• Door naar de hoofd inhoud
  • Skip to secondary menu
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst
Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde

Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

  • Over Neerlandistiek
  • Contact
  • Homepage
  • Categorie
    • Neerlandistiek voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal

Groetronding: dohog

21 november 2022 door Marc van Oostendorp 2 Reacties

Met heel kleine variaties in de uitspraak kunnen mensen heel veel zeggen. We hebben er dan ook een bijzondere antenne voor: je hoeft je r-klank maar een beetje te variëren of je bent ineens een kakker, of een Brabo. Zulke observaties zijn het domein van een terecht populaire betrekkelijk recente tak van de taalwetenschap, de sociofonetiek.

Ik denk dat ik een nieuwe sociofonetische observatie heb, in ieder geval heb ik er geen beschrijving van kunnen vinden. Ik noem het groetronding. De woorden die je zegt bij binnenkomst of bij vertrek kun je met net wat gerondere lippen uitspreken. Dat wekt de suggestie van informele gezelligheid.

Ik doe het in ieder geval zelf, maar ik hoor ook andere mensen het doen. Als ik wegga zeg ik ‘dag’, maar de a daarin is niet helemaal precies dezelfde als die in log, maar gaat toch aardig in die richting, vooral als ik hem verleng en bijvoorbeeld tegen mijn gezinsgenoten spreek: dohog. Dat doe ik nooit als ik datzelfde woord uitspreek in een zin: ‘op deze heugelijke dohog’, dat is echt raar.

Dag staat er niet alleen in. Ook hallo kan ik bij binnenkomst uitspreken met een ronde (oh-achtige) klinker (hollo). Bovendien zijn er natuurlijk versies als doeg en doei waarin de lipronding is opgestuwd tot zulke grote hoogte dat je hem zelfs opschrijft.

Het is niet moeilijk om er een verklaring voor te bedenken. We weten bijvoorbeeld dat mensen lipronding onbewust associëren met zachtheid en rondheid. Die associatie is natuurlijk makkelijk te leggen. Wanneer je poëtisch wil zijn, zou je zelfs de kus kunnen zien in de lippen van wie dohog zegt. Maar voor we een verklaring zoeken zouden we natuurlijk moeten vaststellen of het wel klopt: worden groeten inderdaad ronder uitgesproken? En geldt dat bijvoorbeeld zelfs ook voor pakweg tot ziens – dat zou moeten neigen naar tot zuuns, en dat meer dan zien in ‘bezienswaardigheden’? Ik heb het gevoel dat tot zuuns in ieder geval minder gek klinkt dan bezuunswaardigheden. Maar valt het ook objectief vast te stellen?

Delen:

  • Klik om af te drukken (Wordt in een nieuw venster geopend) Print
  • Klik om dit te e-mailen naar een vriend (Wordt in een nieuw venster geopend) E-mail
  • Klik om te delen op Facebook (Wordt in een nieuw venster geopend) Facebook
  • Klik om te delen op WhatsApp (Wordt in een nieuw venster geopend) WhatsApp
  • Klik om te delen op Telegram (Wordt in een nieuw venster geopend) Telegram
  • Klik om op LinkedIn te delen (Wordt in een nieuw venster geopend) LinkedIn

Vind ik leuk:

Vind-ik-leuk Aan het laden...

Gerelateerd

Categorie: Artikel Tags: fonetiek, sociofonetiek, sociolinguïstiek, taalkunde, taalverandering

Lees Interacties

Reacties

  1. Henk zegt

    21 november 2022 om 12:51

    Dat komt me bekend voor. Ik heb het idee dat je met die uitspraak probeert om een afgesleten groet wat schwung te geven, hem iets persoonlijker te maken doordat die uitspraak een klein beetje maf is. De iets geslotener mond geeft de uitspraak een grappig aandoende onderkoeldheid, een soort articulatorisch understatement.

    Het zou me niet verbazen als niet ronding het instrument daarvoor is, maar geslotenheid – of wat breder: minimalisering van de articulatie. Een /a/ gaat naar een [o] in dit gebruik, maar de /o/ kan naar een gespannen, gesloten [ö] (die van het Duits en het Twents) gaan. ‘Hallo’ kan dan als ‘hollo’, ‘hallö of zelf ‘hollö’ worden gerealiseerd. De uitroep ‘Leuk!’ kan ook met die gesloten klinker worden gemaakt of zelfs de kant op gaan van ‘Luuk!’

    Ik vermoed ook dat die minimalisering van de articulatie maar een van de instrumenten is die we gebruiken om te vermijden dat we afgesleten groetformules moeten gebruiken. Rekking, klemtoonverlegging en het in tweeën splitsen van de lettergreep horen er ook bij: ‘Hááálo!’, ‘Hòòòhòòòi!’, ‘Nou, doehoei!’

    Beantwoorden
  2. T.Heijl zegt

    22 november 2022 om 08:19

    Campert klassieker : “Tot zoens.”

    Beantwoorden

Laat een reactie achterReactie annuleren

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

Primaire Sidebar

Gedicht van de dag

W.L. Penning • Het monster

Doller dan ooit is ’t monster losgebroken,
En menschen worden wilde beesten;
Helsch viert het kwaad zijn gloriefeesten –
Tot de overmacht heeft rechtgesproken

➔ Lees meer

Bekijk alle gedichten

  • Facebook
  • YouTube

Chris van Geel

HONDSDAGEN

Niet groen rijpt het gras dit jaar,
bomen dragen hun bladeren wit,
het licht is niet uit het veld
te slaan, de dag reikt aan
de dag, in dromen zoeken
de nachten onderdak.

Bron: Uit de hoge boom geschreven, 1967

➔ Bekijk hier alle citaten

Agenda

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

7 oktober 2025: een cadeautje voor secties Nederlands

18 juli 2025

➔ Lees meer
19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

19 september 2025: Afscheidscollege Fred Weerman

15 juli 2025

➔ Lees meer
1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

1 juli – 15 september 2025: Over de grenzen van het boek

11 juli 2025

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle agendapunten

Neerlandici vandaag

geboortedag
1949 Jeroen Groenendijk
sterfdag
1963 Jan Naarding
2008 Rein Bloem
➔ Neerlandicikalender

Media

The form of the adjective in Dutch

The form of the adjective in Dutch

20 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

De Literaire Letterenshow met Mustafa Stitou en Auke Hulst

19 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek Reageer

➔ Lees meer
Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

Inclusive Dutch: Between Norm and Variation

15 juli 2025 Door Redactie Neerlandistiek 3 Reacties

➔ Lees meer
➔ Bekijk alle video’s en podcasts

Footer

Elektronisch tijdschrift voor de Nederlandse taal en cultuur sinds 1992.

ISSN 0929-6514
Bijdragen zijn welkom op
redactie@neerlandistiek.nl
  • Homepage
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Over Neerlandistiek
  • De archieven
  • Contact
  • Facebook
  • YouTube

Inschrijven voor de Dagpost

Controleer je inbox of spammap om je abonnement te bevestigen.

Copyright © 2025 · Magazine Pro on Genesis Framework · WordPress · Log in

  • Homepage
  • Categorie
    • Voor de klas
    • Vertelcultuur
    • Naamkunde
  • Archief
    • 10 jaar taalcanon
    • 100 jaar Willem Frederik Hermans
  • E-books
  • Neerlandistische weblogs
  • Jong Neerlandistiek
  • Frisistyk
  • Mondiaal Neerlandistiek
  • Over Neerlandistiek
  • Contact
 

Reacties laden....
 

    %d