De wereld van de pronomina schudt op zijn grondvesten. De afgelopen weken stuurde de advocaat Samir Lhachmi uit Zeeuws-Vlaanderen me een aantal foto's die het bekende restaurant Katseveer in Wilhelminadorp (Zuid-Beveland) op Instagram plaatst: Hoe zit dat, vroeg Samir zich af. Hij kon zich best voorstellen dat iemand 'je zijn geweest' schrijft, en schreef "Mijn moeder zegt … [Lees meer...] overLeuk dat je weer geweest zijn
taalverandering
Zeer, bepaald en dergelijke onderstrepende bijwoorden
Met de verhuizing van Wopke Hoekstra (CDA) van de Eerste Kamer naar het kabinet-Rutte III moet de frequentie van het gebruik van het bijwoord zeer telbaar zijn toegenomen in de Tweede Kamer. In het eerste debat in de nieuwe samenstelling van eind maart 2021, het ging over de formatie, streepte ik een paar van die zeer-gevallen aan in de bijdragen van … [Lees meer...] overZeer, bepaald en dergelijke onderstrepende bijwoorden
Woke heeft het weer gedaan
Stella Bergsma is een schrijfster, kunstenares en twitster die zich niet snel boos maakt om iemands taalgebruik. Maar dan moet je niet over woke beginnen, althans, je mag wel over woke beginnen, maar dan moet je het volgens haar correct gebruiken. Namelijk als een bijvoeglijk naamwoord ('een woke persoon', 'zij zijn erg woke') en niet als een zelfstandig naamwoord ('woke zit … [Lees meer...] overWoke heeft het weer gedaan
Serieus geld
Op de website van het Dagblad van het Noorden las ik zondag de volgende kop: Eline (14) uit Sleen fietst rond met ijscokar en verdient serieus geld. "Ik moest na de eerste dag alweer nieuw ijs bestellen" Uit de context kon ik wel opmaken dat serieus geld zoiets betekende als 'veel geld', maar ik kende deze verbinding niet. Dat ik iets niet ken, betekent natuurlijk niet … [Lees meer...] overSerieus geld
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
In het eerste deel van dit tweeluik hebben we gezien dat sterke werkwoorden, zoals zingen – zong en lopen – liep, vaste klinkeralternanties in de wortel hebben die uiteindelijk teruggaan op een alternantie tussen -e-, -o- en geen klinker in de verre voorouder van het Nederlands, namelijk het Proto-Indo-Europees (een taal die al zo’n 5 à 6 duizend jaar geleden gesproken werd!). … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’? (2)
Waarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Lang (lang (lang)) geleden heb je als jonge, onbezonnen spreker van het Nederlands opgepikt dat de onvoltooid verleden tijd van werkwoorden gevormd wordt door er de uitgang -te(n) of -de(n) achter te plakken. Of dit met een t of een d moet, hangt af van de kwaliteit van de stammedeklinker die ervoor staat, iets wat men samenvat in de … [Lees meer...] overWaarom is het ‘zij zong’ en niet ‘zij zingde’?
Twee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Een reactie op Anne Merkuur Als de lezers van Neerlandistiek het nog toestaan, wil ik op deze plaats graag de interessante discussie over het aantal regelmatige werkwoordklassen in het Fries voortzetten door te reageren op het stuk van Anne Merkuur van afgelopen zaterdag. Waar gaat het over? Kort samengevat: de kanonieke kijk op het Friese werkwoordsysteem is dat het twee … [Lees meer...] overTwee of drie regelmatige werkwoordklassen in het Fries?
Nee, het Fries heeft niet 3 klassen regelmatige werkwoorden
Begin deze week concludeerde Henk Wolf op deze plaats dat we in de frisistiek al jaren ziende blind zijn, en dat het Fries vermoedelijk niet twee regelmatige werkwoordsklassen heeft, maar drie. Die derde klasse zou een soort mix zijn van klasse I en II, en alleen werkwoorden met een onbeklemtoonde klinker aan het eind van de stam betreffen, zoals bijvoorbeeld tekenje of … [Lees meer...] overNee, het Fries heeft niet 3 klassen regelmatige werkwoorden
Ik vaccineer
Dat we nu binnen een paar maanden tijd allemaal een vaccin krijgen toegediend, leidt tot veel taalgevoelens. Zo zat ik me gisteren net af te vragen waarom het me stoort als andere Nederlandstaligen op de sociale media spreken over "a jab" als ze een vaccinatie bedoelen, toen er een vraag kwam. Eerst die jab, die idiomatisch Engels blijkt te zijn. Dat is geloof ik wat me … [Lees meer...] overIk vaccineer
Taaldingetje hoor
Ik weet niet meer wanneer ik hem voor het eerst hoorde, maar ik weet wel dat hij me vanaf het begin in zijn taalkundige greep hield: de ‘verkleinwoordje + hoor’ constructie. In het begin waren het youtubers die aan het strand lagen en uitriepen ‘weertje hoor!’ of ‘leventje hoor!’. Toen werden het sarcastische mensen op twitter en studenten. In de afgelopen maanden heb ik hem … [Lees meer...] overTaaldingetje hoor
Terrasje doen en filmpje pakken
“Hoera, terrasje doen: moet je reserveren, en mag je naar het toilet?” Met deze vraag ontving ik deze week een mailbericht van het televisieprogramma Radar. De uitdrukking die in de aanloop van de zin gebezigd wordt is waarschijnlijk de jongste en een niet on-creatieve loot binnen een actueel productief paradigma naar het model van een X-je doen. Voor dat X moet dan wel ‘iets … [Lees meer...] overTerrasje doen en filmpje pakken
“Versoepelde” grammaticaregels? Stop taal in te zetten als een wapen om verdeeldheid te zaaien
“Zelden zoveel taalkundigen op één plek samen gezien!”, schreef iemand afgelopen dinsdag op Twitter, na de voorstelling van de nieuwe e-ANS, de Algemene Nederlandse Spraakkunst die dus sinds deze week in een gloednieuw jasje zit. De lancering van zo’n vernieuwde grammatica van het Nederlands, dat is voor een neerlandicus een beetje als de nieuwe PlayStation 5 voor een … [Lees meer...] over“Versoepelde” grammaticaregels? Stop taal in te zetten als een wapen om verdeeldheid te zaaien
Archaïsche achtervoegsels zoals in ambtshalve en spoedheidshalve
Van Dale heeft (hetzij voor ons gemak of om redenen van efficiency) gekozen voor één achtervoegsel -halve. Dat is iets om even een wenkbrauw bij in beweging te brengen zodra we zien hoe -halve in twee groepen uiteenvalt. Die zijn op basis van hun verschijningsvorm aan te duiden als -thalve en -shalve en dat zou Van Dale dus ook als twee … [Lees meer...] overArchaïsche achtervoegsels zoals in ambtshalve en spoedheidshalve
Een corrupt politicus of een corrupte politicus?
Een grote schrijver is niet voor iedereen hetzelfde als een groot schrijver. We kunnen een onverdachte bron als Etsko Kruisinga in Het Nederlands van nu (1938:158-159) aanhalen als mogelijke verklaring voor dat verschil. Kruisinga geeft enkele voorbeelden (’n handig koetsier, ’n bekwaam man, of leider, ’n begaafd man, ’n goed of bekwaam of beroemd … [Lees meer...] overEen corrupt politicus of een corrupte politicus?
Afgelopen januari
Door Siemon Reker Interessant nieuws afgelopen vrijdag als opening van die plezierige nieuwsbrief van NRC Handelsblad, De Haagse Stemming. (Voorzover ik weet kost het abonneren daarop niets.) Het s-woord klinkt weer aan het Binnenhof! Het s-woord betreft dus stikstof, in het volgende tekstje gaat het over het k-woord, maar genoeg over deze alfabet-woorden (het is een … [Lees meer...] overAfgelopen januari
Hoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
Door Marc van Oostendorp Een van de wonderlijkste eigenschappen van menselijke taal is dat ze voortdurend aan verandering onderhevig is. Iedere bekende taal verandert op ieder moment, terwijl het niet moeilijk is om redenen te bedenken waarom dit onhandig is. Het betekent bijvoorbeeld dat generaties elkaar net wat lastiger kunnen verstaan dan anders het geval zou zijn. … [Lees meer...] overHoe pubers de taal telkens een beetje veranderen
“Serieus”: verschuivend van bijvoeglijk naar bijwoordelijk en de betekenis is ook intrigerend
Door Siemon Reker In het Algemeen Dagblad van gisteren het verhaal van Tasien gelezen? De eerste zin is direct de korte samenvatting: “Een volstrekt unieke prestatie – dat heeft Tasien Joeman (22) geleverd door in vier jaar tijd vijf diploma’s te halen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Studeren op dit niveau is soms eenzaam, maar stoppen was nooit een optie.”” Zijn … [Lees meer...] over“Serieus”: verschuivend van bijvoeglijk naar bijwoordelijk en de betekenis is ook intrigerend
“Oneerbiedig gezegd” en het indirecte voorwerp van dit excuus voor Derde Kerstdag
Door Siemon Reker Eerder deze week gaf Marco Verhoef ons in het Journaal de weersverwachting voor de komende dagen. Dit jaar vielen 25 en 26 december op vrijdag en zaterdag en aansluitend volgt daar dus een zondag op, “Derde Kerstdag, een beetje oneerbiedig gezegd” zei Marco. Wat is daar oneerbiedig aan? In de Tweede Kamer valt het woord oneerbiedig vaker dan … [Lees meer...] over“Oneerbiedig gezegd” en het indirecte voorwerp van dit excuus voor Derde Kerstdag
Wat gebeurt er met sk-?
Door Henk Wolf In de loop van de eeuwen is sk- in veel Nederlandse dialecten veranderd in sch-. Zo zijn schijnen en schaap de vormen geworden die in de standaardtaal in gebruik zijn. Niet alle dialecten hebben echter aan dat proces meegedaan. Zie het bovenstaande kaartje van Jan Stroop. Bovendien zijn er hier en daar ook onvolledige veranderingen, waarbij de medeklinker na … [Lees meer...] overWat gebeurt er met sk-?
We Gaan Raket Nu
Door Kristel Doreleijers Feestje vanavond? Van plan om even lekker ‘los’ (of loesoe) te gaan? Zie je jezelf al ‘hard gaan’ op de muziek? Of wil je echt ‘hélemaal naar de klote gaan’? Vergeet alles van dit. Ga raket! Gerard Joling helpt je een handje, samen met rapper Poke. Het duo brengt in hun single ‘We Gaan Raket Nu’, gelanceerd op 3 juli 2020 (nu!), een ode aan het … [Lees meer...] overWe Gaan Raket Nu
Is taalverandering erg?
Door Stan Verhaag Hoe verandert onze taal? Wat zijn de 3 succesvolste veranderingen van de laatste 30 jaar? En is taalverandering erg? Bekijk mijn college. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overIs taalverandering erg?
… een onderzoek die onze mindset geheel verandert
Door Siemon Reker Interessant moment bij de technische coronabriefing van 7 mei 2020. Nee, ik heb het niet over de voorzitster die weer vele malen een klikje gebruikte voor een woord en met zo’n komisch effect als toen ze Farid Azarkan aankondigde van de fractie van eh DENK! Het betrof een citaat van Jaap van Dissel (RIVM) die de leden van de Kamercommissie iets vertelde … [Lees meer...] over… een onderzoek die onze mindset geheel verandert
Zeggen we straks allemaal ‘de meisje’ en ‘shtijl’?
Zeggen dat iets 'heel cool' is, verraadt meteen dat je niet meer zo hip bent. En 'hip' eigenlijk ook. Tegenwoordig moet je zeggen dat iets 'vies shtijl' is. Wat betekent dat en spreken we straks allemaal zo? Dat komt sociolinguïste Stefania Marzo (KU Leuven) allemaal uit de doeken doen. (Bekijk deze video op YouTube) … [Lees meer...] overZeggen we straks allemaal ‘de meisje’ en ‘shtijl’?
Nogal klontjes: een huiselijke manier van zeggen in de Tweede Kamer
Door Siemon Reker Was het op 22 oktober 1968 de eerste maal dat er op deze manier in het Nederlands gesproken is in de Tweede Kamer? Minister Schut van Volkshuisvesting antwoordde op wat hem – en werkelijk allerkeurigst – door PvdA-Kamerlid Ed Berg was voorgelegd: “Excellentie, u verwijst naar datgene, wat is gezegd door de geachte afgevaardigden de heren Andriessen en Van … [Lees meer...] overNogal klontjes: een huiselijke manier van zeggen in de Tweede Kamer
Wattes
Hier is een voorbeeld van een woord dat nog niet in de woordenboeken staat, terwijl het al minstens decennia bestaat: wattes. Het is een woord dat kennelijk onder de rader blijft, ik geloof niet dat het iemand is opgevallen dat de journaliste Japke-d. Bouma, altijd kritisch op modieus taalgebruik vorig jaar schreef: … [Lees meer...] overWattes
