Het nieuwe schooljaar staat zo stilaan weer voor de deur, en hoewel dat voor sommigen misschien een spijtige zaak is, zie ik op Facebook, Instagram of LinkedIn ook veel enthousiastelingen die klaar zijn om uit de startblokken te schieten. Mocht je ook zo’n leraar zijn die nu al begint warm te lopen, dan kan ik je aanraden om de komende tijd even in het steeds ruimer wordende … [Lees meer...] overLeestips: 20 x taal en meertaligheid in onderwijs
taalkunde
Beknopte zinnen (2)
In een eerdere bijdrage over beknopte zinnen kwam de regel equi-deletie ter sprake, die aan beknopte zinnen de beperking oplegt dat het niet-gelexicaliseerde subject van de beknopte zin overeen moet komen met een nominale constituent in de hogere zin die naar dezelfde referent verwijst in de werkelijkheid. Zij moeten dus coferentieel zijn. Die constituent in de hogere zin … [Lees meer...] overBeknopte zinnen (2)
Bedachte talen in je brein
Talen worden op een andere manier door onze breinen verwerkt dan sommige andere zaken, ook al lijken die in de verte soms op taal – zoals wiskunde of muziek. Doordat we met verschillende technieken in de hersenen kunnen kijken, hebben we daar een vrij precies beeld van, en hoewel er zowel over wiskunde als over muziek wordt gedacht dat het vaardigheden zijn die van het … [Lees meer...] overBedachte talen in je brein
Verboden binnen te rijden
Zeker drie keer per week zie ik bij het binnenlopen van station Amsterdam Zuid-WTC een bordje met deze tekst: In dit station is het verboden om te rolschaatsen, skaten, skateboarden, (brom-)fietsen en met motorvoertuigen binnen te rijden. Het is veel tekst voor zo’n bordje bij de ingang en je kan je afvragen hoe ver je moet gaan in het specificeren van wat er allemaal … [Lees meer...] overVerboden binnen te rijden
Ambiguïteit en disambiguëring
Op 1 augustus jl. stond er in het AD een interview met Tjeerd. In de inleidende tekst lezen we dat hij tegen de journalist zegt: ‘Het is het kutste jaar uit mijn leven, zet dat maar boven het artikel’. De auteur vervolgt de tekst met de volgende zin. Ik moest even nadenken wie er nu precies met Edith bedoeld werd: de schoonzus van Tjeerd, dus de vrouw van zijn broer, of … [Lees meer...] overAmbiguïteit en disambiguëring
Beknopte zinnen
Het Oekraïens tegenoffensief verloopt moeizaam en de belangrijkste oorzaak daarvan is dat de Russen honderdduizenden mijnen hebben gelegd, waar zeer moeilijk doorheen te komen is. Dat ze er zoveel konden leggen heeft ermee te maken dat de Russen veel oorlogstuig bewaren, zodat er ook mijnen liggen die nog uit de Eerste Wereldoorlog stammen. Mijnen heb je in verschillende … [Lees meer...] overBeknopte zinnen
Een Turks accent is nadeliger dan een Turkse naam
Mensen beoordelen hun medemensen voortdurend, en zo'n beetje op ieder mogelijke dimensie: hoe iemand eruit ziet, hoe hij zich gedraagt, hoe hij zich presenteert. En ook hoe die persoon klinkt. Mensen hoeven een ander meestal maar heel kort te zien of te horen om er een oordeel over te hebben. Dat heeft ongetwijfeld voordelen: je moet soms snel kunnen beoordelen of iemand te … [Lees meer...] overEen Turks accent is nadeliger dan een Turkse naam
De eindstand van eindstand
Foto via Flickr/ Rob van Hilten Als je, zoals ik, al ruim acht jaar in een supermarkt werkt, zie je veel medewerkers komen en gaan. Terwijl ik ouder word, zijn nieuwe medewerkers vrijwel altijd gemiddeld zestien jaar oud. Dat groeiende leeftijdsverschil wordt me vooral duidelijk door het taalgebruik dat iedere nieuwe ‘generatie’ met zich meebrengt. Dan heb ik het niet … [Lees meer...] overDe eindstand van eindstand
21 september – 7 december 2023: Postacademische cursus Nederlandse taalkunde / taalbeheersing (online)
In het najaar van 2023 organiseert de opleiding Nederlandse Taal en Cultuur van de Radboud Universiteit Nijmegen in samenwerking met Pre-University College of Society van de Faculteit der Letteren voor de tweede keer de postacademische cursus taalkunde en taalbeheersing. In deze online cursus - bedoeld voor neerlandici, leraren Nederlands (binnen en buiten het … [Lees meer...] over21 september – 7 december 2023: Postacademische cursus Nederlandse taalkunde / taalbeheersing (online)
Last call 12e Dag van de Friese taalkunde
Het Taalkundich Wurkferbân van de Fryske Akademy organiseert dit jaar de twaalfde Dag van de Friese taalkunde. De dag is bedoeld voor iedereen die zich direct of indirect bezighoudt met de taalkunde van het Fries: grammatica, fonetiek/fonologie, naamkunde, lexicologie, sociolinguïstiek, historische taalkunde, kindertaalverwerving, enz. In de lezing kan over wetenschappelijk … [Lees meer...] overLast call 12e Dag van de Friese taalkunde
Wat mag je nog zeggen?
In de golf van woke taalactivisme sta je als taalkundige op de uitkijk naar een deskundig becommentarieerde synthese van het nieuwe taalgebruik dat ons van alle kanten komt aanwaaien. En dan vallen er plotseling twee studies op je bureau die beweren een heldere gids te bieden. Dat mag je óók (al niet meer) zeggen De eerste gids is van een voortreffelijke taalkundige. … [Lees meer...] overWat mag je nog zeggen?
‘Handvol’ en ‘handjevol’ zijn geen samenstellingen
Wie een zin als de volgende leest, zou in eerste instantie kunnen denken dat we te maken hebben met de samenstelling handvol: Het woord handvol wordt niet alleen gezien als een samenstelling, maar het wordt ook beschouwd als zelfstandig naamwoord met de betekenis ‘zoveel als in een hand past’. Het is begrijpelijk dat dit woord tot die woordsoort wordt … [Lees meer...] over‘Handvol’ en ‘handjevol’ zijn geen samenstellingen
Taalonderwijs aan nieuwkomers – hoe is dat geregeld in Polen, Hongarije en Australië?
Elk land ter wereld heeft met immigratie te maken, en elk landsbestuur moet zich dus de vraag stellen: hoe zorgen we dat immigranten de taal of talen van ons land leren? Hoe organiseren we het onderwijs zo dat nieuwkomers van alle leeftijden kunnen meekomen, ook als zij de instructietaal of -talen nog niet volledig beheersen? En in hoeverre mogen en kunnen immigranten hun eigen … [Lees meer...] overTaalonderwijs aan nieuwkomers – hoe is dat geregeld in Polen, Hongarije en Australië?
Wat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Hoewel niet-taalkundigen aanhoudende interesse tonen voor de vraag wat het verschil is tussen een taal en een dialect, verwerpen taalwetenschappers deze discussie doorgaans met een verwijzing naar een door Max Weinreich gepopulariseerde uitspraak: “Een taal is een dialect met een leger en een vloot.” (Maxwell, 2018). Oftewel, het onderscheid tussen taal en dialect is een … [Lees meer...] overWat is het verschil tussen een taal en een dialect?
Anne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Al enkele weken bestormt het nummer Anne-Fleur Vakantie van Roxy Dekker de hitlijsten. Het nummer heeft niet alleen meer dan vier miljoen streams op Spotify, maar ook op TikTok is #annefleurvakantie een grote trend. Niet toevallig is Anne-Fleur Vakantie ook op TikTok ontstaan. Toen Roxy daar een oproep deed om vier woorden in te sturen (nog in 2022) en vervolgens met een van de … [Lees meer...] overAnne-Fleurtaal in de sociolinguïstiek
Woke taalgebruik
Aan de haal met de taal (2) Na het overzicht van het eerdere taalactivisme in kan er nu wellicht beter inzicht komen in het taalactivisme zoals wij dat vandaag meemaken onder invloed van de woke cultuur. Zoals aangegeven had het vroegere taalactivisme gemeen dat de ideologie erachter meestal te maken had met een gevoel van culturele identiteit dat men probeerde te bewaken, … [Lees meer...] overWoke taalgebruik
Taalactivisme is van alle tijden
Aan de haal met de taal (1) Er is recent nogal wat heisa rond de nieuwe ‘taaldictatuur’ die onder invloed van de woke cultuur haar intrede lijkt te hebben gedaan. Onder de niet mis te verstane mantra dat mag je óók al niet meer zeggen wordt de wrevel tegen de taalbetutteling op hoge toon geventileerd. Maar vanuit taalkundig standpunt is dit taalactivisme gewoon … [Lees meer...] overTaalactivisme is van alle tijden
Over vingers en tenen
In het derde nummer van Onze Taal van dit jaar staat een klein verhaal van de hand van Sam De Vriendt over het ontstaan van het woord knie. Dit woord, zo gaat het verhaal, bestond al voordat het iets betekende. Het kon gebruikt worden in de betekenis van dinges als je niet op een woord kon komen. De betekenis van knie werd vastgelegd door een mevrouw die probeerde een spin aan … [Lees meer...] overOver vingers en tenen
Cheffen
Sinds twee jaar staat een opmerkelijk woord in Van Dale: cheffen, en wel met de volgende toelichting. Het is een woord dat volgens Google al een jaar of tien rondzingt, maar mij valt het de laatste tijd ineens op, gisteren nog in deze video van Tim Hoffman (ongeveer op 18:52): Zullen we het afronden? Dan gaan we het met Rensina cheffen. Zoals vaker, zelfs met heel … [Lees meer...] overCheffen
Smous en het n-woord
Taalhistoricus Ewoud Sanders over het schrappen van beledigende woorden Moet je het n-woord en woorden als smous uit het woordenboek schrappen? En uit historische uitgaven? En uit ons dagelijks taalgebruik? We praten erover met taalhistoricus Ewoud Sanders, die onlangs het boek Het n-woord publiceerde, over de geschiedenis van deze beladen term. En we spreken met Peggy … [Lees meer...] overSmous en het n-woord
Rapport oer nije Fryskpraters
(Persbericht Fryske Akademy) Ruth Kircher (Fryske Akademy/Mercator) en Mirjam Vellinga (Afûk) hawwe it rapport New Speakers of West Frisian: Promoting Language Learning and Use to Foster Revitalisation skreaun. Yn it rapport giet it oer nije sprekkers fan it Frysk en it befoarderjen fan taalwinning en taalgebrûk om revitalisaasje te stimulearjen. It rapport is … [Lees meer...] overRapport oer nije Fryskpraters
Hollandse woorden uit Suriname
Afrikaanse tot slaafgemaakten namen woorden mee naar Suriname en die zijn ook in Nederland te horen … [Lees meer...] overHollandse woorden uit Suriname
Alleen in -ette wil ik wonen
Achter het achtervoegsel 31 ‘’en in de geweldige ruimte verzonken de boerderijen verspreid door het land’’ Als de dichter Marsman zijn bekende gedicht ‘Herinnering aan Holland’ in 2023 had geschreven, zou hij in plaats van boerderijen misschien wel voor boerderettes hebben gekozen. In de late twintigste en vroege eenentwintigste eeuw verrezen er namelijk … [Lees meer...] overAlleen in -ette wil ik wonen
Boeken over meertaligheid
Kletsheads (seizoen 4 aflevering 4) In deze aflevering bespreken we een aantal boeken over meertaligheid . Dit doen we samen met verschillende gasten zodat we verschillende perspectieven horen: van ouder tot onderwijsadviseur, wetenschapper tot leerkracht. We bespreken vier boeken in totaal: twee over meertalig opvoeden en twee over meertaligheid in het onderwijs. Het … [Lees meer...] overBoeken over meertaligheid
Een grenzenloze taal
Er zijn weinig talen met zo'n interessante geschiedenis als het Jiddisch, een taal die regelmatig alle definities van wat een taal is doorbrak, die dat eigenlijk nog steeds doet, en die toch al honderden jaren wordt doorgegeven. Een taal die in contact heeft gestaan met allerlei talen, die uit al dat contact steeds weer dingen oppikt, en zelf ook zijn sporen nalaat. Een taal … [Lees meer...] overEen grenzenloze taal