• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Het Nederturks heeft nog altijd naamvallen

17 november 2015 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Door Marc van Oostendorp

Langzaam maar zeker groeien er op Nederlandse bodem nieuwe talen. Het Nederlands-Turks bijvoorbeeld – de taal van de nakomelingen van migranten uit Turkije die hier opgroeien, over het algemeen vloeiend Nederlands spreken, maar daarnaast ook nog altijd Turks als moedertaal hebben. 

Alleen groeit dat Turks vermoedelijk zachtjes weg van de taal zoals die in Turkije gesproken wordt. Julie hoeven niet raar op te kijken als je over honderd jaar wakker wordt en dan ineens ontdekt dat er in de loop van de tijd een nieuwe taal is ontstaan, het Nederturks, dat afwijkt van wat er in Anatolië gesproken wordt – doordat het Turks hier doorlopend in aanraking is met het Nederlands, maar ook doordat een taal als ze in verschillende gebieden gesproken wordt vanzelf uiteenvalt.

Hülya Şahin beschrijft in haar onlangs in Nijmegen verdedigde proefschrift Cross-linguistic influences de eerste stapjes van dat proces. In de loop van de afgelopen jaren deed ze een aantal onderzoekingen die ze in dit proefschrift bundelt (een ervan gaat overigens niet over het Turks, maar over het Papiamento). De conclusie: de veranderingen zijn nog heel voorzichtig, maar ze zijn er wel. 


Vooralsnog gaan die verschillen vooral over vaste verbindingen. Turkstalige Nederlanders zeggen wel dat ze de ‘otobüs-ü aldım’, de bus nemen, net als in het Nederlands. In Turkijke is het gebruikelijker om te zeggen dat je de ‘otobüs-e bindim’, de bus haalt. Zo zeggen Nederturken ook gemakkelijker ‘Türkçe arkadaş–ım’ (mijn Turkse vrienden), terwijl ze in Turkije het liever hebben over ‘Türk arkadaş–ım ‘(mijn Turkenvrienden).

Wanneer je woorden op een bepaalde manier in het Nederlands met elkaar verbindt, ben je dus geneigd dat in het Turks op dezelfde manier te doen, zeker als die verbinding in die laatste taal niet echt fout is, maar vooral ongebruikelijk. Jonge Nederturken zijn zich van die ongebruikelijkheid ook steeds minder bewust, en kiezen soms zelfs met grote overtuiging voor de ‘onconventionele’ structuren.

Tegelijkertijd is de grammatica nog steeds behoorlijk stabiel. Zo heeft het Turks een systeem van naamvallen dat menige Nederlandstalige die niet het geluk heeft gehad van jongs aan ook die andere taal mee te krijgen, de schrik om het hart doet slaan. Maar ook Turkse Nederlanders die heel intensief, vloeiend en vaak Nederlands spreken hebben met die naamvallen nog steeds weinig problemen. Şahin vond in vele uren opnamen van gesprekken maar 13 ‘fouten’, en omgekeerd bleken haar proefpersonen bij het luisteren naamvalsfouten er nog gemakkelijk uit te halen.

De invloed van het Nederlands is, zo’n vijftig jaar nadat de eerste Turken hier zijn gekomen, dus nog steeds relatief gering. Het komt misschien wel doordat er nog steeds vrij intensief contact is met het moederland dat men niet zo snel wegdrijft van de taal daar. Zolang men daar regelmatig familie blijft bezoeken en de media blijft volgen gaat het uiteendrijven misschien wel langzamer dan gedacht. Maar dat wil niet zeggen dat het niet gebeurt.

Hülya Şahin. Cross-linguistic influences: Dutch in contact with Papiamento and Turkish. Proefschrift, Radboud Universiteit Nijmegen, 2015. Het proefschrift kan gratis gedownload (of op papier besteld) worden bij LOT Publications.

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: proefschrift, recensies, taalcontact, taalkunde, Turks

Lees Interacties

Reacties

  1. Wouter Steenbeek zegt

    17 november 2015 om 09:44

    Die naamvallen zullen ook niet zo gauw verdwijnen, omdat ze vrijwel helemaal locatief zijn en de positie van voorzetsels innemen. Bovendien is het Turks agglutinerend: de naamvallen zijn volkomen regelmatig. Eigenlijk zijn het gewoon voorzetsels, die toevallig achter aan het woord vast worden geplakt. Dit alles in tegenstelling tot het Duits of zelfs de Slavische talen, waar de naamvallen zonder grote problemen zouden kunnen verdwijnen.

    Tenzij ik me sterk vergis, is het naamvalsysteem in de Turkse talen zeer stabiel en is er niet een Turkse taal die het zonder doet. Ook minderheidstalen als het Gagaoezisch en het Krimtataars kennen ze nog steeds. Überhaupt hebben deze talen niet de neiging erg uit elkaar te gaan lopen, behalve dan in woordenschat.

    Waarschijnlijker is dat de Nederturken hun taal op den duur helemaal opgeven, al heeft het Turks van alle immigrantentalen zeker de beste papieren om langdurig te overleven.

    Beantwoorden
  2. Marc van Oostendorp zegt

    17 november 2015 om 13:25

    Dat is een interessante gedachte, maar het proefschrift gaat wel vooral over nominatief/accusatief en dus niet over locatief of andere naamvallen die inderdaad met een prepositie kunnen worden uitgedrukt. Als het waar is dat Turkse talen de neiging hebben grammaticaal stabiel te blijven, lijkt me dat ook de moeite van het bestuderen waard. Je zou soms willen dat je honderd jaar de toelkomst kon kijken, puur om te zien of je een Turkstalige Nederlander kon vinden.

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

J. Slauerhoff • Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe

Morgen rijd ik met bedwelmende bloemen naar je toe.
Ik wil niet langer wachten, eindelijk weten hoe
Je bent; de bloemen zullen je verraden.

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

OEUVRE

Het oeuvre van de dood is wel onmetelijk,
maar elke bladzij, blad na blad, is vastgeplakt
en ieder deel staat vastgespijkerd op de plank
en elke plank: nog in de boom onuitgehakt.

Bron: Barbarber, december 1969

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

26 september 2025: Afscheid Peter-Arno Coppen

10 juli 2025

➔ Lees meer
Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

Augustus: Eetvoorstelling ‘Muzikaal Feestmaal’ op Slot Zuylen en Muiderslot

8 juli 2025

➔ Lees meer
12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

12 september 2025: Dag van de Nederlandse partikels

7 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1914 Karel Meeuwesse
1936 Mieke Smits
1939 Seth Gaaikema
sterfdag
1978 Sonja Witstein
2021 Mark de Haan
➔ Neerlandicikalender

Media

De laatste keuze van Rogi Wieg

De laatste keuze van Rogi Wieg

9 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

Van Lacarise den katijf die enen pape sach bruden zijn wijf

8 juli 2025 Door Vianne Cré Reageer

➔ Lees meer
‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

‘Pipi, paradoxen en leermomenten’

5 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
%d