In augustus vonden de VU introductiedagen plaats. Gedurende een kleine week maakte ik kennis met het bruisende (studenten)leven in Amsterdam. Hoewel ik rondliep in de hoofdstad van ons land, hoorde ik weinig Nederlands. In een museum sprak de rondleider Engels. Toen ze aan studenten vooraan vroeg wat zij studeerden, draaide de voorste zich naar mij om vroeg snel: ‘Wat is Gezondheidswetenschappen in het Engels?’
In Amsterdam is het Nederlands ver te zoeken. Dat was het eerste wat ik opmerkte die introductieweek. Veel verder dan ik dacht. De aanbiedingen op uithangborden van winkels? Engels. Menu’s op krijtborden op de stoepen van restaurants? Engels. Instructies op omleidingsborden? Engels. De vakkenvuller van de Albert Heijn, de kledingverkoopster van de Zara, de barista van de Starbucks? U raadt het al: ze spraken allemaal Engels. Het Nederlands leek wel van de Amsterdamse aardbodem verdwenen te zijn. Is dat erg?
Praktisch gezien vormt het vele Engels voor Nederlanders eigenlijk geen probleem. Tegenwoordig spreekt bijna iedereen in ons land wel voldoende Engels om zich te kunnen redden in Amsterdam. Maar pardon? In Amsterdam?! Voldoende Engels om je te kunnen redden in een Néderlandse stad? Sterker nog, in de hoofdstad? Dat is toch de omgekeerde wereld?!
Zouden Nederlanders niet gewoon Nederlands moeten kunnen spreken in Amsterdam? En begrepen moeten worden? Hoort Amsterdams personeel de Nederlandse taal niet te beheersen? Of is Amsterdam zo sterk gefocust op toerisme dat het haast nuttiger is om medewerkers in dienst te nemen die vloeiend Engels spreken in plaats van Nederlands, omdat toeristen het laatste toch niet verstaan?
Er is in Amsterdam een tekort aan Nederlands (horeca)personeel. Vandaar dat er veel mensen werkzaam zijn die een vreemde taal als moedertaal hebben. Maar om dan maar mensen in dienst te nemen die echt helemaal geen Nederlands spreken of verstaan, is een ander verhaal. Laat Amsterdams personeel dat de Nederlandse taal niet machtig is een korte talencursus volgen, zodat het op z’n minst de basisprincipes van het Nederlands leert kennen en begrijpen.
Dat zou de communicatie aanzienlijk vereenvoudigen. Want ondanks dat de meeste Nederlanders en het personeel in Amsterdam goed Engels spreken, gaat het toch nog wel eens mis, vanuit beide kanten. Zo wist ik niet hoe ik de Amsterdamse Albert Heijnmedewerker in het Engels duidelijk moest maken wat een maaltijdsalade was en begreep de medewerkster van de Zara niet wat voor zomerjurkje een vriendin van mij zocht. Hoewel de Google Translate-app in een oogwenk opgestart is, is iets meer taalbegrip toch makkelijker om miscommunicaties te voorkomen.
Gelukkig is niet alle Nederlandse invloed uit Amsterdam verdwenen. Na het bezoek aan het museum liep ik afgelopen zomer met mijn introductiegroepje langs een restaurant dat trots pronkte met: Fresh pancakes (Dutch)!
Helemaal mee eens!
Bedankt voor uw reactie!
Beste Charlotte, jouw artikel eindigt met een mij te voorzichtig pleidooi voor meer Nederlands in Amsterdam. Je beginvraag (“Is dat erg?” dat Engels) had ik al meteen met een volmondig ‘ja’ beantwoord voor ik begon te lezen. Ik heb 12 jaar in Amsterdam gewoond (jaren 1968-80) en er was overal Nederlands. Ook in Enschede, waar ik nu 37 jaar woon, dringt het Engels vòòr op onze taal, vooral in de commercie en de Universiteit Twente. Maar ik blijf Nederlands spreken, net als destijds in het westen en iedereen verstaat me. Al was ik beter geïntegreerd met kennis van het Twents…Ik reageer soms als ik een website zie van (meestal jonge!) startende ondernemers, met Nederlandse namen, die enkel in het Engels is gesteld. Dan hou ik ze voor, dat ze de hoeveelheid kennis van het Engels onder de bevolking – daar maak jij je ook schuldig aan hier – schromelijk overschatten en dus een flink deel van de “markt” niet zullen bereiken met hun website. Dom ondernemerschap. Het zou veel beter zijn om Nederlands voorop te zetten en Engels daarachter, als reserve, wanneer contact in het Nederlands niet mogelijk blijkt. Engels is overigens niet altijd Engels in alle ogen : op winkelruiten staat tijdens de uitverkoop tegenwoordig “Sale”. Mijn tweede taal is Frans. En ik lees dus “Vies”…De opmars van het Engels mag van mij tot staan gebracht. Tot hier en niet verder. Dat kunnen we doen door het belang van onze taal voorrang te geven. Neerlandistiek lijkt me daar bij uitstek een nuttige omgeving voor. Mooi dat je voor die faculteit kiest! Succes ermee.
Beste meneer Van Buuren, dank u wel voor uw reactie! De mate waarin Nederlanders de Engelse taal beheersen, heb ik gebaseerd op de English Proficiency Index (EPI) 2021 van de internationale onderwijsorganisatie Education First (EF). Het EF EPI-rapport 2021 vindt u hier: https://www.ef.nl/assetscdn/WIBIwq6RdJvcD9bc8RMd/cefcom-epi-site/reports/2021/ef-epi-2021-english.pdf.
EF meette wereldwijd bij twee miljoen volwassenen die het Engels niet als moedertaal hebben de taalbeheersing van het Engels. Uit honderdtwaalf betrokken landen en gebieden behaalde Nederland de eerste plaats! Nederlanders hebben volgens het onderzoek de hoogste beheersing van de Engelse taal. Daaruit heb ik geconcludeerd dat Nederlanders de Engels taal voldoende zullen beheersen om zich te redden in Amsterdam. Een stad waar, volgens hetzelfde taalonderzoek, vergeleken met 503 andere (wereld)steden, de hoogste taalbeheersing van het Engels is.
Beste Charlotte, de resultaten van die meting bestrijd ik niet. Ook weet ik, uit eigen ervaring, hoe gretig Nederlanders hun kennis van het Engels tevoorschijn halen als het even kan. Ik kan er zelf goed mee uit de voeten. De keerzijde van die kunde is wat wij in Amsterdam om ons heen merken : het Nederlands dreigt het onderspit te delven. Maar schijn bedriegt. We horen die passanten op het Rokin Engels spreken, maar heel vaak zit er een Nederlander in datzelfde lijf, die onder eigen mensen onze taal wel blijft spreken. Wat ik vanuit Enschede heb geleerd is hoeveel inwoners dat Engels lang niet zo goed en zelfs vaak ronduit gebrekkig tot niet beheersen. Zij moeten het er wel mee doen. Het is als met analfabetisme : wie daaraan lijdt verbergt dat zo goed mogelijk, met trucs. Ik heb dit vaak genoeg ervaren in mijn voormalige werkkring, de GGZ Volwassenenpsychiatrie, als muziektherapeut. Daar heb ik het Engels in de popmuziek die ik zong verlaten en zelfs naar het Nederlands vertaald. Daarna kreeg ik veel beter contact met mijn patiënten. Ik zou wel eens een onderzoek willen naar de kwaliteit van ‘onze’ Engelse kennis, maar dan in alle lagen van de bevolking. Iets voor Neerlandistiek…? Voor Charlotte Kooiman c.s miscchien? Tot slot : in mijn van Dale uit 1992, 12-e druk, lees ik “Meten, mat, gemeten”…Ik keek op van jouw schrijfwijze namelijk (“meette”). Hartelijke groet
Beste meneer Van Buuren, interessante suggestie voor een onderzoek. ‘Meette’ komt tegenwoordig voor, maar is geen standaardtaal. ‘Mat’ is dat wel.
Ha Charlotte, jazeker, meette komt tegenwoordig voor bij degenen die dat zeggen en schrijven. Ik schreef aan mijn zoon net dat ik “…ff ergens aan moest wenne…” en doordat ik het zo schreef kwam het ineens voor. Maar terwijl ik het hier opschreef zag ik rode strepen komen onder beide : ‘meette’ en ‘wenne’…Er moet dus nog ergens een onzichtbare autoriteit rondhangen die correcties wil laten aanbrengen. Die overigens prima te negeren zijn zonder boete…Hartelijke groet!
Uit je reactie blijkt dat je de essentie van het artikel niet begrepen hebt. Nederlanders beheersen het Engels inderdaad redelijk en staan boven aan de lijst van niet-moedertaalsprekers. Maar als het gaat om de eigen taalbeheersing doen Nederlanders het internationaal heel slecht. Dit is een dodelijke cocktail voor de toekomst van onze taal. Persoonlijk vind ik het heel erg dat het Nederlands door het Engels verdrongen wordt en in de hoofdstad zien we de toekomst van de rest van het land. Waarom moet ik in mijn hoofdstad een vreemde taal spreken? Waarom moet ik op een Nederlandse universiteit in het Engels studeren? Het kan veel mensen niets schelen, en jou waarschijnlijk ook niet, maar mij wel.
Overigens is de verleden tijd van meten mat.
Met vreemde woorden stoer doen en met Engels pronken is een verschijnsel van alle tijden. Vroeger graag een Latijns woord, later wat Frans, dan Duits en vandaag liefst Engels, telkens onder invloed van een opdringerige economische en politieke macht. Wiens brood men eet diens taal men spreekt. Bluf is de wereld niet uit, ook niet in België en Nederland waar de eigen moedertaal dikwijls minacht wordt. Loop even door de winkelstraten in onze steden en je waant je door de aankondigingen en opschriften haast in Engeland of de VS. Waarom buigen als vazallen voor het Engels taalimperialisme? Waar is de eerbied voor onze eigen taal en cultuur? Mvg.
Ik denk dat Charlotte Kooiman niet in Amsterdam woont. Als inwoner van Amsterdam Oost kan ik in mijn buurt in alle winkels en horeca gewoon Nederlands spreken. Amsterdam is een stuk groter dan het pretparkje dat de Grachtengordel heet, hoewel bezoekers van de hoofdstad meestal het Centraal Station als uitgangspunt hebben, en hooguit het Leidseplein halen. Dan kan het appearen like heel Amsterdam exists uit Engelstalige Nutellashops. I get that.
Het voortbestaan van het Nederlands wordt beter gezekerd door wie onze taal vooropstelt dan door wie de invloed van het Engels bagatelliseert.
De Nederlandse overheid moet gewoon ingrijpen het is heel simpel:
Laat ondernemers verplichten alleen dienstverlenend personeel aan te nemen die op zijn minst enige kennis van het Nederlands hebben anders gewoon fikse boete.
Ik merk dat vele Nederlanders dit stiekem ook vervelend vinden wat er overal en met name in Amsterdam gebeurd alleen de gemiddelde Nederlander stelt zich altijd zeer onderdanig op wanneer het op gesprekken aankomt met niet Nederlandssprekende mensen. Ik denk als er politieke partijen zijn die zich willen inzetten tegen het Engels buiten de universiteiten (want daar wordt nu al voor gevochten gelukkig) dan zal er best wel een grote groep mensen zijn die dit ‘stilletjes’ wel degelijk steunt.
Persoonlijk heb ik de ‘Duitse’ en ‘Franse’ mentaliteit in eigen land (en Vlaanderen) en spreek ik zonder pardon Nederlands weliswaar vriendelijk maar wel in mijn eigen taal zoals vele andere landen dat ook doen met hun eigen taal. Deze eigenschap missen heel veel Nederlanders helaas en daarom is dit echt iets voor de overheid zelf om het tij te laten keren. Niet alleen de universiteiten maar ook de gehele private dienstverlening moet op de schop om het Nederlands te waarborgen.
Engels verbieden in openbare ruimtes en winkels is een zinloze exercitie, die weerzin kan oproepen bij degenen die Engels propageren boven Nederlands en dan tot meer Engels leidt onder Nederlanders, onder het motto ‘wij vinden de overheid bemoeizuchtig en bepalen zelf wel welke taal we spreken’. Nederlands beter onderwijzen op school, leeslust in Nederlandse literatuur bevorderen, buitenlandse films in het Nederlands ondertitelen, ook op de sociale media, als inwoner zelf ervoor zorgen, dat ik mijn taal ordentelijk beheers, dit zal meer zoden aan de dijk zetten. Nederlands voorop zetten op de Universiteiten en met Engels ondertitelen lijkt me wel efficiënt. Overigens hoeft alleen maar de wet te worden gehandhaafd, die onze taal als hoofdtaal aanwijst in dat milieu.