• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

woordgeslacht

De pisang en den pagger

31 maart 2025 door Marc van Oostendorp Reageer

Woordgeslacht bij Multatuli Gezegend de cultuur met een canon, met boeken waarover eeuwenlang uitentreuren gesproken wordt. Het Nederlands heeft niet veel van zulke boeken, maar wel een paar: ook in dit opzicht zijn we een beetje gezegend. Want we hebben de Reynaert en de Max Havelaar. Over dat laatste staat in het laatste nummer van Internationale Neerlandistiek een … [Lees meer...] overDe pisang en den pagger

De/het hoen

9 november 2024 door Henk Wolf 8 Reacties

Vaak gebruik ik het woord "hoen" niet. 's Morgens voer ik "de kippen" of in het Fries "de hinnen". Als het woord "hoen" al eens ter tafel komt, dan is het meestal in een samenstelling als "korhoen", "dwerghoen", "mesthoen" of "leghoen".Die samenstellingen zijn voor mij duidelijk het-woorden. "De korhoen" klinkt me raar in de oren. Vermoedelijk daarom zou ik ook "het hoen" … [Lees meer...] overDe/het hoen

Etymologica: het medezeggenschap

15 juli 2024 door Roland de Bonth Reageer

Het Nederlands kent drie woordgeslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Onzijdige woorden zijn te herkennen aan het bepaald lidwoord het, terwijl de andere twee als bepaald lidwoord de hebben. Wie twijfelt of een de-woord mannelijk of vrouwelijk is, kan het woordgeslacht opzoeken op Woordenlijst.org, de uitgebreidere, online versie van het Groene Boekje. Kennis van het … [Lees meer...] overEtymologica: het medezeggenschap

Porna: een vreemde eend in de bijt

26 februari 2023 door Jan Nijen Twilhaar 2 Reacties

Een onderwerp dat de laatste maanden herhaaldelijk voorbij is gekomen in Neerlandistiek, is het verschil tussen woordgeslacht en referentieel geslacht, twee subsystemen van het genussysteem die vaak door elkaar worden gehaald. Als we in een woordenboek bij het lemma van een zelfstandig naamwoord kijken, dan vinden we daar een <m>, <v> of <o>, de … [Lees meer...] overPorna: een vreemde eend in de bijt

Hij/zij/het brengt ons Sint-Nicolaas

10 november 2022 door Roland de Bonth Reageer

Tijdens de herfstvakantie bracht ik een bezoek aan de tentoonstelling ‘Ruud de Wild, Songbonk. Reis langs de mooiste Nederlandse liedjes’ in het Huis van het Boek, vroeger Museum Meermanno-Westreenianum geheten. Wie Ruud de Wild kent als radio-deejay, verwacht misschien een overzicht van zeventig jaar popliedjes, maar niets is minder waar. Garrelt Verhoeven, hoofdconservator … [Lees meer...] overHij/zij/het brengt ons Sint-Nicolaas

Nîet Jan van d’n bakker, maer oonzen Jan

7 oktober 2022 door Jan Nijen Twilhaar 1 Reactie

Woordgeslacht in het Hellendoorns De afzonderlijke talen waarin het Indo-Europees zich in de loop der tijd heeft opgesplitst, laten een heel geschakeerd beeld zien van hun genussystemen. Veel van die talen verdelen hun nomina over twee of drie klassen: Twee klassenDrie klassenbezield en niet-bezieldmannelijk en vrouwelijkmannelijk, vrouwelijk en onzijdigniet-neutraal en … [Lees meer...] overNîet Jan van d’n bakker, maer oonzen Jan

Woordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken

28 maart 2022 door Henk Wolf 3 Reacties

Over woordgeslacht, voornaamwoordelijke verwijzing en de relatie tussen die twee bestaat nogal wat verwarring, zo blijkt uit een aantal recente discussies op Neerlandistiek naar aanleiding van informatie daarover in de nieuwe dikke Van Dale. Om ervoor te zorgen dat de discussiepunten voor iedereen helder zijn, wil ik hier een aantal feiten op een rijtje zetten. Daarna geef ik … [Lees meer...] overWoordgeslacht, sexus en Van Dale: een beetje orde op zaken

Het uitdijende bestand van woordgeslacht in Van Dale

24 maart 2022 door Freek Van de Velde 9 Reacties

Er is wat te doen om het woordgeslacht in Van Dale. De reuring heeft ook de kolommen van het online tijdschrift Neerlandistiek bereikt. Eigenlijk lopen er twee kwesties door elkaar heen: ten eerste, moeten we een dubbele genusverwijzing hebben bij woorden als dokter? Ten tweede, moet bij die genusverwijzing ook nog een derde genus x erkend worden? Marc van Oostendorp vindt … [Lees meer...] overHet uitdijende bestand van woordgeslacht in Van Dale

de m/v/x

23 maart 2022 door Marc van Oostendorp 14 Reacties

Gisterenochtend werd ik uit mijn bed gemaild door een bekende woordenboekmaakster over de Van Dale. De kwestie m/v/x, daar moest toch eigenlijk iemand over schrijven! Ludo Permentier had er in januari al iets over gezegd in zijn column voor het INT, maar was dat genoeg? Ik heb er nu een dag over nagedacht. Het lijkt me inderdaad niet genoeg. Wat is er aan de hand? Bij … [Lees meer...] overde m/v/x

Kennis van woordgeslacht: balancerend tussen taalnorm en taalgevoel

27 oktober 2019 door Redactie Neerlandistiek 17 Reacties

Door Kristel Doreleijers Vrijdag 25 oktober 2019 stond ik met mijn interactieve onderzoekslab ‘Changing gender’ op het DRONGO talenfestival aan de Radboud Universiteit. In mijn lab konden bezoekers meedoen aan een digitale test over woordgeslacht. Het onderzoekslab en de test zijn onderdeel van mijn promotieonderzoek naar variatie en verandering in geslachtsmarkering in het … [Lees meer...] overKennis van woordgeslacht: balancerend tussen taalnorm en taalgevoel

Het reflex

14 september 2019 door Henk Wolf 4 Reacties

Door Henk Wolf Er zijn Nederlandstaligen voor wie reflex een onzijdig woord is. Laatst sprak ik met iemand die dingen zei als 'het reflex' en 'een sterk reflex'. Ik vroeg of reflex voor haar een de-woord of een het-woord was en ze antwoordde zonder aarzelen: 'een het-woord'. Op internet zijn ook voorkomens te vinden van 'het reflex'. Het zijn er geen duizenden, maar wel te … [Lees meer...] overHet reflex

De hetterigheid van outfitten

30 juli 2019 door Redactie Neerlandistiek 2 Reacties

Door Suzanne Aalberse Marc schreef gisterenochtend dat dat typo’s een genrekenmerk van blogs zijn. Die constatering stemt me blij. Een blog moet eruit zien of hij erin een paar minuten uitgeknald is. Een bijna dagboek.  Toevallig hoorde ik eergisteren iets wat ik meteen zou opschrijven als ik nog steeds een dagboek bijhield en ik ben enorm goed in typo’s. Mijn promotor … [Lees meer...] overDe hetterigheid van outfitten

Het raad?

3 juli 2019 door Henk Wolf 6 Reacties

Door Henk Wolf Zeker, en we weten daar nog altijd geen goed raad mee. Bovenstaande zin stond op 1 juli in de Volkskrant. Hij is opgetekend uit de mond van historicus Gert Oostindië, die geïnterviewd werd door Sander van Walsum. Het is een aparte zin, althans het stukje geen goed raad is onverwacht. Waarom? Wel, raad is allereerst geen het-woord, maar een de-woord. En … [Lees meer...] overHet raad?

Un(nen) oma?

23 juni 2019 door Marc van Oostendorp Reageer

Kristel Doreleijers studeerde Nederlands in Utrecht en werkt tegenwoordig op het Meertens Instituut. In september gaat ze in Tilburg werken aan een proefschrift onder begeleiding van professor Jos Swanenberg. Dat proefschrift zal gaan over de manier waarop jongere sprekers van het Brabants omgaan met het verschil tussen mannelijke, vrouwelijke en onzijdige woorden. Wat vertelt … [Lees meer...] overUn(nen) oma?

Seksistisch over woordgeslacht in 1919?

29 mei 2019 door Marc van Oostendorp Reageer

Taalkunde van 1919 In een onregelmatig verschijnende reeks zal ik af en toe taalkundige publicaties van 100 jaar geleden bespreken. Door Marc van Oostendorp Er wordt niet veel meer verwezen naar het fascinerende artikel 'Woordgeslacht als eenheidsgraad' over woordgeslacht dat Ph.J. Simons 100 jaar geleden publiceerde in De Nieuwe Taalgids. De ANS noemt het wel als … [Lees meer...] overSeksistisch over woordgeslacht in 1919?

De geit heeft last van z’n/d’r uier: horen dieren bij de mensen of bij de dingen?

25 februari 2019 door Henk Wolf 10 Reacties

Door Henk Wolf Ik vermoed dat vrijwel alle Nederlandstaligen naar Mark Rutte verwijzen met de voornaamwoorden hij, ie, hem, 'm, zijn, z'n. En ik vermoed ook dat zo goed als al die Nederlandstaligen naar Angela Merkel verwijzen met de voornaamwoorden zij, ze, haar, 'r, haar, d'r. Voor mannelijke referenten gebruiken we dus andere voornaamwoorden dan voor vrouwelijke. Dat is … [Lees meer...] overDe geit heeft last van z’n/d’r uier: horen dieren bij de mensen of bij de dingen?

Het meisje die jarig is en mijn broer, dat een vrolijke prater is

18 februari 2019 door Henk Wolf 1 Reactie

Door Henk Wolf Het meisje is grammaticaal onzijdig en biologisch vrouwelijk. Die twee soorten geslachten vechten steeds om voorrang in de grammatica. Bij de persoonlijke voornaamwoorden wint het vrouwelijke. Van de volgende zinnen is de bovenste verreweg het gewoonst: Het meisje zei dat ze jarig was. Het meisje zei dat het jarig was. Bij de betrekkelijke … [Lees meer...] overHet meisje die jarig is en mijn broer, dat een vrolijke prater is

Waarom is een Duitse vamp mannelijker dan een Vlaamse?

5 februari 2019 door Redactie Neerlandistiek Reageer

Voor Tanja Mortelmans van de Universiteit Antwerpen kent het woordgeslacht geen geheimen. Wist je dat er in sommige talen wel 20 geslachten bestaan en in andere géén? Kom in dit college te weten wat er nog allemaal bestaat. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overWaarom is een Duitse vamp mannelijker dan een Vlaamse?

Het as

5 oktober 2018 door Henk Wolf 1 Reactie

Door Henk Wolf Een paar dagen geleden bekeek ik op nu.nl een video over cremeren. In die video had de voice-over het een paar keer over 'het as'. Dat vond ik opvallend, want voor mij is as uitsluitend een de-woord. Ik heb eerst op de online-woordenboeken WNT en Van Dale nagekeken of die as als het-woord kennen. Dat bleek niet zo te zijn. Toen heb ik op meldpunttaal.nl een … [Lees meer...] overHet as

‘Het zout’ en ‘de zout’

9 augustus 2018 door Redactie Neerlandistiek 21 Reacties

Door Henk Wolf Onzijdige zelfstandige naamwoorden zijn woorden die als regel het bepaalde lidwoord het krijgen, niet de. De meeste Nederlandse woorden zijn heel duidelijk wel of niet onzijdig. Het is bijvoorbeeld altijd ‘het huis’ en nooit ‘de huis’. En het is ook altijd (niet-onzijdig) ‘de aap’ en nooit ‘het aap’. Nou is het gekke dat een klein groepje onzijdige woorden … [Lees meer...] over‘Het zout’ en ‘de zout’

‘Het’ of ‘de’ skateboard?

9 maart 2018 door Marc van Oostendorp 9 Reacties

Door Marc van Oostendorp Het Nederlands heeft twee soorten zelfstandig naamwoorden, de-woorden en het-woorden. Ja, geniet er nog maar even van, want over tweehonderd jaar of zo, is het niet meer zo. Maar tot die tijd moeten we nog wel ieder nieuw zelfstandig naamwoord in een van de twee hokjes stoppen. Leenwoorden, bijvoorbeeld, moeten de of het krijgen. Hoe doen we dat? We … [Lees meer...] over‘Het’ of ‘de’ skateboard?

Suffixsonnet: –ster

25 december 2017 door Marc van Oostendorp Reageer

Door Marc van Oostendorp 't Is kerst. Hier is hij weer, uw brave suffixzanger die ieder jaar, begeleid door fraaie harpakkoorden, suffixsonnetten zingt over de vorm van woorden. Vandaag: in taal zijn vrouwelijke woorden langer. Zie hier een man. Echt wat je noemt een wandelaar., maar zijn vriendin beslaat maar liefst vier letters meer: een wandelaarster - lange dame, … [Lees meer...] overSuffixsonnet: –ster

Beste reizenden

30 juli 2017 door Marc van Oostendorp 9 Reacties

Door Marc van Oostendorp Er was deze week discussie over het besluit van de NS om niet langer 'dames en heren' te zeggen in publieke aankondigingen, maar 'beste reizigers'. Hoe je ook over die discussie denkt: de laatste stap is waarschijnlijk nog niet gezet, beweer ik in dit zaterdagochtendminicollege. (Bekijk deze video op YouTube.) … [Lees meer...] overBeste reizenden

De wijn dat rood is in de middeleeuwen

5 april 2017 door Marc van Oostendorp 4 Reacties

Door Marc van Oostendorp Als ik jullie vraag wat jullie vinden van de zin 'Kook de wijn en giet het in de pan', dan denken jullie waarschijnlijk: 'Ah, ik ben hier op Neerlandistiek, het blog waarop wetenschappers dag in dag uit aan de wereld vertellen dat alles wel zo'n beetje goed is'. En vervolgens zeggen jullie in koor: "Wat een interessante taalverandering!" En daarmee … [Lees meer...] overDe wijn dat rood is in de middeleeuwen

Het de slachtoffers’ huis

4 oktober 2016 door Marc van Oostendorp 13 Reacties

Door Marc van Oostendorp Om de een of andere reden werd ik de afgelopen week ineens overstroomd met vragen over de bezitsrelatie. Had ik bijvoorbeeld weleens gehoord van de constructie hem broer (voor zijn broer)? En waarom klinkt 'de slachtoffers woning wordt onderzocht' gek, maar 'het slachtoffers huis' veel beter? Enige navraag onder collega's leerde dat er nog helemaal … [Lees meer...] overHet de slachtoffers’ huis

Volgende »

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

Willem Bilderdijk • De Noordsche taal

U, Zustertaal der echt Germaansche spranken,
Uit eenen wel met de onze voortgevloeid,
U vlieten ook mijn Nederlandsche klanken;
Herbloei ook gy, als onze rank herbloeit!

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

VERKEER

Als hielden handen opgeheven naar
een lus zich vast in openbaar vervoer,
zie ik de bomen en hoe roerloos blad
zich vastklemt aan de takken die zich spreiden.

Bron: datering: 1973; postuum gepubliceerd in Tirade, maart-april 1992

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

Online (zomer)cursus Dutch for Reading Knowledge

24 mei 2025

➔ Lees meer
31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

31 oktober 2025: Nedersaksisch symposium

23 mei 2025

➔ Lees meer
26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

26 mei 2025: promotie Viorica Van der Roest

22 mei 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

Geen neerlandici geboren of gestorven

➔ Neerlandicikalender

Media

Memory, War and Translation

Memory, War and Translation

22 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Hogwarts naar Zweinstein

Van Hogwarts naar Zweinstein

20 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Verschenen: Romanreuzen

Verschenen: Romanreuzen

15 mei 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact