisinga (1744-1828) groeide op in Dronrijp en woonde daarna in Franeker, de … [Lees meer...] overHoe het Nederduits naar Friesland kwam
taalkunde
Een leven van Duitse klanken
Het nieuwe boek German Phonology van mijn collega Caroline Féry stemde me melancholisch. Het is een soort levenswerk van Féry, een Brusselse taalkundige die haar heel loopbaan in Duitsland heeft gewerkt, inmiddels geëmeriteerd is, maar nog altijd bij Frankfurt woont. Het is ook een indrukwekkend werk, dat de inzichten van vele decennia onderzoek naar de klank van het Duits … [Lees meer...] overEen leven van Duitse klanken
Etymologica: Weten gaan!
Ter aanzetting van zichzelf en de zijnen kon men vroeger uit de voeten met het woord weten ‘laten we’, zoals in weten gaan ‘laten we gaan’. Dit is niet het ons bekende weten ‘kennis hebben’ maar een geheel ander erfstuk uit het Germaans. Een aansporing In de overlevering van onze taal komen we tot het einde der middeleeuwen dit eigenaardige weten tegen in … [Lees meer...] overEtymologica: Weten gaan!
Marək
Familieuitje. Een taalverandering aan den lijve ondervonden. Mijn vader zei bij het afscheid iets tegen mij, sprak me aan bij mijn naam, en mijn dochter proestte het uit. De hele middag heeft ze het herhaald, mijn naam, zoals uitgesproken door mijn vader: Marək, met de ə-klank van modə. En met een tongpunt-r. Ik ben oud genoeg om zelf een belangrijk deel van mijn leven Marək … [Lees meer...] overMarək
30 maart 2025: Call for papers Conference on Frisian Humanities
De Fryske Akademy, it Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen, it Lektoraat Meartaligens en Taalfeardigens fan de NHL Stenden Hegeskoalle, de ôfdieling Fryske Taal en Kultuer fan de Ryksuniversiteit Grins, en de ôfdieling Taal, Technology en Kultuer fan RuG/Campus Fryslân nûgje jo út foar de tredde Conference on Frisian Humanities. It hat plak fan … [Lees meer...] over30 maart 2025: Call for papers Conference on Frisian Humanities
De Grote Taalshow
Taal staat nooit stil. Dat zie je aan nieuwe woorden als kladilada, hens of de boomerduim. Taalpuristen gruwelen bij zulke vernieuwingen, maar wat als we die verandering omarmen? Tijdens de Boekenweek vieren we in De Grote Taalshow met taalwetenschappers en schrijvers het verleden, heden én de toekomst van onze taal. Van Standaardnederlands tot straattaal en van dialect tot … [Lees meer...] overDe Grote Taalshow
Tussenwerpsels in het volle zonlicht
Voor wie er geen genoeg van kan krijgen na het boekenweekessay van Paulien Cornelisse (hèhè!) en de podcast Over taal gesproken met Mark Dingemanse (hè?), kijk eens in de e-ANS! Daarin staat namelijk een overzicht van de 90 meest voorkomende tussenwerpsels in Nederland en België. Tjongejonge! Het overzicht is op allerlei manieren te sorteren. Je kunt bijvoorbeeld … [Lees meer...] overTussenwerpsels in het volle zonlicht
Gezocht: student-assistenten met dialectkennis
De Universiteit Gent werkt momenteel samen met een aantal partners aan een grootschalig corpus van gesproken Nederlandse dialecten. Daarvoor zoekt het projectteam nog studenten die transcripties willen maken van de opnames uit Noord-Holland, Zuid-Holland, Overijssel, Utrecht, Gelderland en Drenthe. We zoeken specifiek studenten uit een talenrichting (van gelijk welke … [Lees meer...] overGezocht: student-assistenten met dialectkennis
Dat vroeg ik niet – Dit is mijn antwoord
Confuc (9) - Confucius, wat zou u doen als u geroepen werd om een land te besturen? - De taal goed gebruiken. Als de taal niet goed gebruikt wordt, zeggen de woorden niet wat ze moeten zeggen. Dan blijven de dingen die gedaan moeten worden ongedaan. Het krokusreces gebruikt om na te denken over schijntransparantie. Wat heeft een analyse van een persconferentie … [Lees meer...] overDat vroeg ik niet – Dit is mijn antwoord
Bekakt of plat: de taal van Den Haag
In de derde aflevering gaan Mathilde en Charlene naar Den Haag, de politieke hoofdstad van Nederland, waar taalgebruik een opvallend contrast vormt. Ze horen over de kenmerkende 'r', die zo typisch is voor het Haags. (podcast) … [Lees meer...] overBekakt of plat: de taal van Den Haag
Belletje
Ik dacht dinsdag eerst dat het aan het Jeugdjournaal lag. Ik stoorde me er zelfs een beetje aan. Goed één keer, in de intro, spreken van het 'belletje' tussen Trump en Poetin, dat kan nog. Maar het telefoongesprek werd vervolgens door de verslaggever van diens herhaaldelijk zo aangeduid. Goed, hij had het ook een enkele keer over een 'telefoontje', maar steeds kwam dat … [Lees meer...] overBelletje
Vragen over het Oudfries
Taalverandering betrapt! 10 Eric Hoekstra bespreekt kwesties die het het Oudfries betreffen. Vandaag deel 10: Vragen over het Oudfries Soe scel him di oera fregia, haet hi seka welle. Toen ik me met het Oudfries ging bezighouden, stelde ik mezelf voortdurend vragen. En nog steeds natuurlijk. Zoals: waarom zijn er wel Oudengelse teksten uit het eerste millennium … [Lees meer...] overVragen over het Oudfries
Denk jij in taal?
In Catalonië hebben ze een paar jaar ingezet op het aantrekken van interessante denkers, om die een salaris aan te bieden waarmee ze feitelijk mogen doen wat ze willen. Zoals nadenken. Het betekent dat er al een aantal jaar interessante gedachten over taal uit Catalonië komen. Zoals dit artikel van Wolfram Hinzen, Tzuss Martin en Martina Wiltschko in het tijdschrift … [Lees meer...] overDenk jij in taal?
Ze sprak haar naam uit als Fleuj
Zeg mij welke taal je spreekt, en ik zeg je wie je bent. Geen twee mensen op de wereld spreken precies hetzelfde, en die verschillen laten altijd iets zien over een verschillende geschiedenis, een verschillende identiteit, een verschillende plaats in de samenleving. Dat je in Rotterdam geboren bent, maar in Den Bosch opgegroeid, dat je een man bent, en theoretisch opgeleid, dat … [Lees meer...] overZe sprak haar naam uit als Fleuj
Onderzoek naar duurzaamheid in de les Nederlands
Een docent Nederlands in de Schilderswijk in Den Haag laat leerlingen debatteren over de stelling dat landen als de eilandstaat Tuvalu zelf maar een oplossing moeten zoeken voor de problemen die ontstaan door zeespiegelstijging. Een Nijmeegse docent Nederlands doet in de tweede klas een project over duurzaamheid naar aanleiding van de roman Dwarsloper van Mijke Pelgrim. En als … [Lees meer...] overOnderzoek naar duurzaamheid in de les Nederlands
‘Absoluut’: de mol ontmaskerd met forensische taalkunde
Deze week werd bekend dat Stijn de mol is. Veel molloten verdachten hem inmiddels, onder andere door een audio-analyse van de stem van de mol. Dat bleek niet terecht, maar de echte fanatiekelingen hadden hem wel degelijk herkend aan de hand van die korte, anonieme fragmenten: Stijn zegt namelijk vaak “absoluut”. Forensische sporen Uniek voor het … [Lees meer...] over‘Absoluut’: de mol ontmaskerd met forensische taalkunde
Taalverandering
Voor sociolinguïsten is taalverandering op allerlei manieren nauw verbonden met taalvariatie. Je bestudeert die zaken dus ook idealiter samen. Dit is het achtste college sociolinguïstiek, en het eerste in een rijtje over taalverandering. … [Lees meer...] overTaalverandering
Jaorboek Nedersaksisch 5 (2024) verschenen
Jaorboek Nedersaksisch wil een reeks jaarlijkse publikaties zijn die de leemte opvult die ontstond nadat het tijdschrift Driemaandelijkse Bladen voor taal en volksleven in het oosten van Nederland ophield te bestaan, in de beginjaren van deze eeuw. De Stichting Sasland zorgt ook nu voor het uitgeven: een vertrouwd geluid in een nieuw jasje. In het eerste deel van het … [Lees meer...] overJaorboek Nedersaksisch 5 (2024) verschenen
Familienamen, hoe spreek je ze uit: Citroën, Thomése en Boddé
De stukjes die tot nu toe verschenen zijn in mijn serie over Familienamen gaan over namen die op zeker moment een andere uitspraak kregen doordat hun geschreven vorm op een nieuwe manier geïnterpreteerd werd. Zo ging men de ou in Van Poucke, dat is de Franse spelling voor de oe, uitspreken als ou. In Van Groeningen is oe ’t oude teken voor de lange oo, maar niemand die nog Van … [Lees meer...] overFamilienamen, hoe spreek je ze uit: Citroën, Thomése en Boddé
Je weet niet wat de chatbot weet
Nooit zal het wonder van de taalmachine die mens heet bezongen zijn. Wat wij allemaal niet weten en kunnen! Een verschil maken tussen de volgende zinnen bijvoorbeeld: Als jij ook een Nederlandsetaalmachine bent, en dat ben je, anders zou je dit niet lezen, dan voel je meteen aan dat de eerste zin grammaticaal is, maar de tweede niet. Waarom? De tweede zin kan zelfs … [Lees meer...] overJe weet niet wat de chatbot weet
How similar are cousins English and Low Saxon?
Like English, Low Saxon stems from Old Saxon. So how similar are they? Have 1,500 years of history driven too big a wedge between them? Or can we still see the likeness? In this video, we'll be comparing notes. … [Lees meer...] overHow similar are cousins English and Low Saxon?
Waarom een baby (waarschijnlijk) meer taal begrijpt dan jij denkt
Stel je voor: je bent gestrand in een vreemd land, waar je de taal niet spreekt. Je hebt geen toegang tot het internet, en zelfs een hulpmiddel zoals een woordenboek is onvindbaar. Nadat je met talloze mensen tevergeefs een gesprek hebt geprobeerd aan te knopen, kom je tot de realisatie dat absoluut niemand zelfs ook maar enige kennis heeft van een taal die jij spreekt. Hoe … [Lees meer...] overWaarom een baby (waarschijnlijk) meer taal begrijpt dan jij denkt
Oproep: Enquête jongerentaal
In het kader van de Olympiade Nederlands doe ik een onderzoek naar de bekendheid en duurzaamheid van kinderwoorden en jongerentaal onder alle leeftijdscategorieën. Hiervoor kan ik alle hulp goed gebruiken. Het zou fijn zijn als zoveel mogelijk jongeren én ouderen de onderstaande enquête invullen. Achtergrondkennis is niet nodig. Uiteraard worden er geen persoonsgegevens … [Lees meer...] overOproep: Enquête jongerentaal
12 april 2025: Presentatie De taal van Hellendoorn
Op zaterdagmiddag 12 april 2025 presenteert Uutgeverieje ’n Boaken haar nieuwste boek: De taal van Hellendoorn, geschreven door oud-Hellendoorner dr. Jan Nijen Twilhaar. In De taal van Hellendoorn wordt het Hellendoorns van alle kanten belicht: grammatica, klanken, uitspraak, spelling enz. Er zijn hoofdstukken over persoonsnamen, veldnamen en bijnamen, waar ook de … [Lees meer...] over12 april 2025: Presentatie De taal van Hellendoorn
Dat smaakt naar Meertens: Jongerentaal
De nieuwste aflevering van de podcast Dat smaakt naar Meertens is nu te beluisteren. In deze aflevering nemen onderzoekers van het Meertens Instituut en podcastmakers Michiel van de Weerthof en Lot Broos (o.a. Lagelieder, GEEL) de luisteraar mee in de wereld van de jongerentaal en een specifieke variant daarvan, straattaal. Jongerentaal is actueler dan ooit: van boomers die … [Lees meer...] overDat smaakt naar Meertens: Jongerentaal
