Help mee met het in kaart brengen van de keuze tussen liggen en staan. Door Heleen de Vries Anderstaligen verbazen zich vaak over het Nederlandse gebruik van de werkwoorden ‘liggen’, ‘staan’ en ‘zitten’ voor levenloze dingen. Zo zit een boek in je tas, ligt het op tafel, maar staat het op de boekenplank. In veel andere talen worden deze werkwoorden alleen voor mensen gebruikt … [Lees meer...] overLigt of staat het boek op tafel?
werkwoorden
Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (144) Het Nederlandse sonnet bestaat 452 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Verlangen Meenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht, naar het naakte bijzijn van de minnaar smartelik getracht, zij heeft in de grote leegte van haar wit bed, de peluw gekust, als wilde ze zijn matte … [Lees meer...] overMeenge mooie meid heeft door de domme, lange nacht
Zag mij!
Door Marc van Oostendorp Elektronische post uit het oosten van Nederland! Hoe staat de taal er daar voor, volgens onze correspondent ter plaatse? Mijn zoon (7) en mijn dochter (13) hoor ik iets zeggen dat mijn dochter (19) niet zegt: 'Zag mij!'. Of 'zag mijn gezicht!' Ze geven ermee aan dat de gezichtsuitdrukking of de handeling alweer in het verleden ligt. Eigenlijk dus: … [Lees meer...] overZag mij!
Woordsoorten zijn raadsels
Door Marc van Oostendorp Er zijn onderwerpen in de taalkunde waarover we na duizenden jaren theoretiseren nog steeds weinig weten. Woordsoorten zijn zo'n onderwerp. Het is in het Nederlands duidelijk zinnig om bijvoorbeeld werkwoorden (lopen, slapen) te onderscheiden van zelfstandig naamwoorden (wandeling, bed). De eerste twee hebben bijvoorbeeld een verledentijdsvorm … [Lees meer...] overWoordsoorten zijn raadsels
Linguïstisch Miniatuurtje CLXIII: Mensen moeten zich hier niet aan ergeren heb ik zoiets
Door Peter-Arno Coppen Kenny B: "heb ik zoiets" Ik ben een verklaard liefhebber van de constructie Ik heb zoiets van. Wat mij betreft is er geen mooiere aanwending van eenvoudige middelen om een subtiel communicatief resultaat te krijgen. De constructie bevat een aantal oeroude elementen die samen een betekenis creëren die aangeeft dat het navolgende citaat, of de … [Lees meer...] overLinguïstisch Miniatuurtje CLXIII: Mensen moeten zich hier niet aan ergeren heb ik zoiets
Tschijnt
Door Marc van Oostendorp Wat voor woord is tschijnt? Het lijkt op het eerste gezicht enkel en alleen een verbogen werkwoord: Tschijnt te gaan regenen. In een nieuw artikel in Studia Linguistica laten Julie Van Bogaert en Torsten Leuschner zien dat het woord in sommige regio's aan het veranderen is in een woordje dat je vrijelijk door een zin kunt strooien, … [Lees meer...] overTschijnt
Geluisterde podcasts
Door Marc van OostendorpAls iemand aan mij vraagt wat ik luister, aarzel ik onwillekeurig even. Op een pagina van de zakenwebsite NRCQ gebeurde het gisteren een paar keer. Luisteren werd gebruikt met een lijdend voorwerp:Deze veertien podcasts moet je luisteren vandaagWat luister jij op weg naar je werk?Ik weet dat andere mensen dat zeggen, maar ik zou zelf geloof ik … [Lees meer...] overGeluisterde podcasts
Vladimir speelt nieuwe piano
Wat we nog niet weten over het werkwoord (9 en slot) Door Marc van Oostendorp De Nederlandse taal wordt al honderden jaren onderzocht, en toch is er van alles wat we nog niet weten. Onze taal behoort zelfs tot de best bestudeerde ter wereld, vooral sinds aan het gigantische naslagwerk Syntax of Dutch wordt gewerkt. In dat boek worden de inzichten uit de taalkundige … [Lees meer...] overVladimir speelt nieuwe piano
Ik luk dat
Door Marc van Oostendorp"Taalverandering waar je bijstaat," meldde onlangs een jonge moeder op Facebook. Haar zoontje had gezegd Ik luk dat.Het is helemaal niet onwaarschijnlijk dat het Nederlands inderdaad dat zoontje gaat volgen. Wie weet wat de eenentwintigste eeuw ons nog allemaal gaat brengen! De verandering gaat in ieder geval de juiste kant op.Waarom is de ene woordgroep … [Lees meer...] overIk luk dat
Zij laten hun vernuft bewonderen aan ons
Wat we nog niet weten over het werkwoord (8) Door Marc van Oostendorp Wat is het verschil tussen zingen, zien en lezen? Dat blijkt een van de vele dingen te zijn die we nog niet blijken te weten over het werkwoord wanneer we het onlangs verschenen deel Verbs and verb phrases van The syntax of Dutch lezen. De auteurs van dit deel, Hans Broekhuis, Riet Vos en Norbert Corver, … [Lees meer...] overZij laten hun vernuft bewonderen aan ons
Zo voorkwam ik alles te begrijpen
Wat we nog niet weten over het werkwoord (5) Door Marc van Oostendorp Als ik beweer dat ik morgen zal komen, beweer ik morgen te komen. Zoveel is zeker: het lijdend voorwerp van de ene zin ('ik beweer') kan zelf weer een zin zijn met een persoonsvorm (zal in 'ik zal morgen komen') of zonder ('morgen te komen'). Het eigenaardige, zegt Hans Broekhuis in het … [Lees meer...] overZo voorkwam ik alles te begrijpen
De visueel ingestelde mens!
Door Marc van Oostendorp Ik ben er nu ook voor de visueel ingestelde mens, en dus voor iedereen! Althans, dat beweerde de taalkundige Sterre Leufkens onlangs. In een blog over haar proefschrift, schreef zij: Voor de visueel ingestelde mens is hier nog een samenvatting van mijn proefschrift te vinden in de vorm van een videoblog, door prof. Marc van … [Lees meer...] overDe visueel ingestelde mens!
‘Oo’ als teken van de verleden tijd
Door Marc van Oostendorp Ik kan toveren: wat is de verleden tijd van breulen? Ik weet dat je dat werkwoord nog nooit hebben gehoord, ik heb het namelijk zojuist zelf verzonnen, en toch kan ik raden welke vorm je kiest. Sterker nog, ik weet wat jullie tweede keus zal zijn. Dat komt doordat ik een artikel heb gelezen van de Groningse onderzoekers Remco Knooihuizen en … [Lees meer...] over‘Oo’ als teken van de verleden tijd
Wat we nog niet weten over het werkwoord (4)
Door Marc van OostendorpSommige werkwoorden zijn promiscu in hun onderwerpskeuze. Neem de volgende voorbeelden:Ik rijd met mijn auto op de weg.Deze auto rijdt snel / lekker.Deze weg rijdt snel / lekker.Het onderwerp van rijden kan degene zijn die rijdt (eerste zin), maar ook waarmee gereden wordt (tweede zin) en de plaats waarop gereden wordt (derde zin). Die laatste twee … [Lees meer...] overWat we nog niet weten over het werkwoord (4)
Wat we nog niet weten over het werkwoord (2)
Krijgen als lijdende vormDoor Marc van OostendorpHet Nederlands is een van de best onderzochte talen ter wereld, en toch is er van alles en nog wat dat we niet begrijpen. Neem het werkwoord krijgen, bijvoorbeeld in de volgende zin:- Marc krijgt een pdf'je (van Hans). [1]Marc is in die zin het onderwerp, toch? Ja, volgens de schoolgrammatica wel. Maar volgens … [Lees meer...] overWat we nog niet weten over het werkwoord (2)
Wat we nog niet weten over het werkwoord (1)
Door Marc van Oostendorp2015 wordt het jaar van het Nederlandse werkwoord. Ergens in de komende maanden verschijnt Hans Broekhuis' indrukwekkende, vijftienhonderd pagina's dikke Verbs and verb phrases, het nieuwe deel van zijn Syntax of Dutch.Vijftienhonderd pagina's over werkwoorden, waarschijnlijk de uitvoerigste beschrijving ooit gemaakt voor enige taal, en nog is lang niet … [Lees meer...] overWat we nog niet weten over het werkwoord (1)
De kerstdag dat ik lekker ging indringers keuren
Door Marc van Oostendorp Een bijzin is als een collegezaal en werkwoorden zijn als eerstejaarsstudenten: ze willen allemaal achterin zitten. Vandaar dat je zegt dat je Piet Josje de kinderen wel had willen helpen leren zwemmen: vijf werkwoorden op een kluitje. In Nederland slaagt slechts een enkel woordje erin dat geklit van die werkwoorden te doorbreken; een … [Lees meer...] overDe kerstdag dat ik lekker ging indringers keuren
Jammer dat er niemand heeft gedraaid
Door Marc van Oostendorp Je stoel draaien is belangrijk in het tv-programma The Voice of Holland. Als de kandidaten auditie doen voor deze zangwedstrijd, zitten de coaches met hun gezicht van ze af. Pas als een coach vindt dat iemand voldoende kwaliteit heeft, drukt hij op zijn knop en draait zijn stoel. Wat heeft hij dan gedaan? Volgens veel internetgebruikers, … [Lees meer...] overJammer dat er niemand heeft gedraaid
De burgers dreigt een vreselijk lot
Door Marc van Oostendorp Een nieuwe stap in de ontwikkeling van het werkwoord dreigen werd deze week mogelijk gemaakt door een koppenmaker van de Volkskrant: 'Burgers Aleppo dreigt vreselijk lot' schreef deze boven een artikel over de situatie in Syrië. Over het werkwoord dreigen hebben Nederlandse taalkundigen tamelijk veel geschreven (zie hier bijvoorbeeld wat … [Lees meer...] overDe burgers dreigt een vreselijk lot
