Het woord ‘staanplaats’ verdient mijns inziens al lang en met verve het epitheton ‘lelijkste’. Al zolang ik mij iets herinneren kan, is het een woord waarvan ik zelfs denk dat het fundamenteel fout is. Vreemd genoeg, wellicht, heb ik geen enkel probleem met ‘zitplaats’. In de lijnbussen van de NBM, de vervoersmaatschappij die in het voorlaatste kwart van de … [Lees meer...] overStaanplaats
woordenschat
De woordenschat van Kinderen voor Kinderen
We kennen het allemaal, Kinderen voor Kinderen – of je er nu zelf als kind naar luisterde of kinderen hebt die er nu naar luisteren. Sinds 1980 zijn de liedjes van het populaire kinderkoor een vast onderdeel van menig Nederlands huishouden. Oorspronkelijk is Kinderen voor Kinderen opgezet met het doel geld in te zamelen voor de VARA-speelgoedactie. Het koor bleek echter zo’n … [Lees meer...] overDe woordenschat van Kinderen voor Kinderen
Van Kaussbaussen-Duits tot Griekse y
Dat Nicoline van der Sijs behalve een heel productieve ook een heel creatieve taalkundige is, bewijst ze opnieuw met haar nieuwste boek, Daar is geen woord Frans bij. In dat boek, dat verschenen is bij gelegenheid van haar afscheid van het Instituut voor de Nederlandse Taal, behandelt Van der Sijs uitdrukkingen, spotnamen, formules e.d. waar taalnamen in voorkomen. De … [Lees meer...] overVan Kaussbaussen-Duits tot Griekse y
Een stapsteen op weg
Opnieuw verscheen er een lexicon. Ditmaal in België, verzorgd door ORBIT vzw, Broederlijk Delen en Welzijnsschakels vzw. Daarvan zal de middelste organisatie het bekendst zijn, door haar christelijke geschiedenis die meer dan een halve eeuw beslaat. Onder de titel Woorden in beweging wil het lexicon bijdragen ‘aan sociale gelijkheid, met … [Lees meer...] overEen stapsteen op weg
Behelzen
Tentamens nakijken is geconfronteerd worden met je eigen onvermogen. Iedere dubbelzinnigheid in je formuleringen, hoe onwaarschijnlijk ook, blijkt wel minstens één student op het verkeerde been te hebben gezet. Bij iedere vraag is het weer een opluchting als er iemand is die hem helemaal goed heeft beantwoord – zie je wel, het kan! – maar ook als er iemand hem niet zo goed … [Lees meer...] overBehelzen
Het raadsel van pief-poef-paf
Er is de laatste tijd het een en ander te doen rondom pief-paf-poef. Eind maart meldde Ewoud Sanders in NRC dat hij een zeer oude vindplaats had gevonden voor de uitdrukking: een boekje uit 1721 waarin een 'vechtnar' de uitdrukking tot twee keer bezigt, terwijl hij een oud vrouwtje molesteert. Afgelopen vrijdag maakten Roeland Cortois en Miet Ooms ons op Neerlandistiek … [Lees meer...] overHet raadsel van pief-poef-paf
Weer een stukje van ondergetekende
Door Henk Wolf Blijkbaar houden we er niet zo van om heel vaak ik te zeggen. Hoe is anders te verklaren dat veel Nederlandstaligen af en toe naar zichzelf verwijzen als ondergetekende - en dan bedoel ik niet in een formele brief, maar bijvoorbeeld in een praatje over de haag. Deze jongen kan ook, net als mijn persoontje. … [Lees meer...] overWeer een stukje van ondergetekende
Hoksebokse
Door Henk Wolf De Leeuwarder Courant voert al een paar jaar het rubriekje Nij Frysk Wurdboek, waarin lezers worden uitgenodigd om goed-Friese alternatieven voor (meest Engelse) leenwoorden aan te leveren. Af en toe blijkt er al lang een goed alternatief te bestaan, maar de redactie heeft het liefst creatieve nieuwvormingen. Deze week wilde de redactie graag alternatieven … [Lees meer...] overHoksebokse
Stilgeboren
Door Henk Wolf Begin 2016 kwam ik voor het eerst het woord stilgeboren tegen. Het betekent ‘doodgeboren’. Toen ik er in die tijd op googelde, vond ik een handjevol vindplaatsen. In juli 2016 schreef ik er een artikeltje over. Toen waren het er al honderddertig. Nu, in oktober 2018, geeft Google zo'n vierhonderdvijftig pagina's waarop het woord voorkomt. Nieuw woord Voor … [Lees meer...] overStilgeboren
De eerste ouderdomsrimpels van ‘kúnst’ en ‘pluk de dag’
Door Henk Wolf Het proberen te betrappen van nieuwe taalveranderingen (en daar dan wat over schrijven) is een hobby van me. Nou heb je taalveranderingen ruwweg gezegd in twee soorten: er kan in een taal iets bij komen en er kan iets uit de taal verdwijnen. Taalveranderingen van het eerste type zijn een stuk makkelijker te vangen dan zulke van het tweede type. Deze week heb … [Lees meer...] overDe eerste ouderdomsrimpels van ‘kúnst’ en ‘pluk de dag’
dicht / gesloten
Verwarwoordenboek Vervolg (84) Door Jan Renkema In het Verwarwoordenboek worden zo’n 500 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Talrijke lezers hebben woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. Mocht u ook een ‘verwarpaar’ behandeld … [Lees meer...] overdicht / gesloten
Als ik praat, dan praat ik money
De hiphopste woorden Door Vivien Waszink, Alex Reuneker en Ton van der Wouden “Deze rappers kennen meer woorden dan Harry Mulisch”, kopte de NOS vorig jaar. Dat ging over een onderzoek van ons. Op 6 april 2017 publiceerden we namelijk een artikel over het aantal verschillende woorden dat Nederlandse rappers gebruiken in vergelijking met beroemde Nederlandse schrijvers. Harry … [Lees meer...] overAls ik praat, dan praat ik money
Waarom leren kinderen nieuwe woorden?
Door Marc van Oostendorp Een van de vele wonderlijke jaren in een mensenleven is dat tussen het eerste en het tweede jaar oud. Een kind van één kent meestal een handjevol woorden. Een kind van twee kent er heel erg veel. Die explosie in de woordenschat wordt natuurlijk ook wetenschappelijk onderzocht: ze vormt immers misschien wel een van de sleutels van het menselijk … [Lees meer...] overWaarom leren kinderen nieuwe woorden?
In de klas: woordenschat – lexicon – vocabulaire
Door Roland de Bonth De mobiele telefoon is een zegen voor leerlingen die de betekenis van een woord niet kennen. Je gaat – bijvoorbeeld – naar www.vandale.nl, typt boven aan de pagina het onbekende woord in en geeft vervolgens de zoekopdracht. In een oogwenk verschijnt de betekenis van het woord op het scherm van je mobieltje. Helaas is deze manier om de betekenis van een … [Lees meer...] overIn de klas: woordenschat – lexicon – vocabulaire
Nederlandse woordenschat
Door Leonie CornipsLopen basisschoolleerlingen die in Limburg van huis uit dialect spreken achter in hun kennis van de Nederlandse woordenschat vergeleken met hun eentalig Nederlands sprekende leeftijdgenootjes? Dankzij verschillende subsidies en samenwerking met Elma Blom van de Universiteit Utrecht proberen we (met Kirsten van den Heuij en Ryanne Francot) deze vraag te … [Lees meer...] overNederlandse woordenschat
Heeft het Nederlands te veel woorden?
Door Marc van Oostendorp Het woord numineus kun je niet zomaar gebruiken: je moet het altijd van een uitgebreide toelichting voorzien. NRC Handelsblad blijkt zich, blijkens de digitale archieven, daar de afgelopen twintig jaar aan te houden: zodra het woord wordt afgedrukt, komt er een heel verhaal bij. "Met het numineuze verwees de Duitse godsdienstfilosoof … [Lees meer...] overHeeft het Nederlands te veel woorden?
Woorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Door Marc van Oostendorp"Weet je wat ook een fijn woord is?" hoorde ik een vrolijk meisje gisterenavond in de trein vragen. De ander antwoordde kennelijk niet, dus gaf de stem zelf maar antwoord: "Doezelboekje."Thuis zocht ik het meteen op. Het blijkt inderdaad wat je noemt een fijn woord. Zo geeft Google zeven treffers. Zeven! Het perfecte aantal: net genoeg om te laten zien … [Lees meer...] overWoorden die maar 7 keer voorkomen op Google: doezelboekje
Linguistisch Miniatuurtje CLX: Hallo!
Ik kan er niks aan doen, maar ik doe toch ook nog even een duit in het zakje van die discussie over dat Groot Nationaal Onderzoek over taal, dat Marc van Oostendorp al voor een groot deel heeft gevuld. Marc ging vooral in op het dédain waarmee de onderzoekers over de, laten we zeggen, reguliere linguïstiek spraken. Daarmee opende hij een doos van Pandora waarin alle … [Lees meer...] overLinguistisch Miniatuurtje CLX: Hallo!
Wordfeud en crisis
Er is een duidelijk verband tussen Scrabble en crisis. De Amerikaanse architect Alfred Mosher Butts (1899-1993) bedacht het woordspel tijdens de vorige grote crisis, in de jaren dertig, toen hij zelf werkloos geworden was en bovendien meende dat zijn medeburgers wel wat afleiding konden gebruiken. Het zal wel geen toeval zijn dat Wordfeud opkomt nu de economische malaise … [Lees meer...] overWordfeud en crisis
