Al m’n hele leven heb ik een tamelijk moeizame relatie met een man. Het gaat om de Man met de hamer. Het probleem is dat hij mij vaker bezoekt dan me lief is. Aan het eind van de dag ben ik blij met zijn gezelschap, maar al vanaf mijn tienerjaren komt hij ook ’s middags even langs. Een half uurtje slechts, maar dat komt vaak slecht uit. Toen hij ook na het ontbijt begon aan te … [Lees meer...] overDe man met de hamer
uitdrukkingen
Onder de wol met Betje en Aagje
Als je tot laat naar een beeldscherm zit te turen, kun je slaapproblemen krijgen. Het blauwe licht van het scherm vertraagt de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Daardoor blijft je lichaam alerter en val je moeilijker in slaap. Het advies is dan ook om minstens een uur voordat je gaat slapen contact met beeldschermen te vermijden, zodat het lichaam de kans krijgt om te … [Lees meer...] overOnder de wol met Betje en Aagje
Etymologica: Fier als een gieter
De uitdrukking is behoorlijk algemeen in Vlaanderen en terwijl sommige taalgebruikers ze een humoristisch karakter toeschrijven, gebruiken anderen ze zonder ironie. Ze bestaat naast trots (of: fier) als een pauw. In Nederland zijn de trotse pauwen bekend, maar de fier gieters niet, of het is als een “typisch Vlaamse” uitdrukking. Zo vormde ze nog de slogan van het feestweekend … [Lees meer...] overEtymologica: Fier als een gieter
Spruchreif
Dit weekeinde plaatste ik dit berichtje op BlueSky: ‘Die Sache ist noch nicht spruchreif.’Dat las ik in Das Fenster zum Sommer (Taschenbuchausgabe, 1980) van Hannelore Valencak.Als wat meer mensen zich dat eens zouden kunnen en willen realiseren.Goedemorgen. ‘Dat’ had ik me ook beter even kunnen realiseren. Want wandelend met de hond en luisterend naar orgelwerken van … [Lees meer...] overSpruchreif
Helaas pindakaas, deel twee
Ik moet even terugkomen op mijn bijdrage van vorige week over de uitdrukking helaas pindakaas. Iemand vroeg: komt dit niet uit de reeks stripverhalen Jan Jans en de kinderen van Jan Kruis? Dat zou kunnen, maar ik heb daar geen bewijs voor gevonden. Kruis begon die reeks in 1970 in het tijdschrift Libelle. Helaas zijn er nauwelijks doorzoekbare scans van strips voorhanden, wat … [Lees meer...] overHelaas pindakaas, deel twee
Helaas pindakaas!
Sinds een jaar geef ik Nederlandse les aan Oekraïners. Dat wil zeggen: we praten met elkaar in het Nederlands en waar nodig of mogelijk, vul ik wat aan of licht ik iets toe. Mooi en dankbaar vrijwilligerswerk, waar ik zelf ook veel van opsteek. Deze week ging het zijdelings over spreekwoorden en zegswijzen. ‘Welke Nederlandse spreekwoorden kennen jullie?’ vroeg ik. Een man … [Lees meer...] overHelaas pindakaas!
De cultuur zit in de taal!
Culturele vergelijking van Nederlandse en Koreaanse uitdrukkingen 'Doe maar normaal/gewoon, dan doe je al gek genoeg' (hierna 'Doe-no') is een van de meest typisch Nederlandse uitdrukkingen. Toen ik deze uitdrukking tegenkwam, bracht dat direct de vergelijking met de Koreaanse uitdrukking 'Als je stil blijft zitten, kom je tenminste in het midden terecht' (een letterlijke … [Lees meer...] overDe cultuur zit in de taal!
Rin voor den droes en lit dy wæge
“Jij stinkt en je moeder ook”, typt in lulk jongfaam op har laptop. De adressant is in blier jongfaam (itselde jongfaam), dat as influencer ‘bjoetie’-tips jout. Dit komt út in licht-pedagogysk tv-programma fan de VPRO. It hat wis en wrychtjes humor, mar wol in komplekse humor, sa’t it liket. “Do stjonkst” is net aardich. De muffe mof stonk yn de santjinde iuw al op ‘e … [Lees meer...] overRin voor den droes en lit dy wæge
Van Aleppo tot aan Yokohama
Van hier tot Tokio – Facetten (xiii) De Arabische wereld, Japan, China, allemaal hebben ze een schrift dat onleesbaar is voor wie er niet in heeft doorgeleerd – nu ja dat geldt voor alle typen schrift maar voor een Nederlandse Europeaan dus zeker. Bovendien liggen die landen of gebieden op veel kilometers van ons wereldddeel en daarom verwonderen dit soort voorbeelden … [Lees meer...] overVan Aleppo tot aan Yokohama
Van hier tot Jipsingboermussel
Van hier tot Tokio – Facetten (xvi) Namen van landen of streken binnen Europa worden zelden gevonden in Van-hier-tot-Tokioconstructies, plaatsnamen hebben we op de plek van Tokio nodig. Als uitzonderlijk voorbeeld: “onze harige kindervriend heeft een probleem van hier tot Spanje” (Sinterklaas heeft geen schimmel tot zijn beschikking). Nu van Europa naar het … [Lees meer...] overVan hier tot Jipsingboermussel
Van Honolulu tot Warschau
Damascus is een hoofdstad. Een hoofdstad van een land, eventueel van een deelstaat, bekleedt een voorkeurspositie in de sfeer van Van hier tot… vooral als ze in een ander continent gelegen zijn. Enkele buiten-Europese voorbeelden: In diverse gevallen is er een grote stad op grote afstand gekozen als een uitroepteken, geregeld is er ook een inhoudelijke reden in … [Lees meer...] overVan Honolulu tot Warschau
Van Afrika tot Zimbabwe
Van hier tot Tokio – Facetten (xii) Laten we een aantal voorbeelden zoeken uit een reeks van landen, ver weg alsof het om Tokio gaat. Daarna keren we langzamerhand terug naar Nederland vanwaaruit over een tijdje het slotakkoord van deze serie zal klinken. Eigenlijk vallen deze voorbeelden van “van hier tot X” uiteen in twee groepen. Allereerst is daar het type met de … [Lees meer...] overVan Afrika tot Zimbabwe
De stekker eruit trekken
Pieter Omtzigt heeft de stekker uit de coalitiebesprekingen getrokken, hoor en lees je nu overal. Die uitdrukking blijkt verrassend jong. De invloed van technische ontwikkelingen op onze woordenschat heeft me altijd geïnteresseerd. Ik bedoel: zonder de uitvinding van stoommachines zouden we nu niet zeggen dat iets of iemand op stoom ligt. Aan het begin van de … [Lees meer...] overDe stekker eruit trekken
Mejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Van hier tot Tokio – Facetten (xi) Frederik-Jan (de dubbele voornaam is geen toeval) Van Hier tot Gunder was een door Roemer of andere SP’ers gefingeerde naam voor iemand van adel, verondersteld rijke huizenbezitter bovendien. Onder de werkelijke, niet-verzonnen adellijke familienamen in Nederland vinden we in de sfeer van X tot Y Van Hemert tot … [Lees meer...] overMejuffrouw de jonkvrouw Van-Hier-Tot-Eichen-Schlaapkamer
Gunter
Van hier tot Tokio – Facetten (x) De maan deelt met Rome (zie hiervoor deze eerdere aflevering) dat het gevoelsmatig veel kilometers ver weg ligt én dat deze secundaire planeet graag te hulp geroepen wordt om met behulp daarvan iets te benadrukken. Soms is het een kwestie van uitrekenen en dan letterlijk, maar het is meestal iets ongenoemd veels zoals bij “een BMW met een … [Lees meer...] overGunter
Een baard van hier tot Alexandrië
Van hier tot Tokio – Facetten (viii) Naast Tokio zien we dus (al geruime tijd) Timboektoe en bijvoorbeeld Rio de Janeiro als belangrijke steden die in alle vaagheid ‘ver weg’ aangeven en langs die weg een dubbele streep zetten onder de inhoud van het beweerde. Anders dan hun buitenissige naam voor Nederlandse oren en inderdaad grote afstand op de wereldkaart ten opzichte … [Lees meer...] overEen baard van hier tot Alexandrië
Van hier tot Bagdad
Van hier tot Tokio – Facetten (vi) Van Simon Carmiggelt is bekend dat hij niet alleen Kronkels voor de krant of voor de Hilversumse radio maar ook reclameteksten schreef, zeker in de eerste jaren van zijn bezigheden. Schnabbelde hij in dit opzicht ook bij bij zijn eigen krant? Wie zal het auteurschap achterhalen van deze schoenenadvertentie waarvoor de fabrikant als het … [Lees meer...] overVan hier tot Bagdad
Van hier tot Sittard
Van hier tot Tokio – Facetten (v) Het is het niet verrassend maar wel komisch door het allitererende extraatje dat er verstrekt wordt, wanneer Carmiggelt zich op zaterdag 6 februari 1954 zogenaamd op een klagende manier uitlaat. Hij doet geërgerd over de kritische brieven die hij soms op de krant ontvangt. Wat kúnnen groepen mensen (zelfs al in deze tijd zonder bv. Twitter … [Lees meer...] overVan hier tot Sittard
Van hier tot Tokio – Facetten (iii)
Het is een sport om de oudste bewijsplaats vinden van van hier tot Tokio. En zoals het bij sporten als hardlopen, hoogspringen en gewichtheffen geldt (voorbeelden van het Olympische trio citius, altius, fortius) dat er altijd wel weer iemand sneller is, hoger kan of meer tillen, zo is het ook goed mogelijk dat iemand overbóden wordt als hij zoals ik hier beweer dat … [Lees meer...] overVan hier tot Tokio – Facetten (iii)
Van hier tot Tokio (2)
Uit de Reynaert-editie van Van Helten van 1887: Reynaert, hout huwen mont van desen,Ende sijts seker ende ghewes:Haddic al thonich, dat nu esTusschen hier ende Portugale,Ic haet alleene up te male Alle honing van hier tot Portugal: is dat het land van die naam of de Zuid-Hollandse plaats Poortugaal? In beide gevallen is het een enorme hoeveelheid zoetigheid die (solo!) … [Lees meer...] overVan hier tot Tokio (2)
De route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
Klein stukje over een literaire stijlfiguur en dan snel naar de taal in de Tweede Kamer? In zijn Sachwörterbuch der Literatur schrijft Gero von Wilpert (Stuttgart 1969:322) dat een Hendiadyoin – bij ons vaker hendiadys genoemd – een retorische figuur is die in de Oudheid en in de Barok erg geliefd was. Twee woorden met dezelfde betekenis konden … [Lees meer...] overDe route van “hel en verdoemenis” door de Plenaire Zaal
De hakken uit het zand
Met beide voeten of met beide benen ergens op of in staan wekt vertrouwen, want het betreft mensen van wie als het ware beweerd wordt dat dezen in of door de praktijk geschoold zijn. Is het rond het jaar 2000 dat er talig een duidelijke stap in de ontwikkeling ervan gezet wordt? Premier Kok zegt in 2001 volgens de Handelingen (sprekend over noodvaccinaties): “Door de … [Lees meer...] overDe hakken uit het zand
Ben je betoeterd?
De juf van groep vijf vraagt aan kinderen die iets doen wat volgens haar over de schreef gaat: 'Ben je betoeterd?' Mijn dochter kwam er daardoor nu ook mij thuis, en informeert nu ook regelmatig naar mijn staat van betoeterdheid. Ik vind dat vreemd. Voor mijn taalgevoel kun je de vraag naar het betoeterd zijn eigenlijk niet stellen zonder graadaanduiding: 'ben je nu helemaal … [Lees meer...] overBen je betoeterd?
De hond in de pot vinden
Spreekwoord om de week • “ De hond in de pot vinden" Zo laat aankomen dat het eten al op is. Soms heb je van die spreekwoorden of uitdrukkingen die gewoonweg leuk zijn. Ze rollen makkelijk van de tong of ze klinken grappig. De hond in de pot vinden vind ik zelf ook echt in deze categorie vallen, waarschijnlijk door het beeld dat het bij mij oproept. Maar waar komt deze … [Lees meer...] overDe hond in de pot vinden
De bloemetjes buitenzetten
Spreekwoord van de week • “ De bloemetjes buitenzetten” Het ervan nemen en flink feest vieren. De (studenten)vakantie zit erop en dat betekent dat ik sinds vorige week weer volop aan de slag mag als student! Maar het betekent ook dat het spreekwoord van de week weer terug is - reden voor feest als je het mij vraagt! En bij feest denk ik altijd maar aan één … [Lees meer...] overDe bloemetjes buitenzetten
