Een schokkende lezing, van de Britse taalkundige Geoffrey Pullum, onlangs tijdens de jaardagen van de Amerikaanse vereniging voor de Geschiedenis van de Taalwetenschap: hier is de geschreven versie, en hier een audio-opname. Het betreft geen lezing over een taalkundig onderwerp, maar over de taalkunde zelf, en in het bijzonder gebeurtenissen van bijna 20 jaar geleden. Wat … [Lees meer...] overEen schandvlek op de taalwetenschap
taalkunde
‘Dat kennen we niet’
Het Vlaams-Russische woordenboek van Emmanuel Waegemans en Vladimir Ronin Mijn werkzame leven begon – sweet memories – in 1975. In dat jaar werd ik als student-assistent benoemd tot redacteur van het Russisch-Nederlandse en het Nederlands-Russische woordenboek van Ton van den Baar. In die twee woordenboeken besteedde Van den Baar veel aandacht aan het Russische mat, het … [Lees meer...] over‘Dat kennen we niet’
De tijd dat je achter tralies zit
In het eerste hoofdstuk van zijn boek 13 ongelukken. De zieke ziel brengt de filosoof Rein Gerritsen verslag uit van zijn bezoek aan een Dienst Justitiële Inrichtingen, waar hij informatie heeft gegeven aan een groep bewakers. Op bladzijde 26 zegt de auteur het volgende in een context waarin hij duidelijk maakt dat ex-gedetineerden, ook als zij onschuldig veroordeeld … [Lees meer...] overDe tijd dat je achter tralies zit
Formele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Het nog steeds relatief bescheiden onderzoek naar het Surinaams-Nederlands heeft enkele nuttige opsommingen opgeleverd van kenmerken waarin het Surinaamse Nederlands duidelijk verschilt van het Europese. Behalve uitspraakkenmerken zoals de bilabiale w of Surinaamse lexemen worden o.a. grammaticale kenmerken genoemd zoals deletie van er, het gebruik van die als lidwoord, of het … [Lees meer...] overFormele voorzetsels in het Surinaams-Nederlands
Een debat als deze in hedendaags Nederlands
De simpelste verklaring is dat het Engels alleen maar the ‘de’ als lidwoord heeft, maar daar wil ik het nu verder niet over hebben (zou Kees Boonman kunnen zeggen). Wat vroeger verkeerd was en bijvoorbeeld op school ook fout gerekend werd (het bedrijf, die of het midden, die) is minder en minder onjuist. Daarom is het geen wonder dat de stenografen in de Tweede Kamer … [Lees meer...] overEen debat als deze in hedendaags Nederlands
Het verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Wat betekent fictie? Dat is een uitdagende vraag voor de betekenisleer, bijvoorbeeld omdat er vaak van wordt uitgegaan dat de betekenis van een keiharde nonfictiezin zoals 'het regent' iets te maken heeft met de vraag of het buiten wel of niet regent. In het eerste geval is de zin waar en in het tweede niet. Zinnen verwijzen in dat opzicht naar de werkelijkheid buiten de taal – … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Hulp gezocht!
Voor een onderzoek naar alledaags taalgebruik ben ik op zoek naar deelnemers. Deelnemen kan door deze vragenlijst in te vullen. https://leidenuniv.eu.qualtrics.com/jfe/form/SV_6u3hIrmWwk4gmMu Jouw deelname zou mij enorm helpen. Bij voorbaat dank! Hartelijke groet, Suzanne Schuurman, tweedejaars student onderzoeksmaster taalwetenschappen … [Lees meer...] overHulp gezocht!
Verspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Het is een verspreking die het afgelopen jaar zo vaak gemaakt is dat minstens vijf lezers me er onafhankelijk van elkaar op gewezen hebben: ChatGTP zeggen in plaats van ChatGPT. Hoe zit dat? Natuurlijk heeft het iets te maken met gebrek aan vertrouwdheid met het woord – de verspreking zal allengs minder frequent worden naarmate de chatbot nóg meer besproken wordt. Maar dat … [Lees meer...] overVerspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Volgens mij heeft de heer Wilders gevoegelijk gezegd hoe hij erin staat
Het was een korte reeks debatten die Roelien Kamminga (VVD) in december mocht voorzitten. Het betrof een tussenperiode, na het vertrek van Vera Bergkamp (D66) samen met de oude Kamer en met de keuze voor Martin Bosma (PVV) in de nieuwe. De regionale zender RTV Noord was belangstellend naar haar eventuele kandidatuur en publiceerde daarover. (Het was een persoonlijke afweging om … [Lees meer...] overVolgens mij heeft de heer Wilders gevoegelijk gezegd hoe hij erin staat
Etymologica: Lamoraal als Arthurnaam
Wie zijn vaderlandse geschiedenis een beetje kent, weet dat op 5 juni 1568 Egmond en Hoorne op de Grote Markt in Brussel werden onthoofd. Het luidde de Tachtigjarige Oorlog in. De volledige namen van beide protagonisten luiden respectievelijk Lamora(a)l van Gavere, graaf van Egmond (1522-1568) en Filips van Montmorency, graaf van Horne (Horn; 1524-1568). Vanuit naamkundig … [Lees meer...] overEtymologica: Lamoraal als Arthurnaam
Voor de belgistiek
Er is de laatste tijd enige discussie over de stelling van de Utrechtse hoogleraar Geert Buelens dat de neerlandistiek het woord Nederlands zou moeten verlaten. De reden daarvoor, zegt Buelens, is dat dat adjectief óók verwijst naar het Nederland, en zo ten onrechte de indruk wekt dat Nederland op de een of andere manier op zijn minst het centrum is van het Nederlands – en zo … [Lees meer...] overVoor de belgistiek
Oproep Anéla/VIOT-scriptieprijs 2024
Deadline inzendingen uiterlijk vrijdag 19 januari 2024 Het is weer zover: je kan weer masterscripties (van het collegejaar 2022-2023) voor de Anéla/VIOT-scriptieprijs voordragen. Uit de inzendingen selecteert de jury drie laureaten die zonder revisieproces een presentatie mogen geven tijdens de Anéla/VIOT-juniorendag (Radboud Universiteit Nijmegen, 19 april 2024). Op het … [Lees meer...] overOproep Anéla/VIOT-scriptieprijs 2024
Iedereen altijd en overal opnemen!
Iemand die wil weten hoe mensen iedere dag hun taal gebruiken heeft, zou je zeggen, waarlijk geen gebrek aan gegevens. Je hoeft je maar in een gezelschap te begeven en er wordt heel wat afgepraat. Wie wil weten hoe mensen dat wonder precies voltrekken, praten – razendsnel woorden zoeken in het geheugen, en deze razensnel in elkaar schroeven tot zinnen die door de luisteraar al … [Lees meer...] overIedereen altijd en overal opnemen!
Ornaris
Op it stasjon fan Ljouwert hinget in plakette mei de tekst: “De minsken wolle ornaris wêze hwer't se net binne”. Dat wurd “ornaris” sjocht der net sa Frysk út. It betsjut sokssawat as “meastentiids, gewoanwei, yn ’e regel”. Nei alle gedachten is it in Latynsk lienwurd, ordinarius, dat al in pear iuwen yn it Frysk meidraait en sadwaande moai ferfryske is ta ornaris. It is … [Lees meer...] overOrnaris
Etymologica: MidNL reumappel en matral
Een paar eeuwen geleden was het doodnormaal. Was je verkouden, dan had je een geperforeerd bundeltje met aromatische kruiden en ambergris om je nek waaraan je af en toe kon snuiven. Een soort van neusspray avant la lettre. Tot in de zeventiende eeuw droegen rijke stedelingen dikwijls zo’n kruidenmix ingesloten in een edelmetalen houdertje (vaak een bolletje) om de nek, niet … [Lees meer...] overEtymologica: MidNL reumappel en matral
Nog (niet) koud of …
“Over schrijvers wordt geregeld beweerd dat hun lijk nog niet koud is of ze zijn al vergeten”. Een schrijnende openingszin van Arnon Grunberg, in zijn column ‘Verveling en eeuwigheid’ [katern Boeken], De Volkskrant 9-12-2023. Elk doorkneed neerlandicus zal in deze krasse uitspraak de stijlfiguur van de hyperbool herkennen. Los van de functie ervan is deze zin ook een nadere … [Lees meer...] overNog (niet) koud of …
Opkomend gewoon
Laten we twee uitingen tegenover elkaar zetten: Het bijwoordje gewoon geeft aan de a-zin géén andere betekenis, maar maakt deze hooguit alleen wat stelliger en vooruit, er klinkt een veroordeling in door. Maar vooral als iemand in zijn of haar taal strooit met gewoon blijft er van die stelligheid niet veel over en dat veroordelen klinkt dan voor het luisterende oor … [Lees meer...] overOpkomend gewoon
We hebben een nieuwe regel!
Het Nederlands gaat ons allen aan het hart, maar het is jammer dat het zomaar door onbevoegden kan worden gebruikt. Met de jaarlijkse wedstrijd de Nieuwe Taalregel probeert de hoofdredactie van Neerlandistiek we iets te doen aan deze ongewenste situatie. Geef de taal weer terug aan de deskundigen! Hiertoe nodigen we lezers uit om nieuwe regels voor te stellen die liefst zo … [Lees meer...] overWe hebben een nieuwe regel!
Heb je de Barbie-film gezien?
Als een van de interessantere ontwikkelingen in de taalwetenschap van de afgelopen jaren beschouw ik de belangstelling voor het gesprek: het idee dat taalbouwwerken dingen zijn die je meestal letterlijk in samenspraak met anderen maakt. Dat de kern van taal misschien niet ligt in de beslotenheid van een hersenpan, maar in wat zich tussen mensen afspeelt: dat wij dieren zijn die … [Lees meer...] overHeb je de Barbie-film gezien?
De Grote Taaldag 2024: Call for abstracts
(for English please scroll down) DE GROTE TAALDAG 2024: CALL FOR ABSTRACTS De Grote Taaldag is een gezamenlijk initiatief van de Algemene Vereniging voor Taalwetenschap (AVT), Anéla (Nederlandse Vereniging voor Toegepaste Taalwetenschap) en de Landelijke Onderzoekschool Taalkunde (LOT). Traditiegetrouw is dit een dag waarop we alle collega’s in Nederland en Vlaanderen … [Lees meer...] overDe Grote Taaldag 2024: Call for abstracts
Waarom Vlaanderen: een zondagspak
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (3.3) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. Dit stukje past in een bredere inleiding die de positie van het Nederlands in … [Lees meer...] overWaarom Vlaanderen: een zondagspak
Etymologica: gesnopen!
‘Gesnopen?!’ Dit woord roept bij mij onmiddellijk associaties op met boefjes uit stripboeken en feuilletons uit de jaren dertig en daarna, zoals de Zware Jongens uit de Donald Duck. Komt gesnopen voor ‘gesnapt’ inderdaad uit dergelijke teksten en hoe is de vorm ontstaan? In het WNT wordt gesnopen niet genoemd en het ontbreekt ook in de elektronische Woordenbank van de … [Lees meer...] overEtymologica: gesnopen!
De reactie die gewoon niet goed was
De minister-president opende zijn wekelijkse persconferentie op 10 maart 2023 met een excuus: “Goedemiddag. Ik heb hier twee weken geleden, dat was de dag dat het Groningen enquêterapport verscheen, een eerste reactie gegeven en de toon van die reactie was gewoon niet goed.” Het Groningen enquêterapport, premier Rutte onderhoudt een warme relatie met het Engels ook als hij … [Lees meer...] overDe reactie die gewoon niet goed was
Narratieve frustratie
Jarenlang groeiden de taalkunde en de letterkunde uit elkaar, taalkundigen en letterkundigen leken heel verschillende interesses te hebben, en pasten heel verschillende wetenschappelijke methodes toe op heel verschillende soorten onderwerpen. Dat ze samen in een opleiding Nederlands (of Frans, of Nieuwgrieks) zaten, had vooral een historische grond, en ook iets te maken met het … [Lees meer...] overNarratieve frustratie
In tuskenstantsje
Yn oktober (Op syn Gryksk) en yn novimber (Op syn idioatysk Frysk) haw ik my hjir op frisistyk dwaande holden mei de taalpersepsje fan Everwinus Wassenbergh, de earste heechlearaar ‘neerlandistiek’ yn Frjentsjer (en hiele Nederlân). Nei it sekuer trochnimmen fan syn bekendste wurk Idioticon Frisicum fan 1802-1806 kaam ik as Fries yn de moderne tiid ta in frij ferrassende … [Lees meer...] overIn tuskenstantsje