Door Marc van OostendorpRoman JakobsonJohn R. ('Haj') Ross is misschien wel een van de origineelste taalkundigen die er zijn. Hij schreef in 1967 een proefschrift bij zijn beroemde voorganger Chomsky, maar ontwikkelde zich daarna in allerlei grillige eigen richtingen die al snel weinig meer met Chomsky te maken hadden. Een eigen school heeft hij geloof ik niet, maar wel wordt … [Lees meer...] overWe moeten ons best doen om tot allebei de culturen van C.P. Snow te behoren
Toen de literatuurgeschiedenis doldraaide
Door Marc van OostendorpDe geschiedenis van de Nederlandse literatuur in de eerste helft van de twintigste eeuw was een tragedie. Dat kwam natuurlijk door de afloop in de gruwelijke jaren veertig; maar als je Jacqueline Bels imposante boek Bloed en rozen leest, ontdek je dat je de hele geschiedenis zo kunt zien.Het was een periode van permanente onrust en ontevredenheid. … [Lees meer...] overToen de literatuurgeschiedenis doldraaide
Bericht uit Jakarta – reden tot voorzichtig optimisme
Door Jaap GraveGermanist en neerlandicus Jaap Grave verblijft drie maanden in de Indonesiche hoofdstad Jakarta, waar hij lesgeeft aan de Universitas Indonesia. Op de blog van Ons Erfdeel brengt hij verslag uit van zijn wedervaren, met bijzondere aandacht voor het Erasmus Taalcentrum (ETC) in de stad. Het ETC was een van de onderwerpen in het conflict eerder dit jaar tussen de … [Lees meer...] overBericht uit Jakarta – reden tot voorzichtig optimisme
Sleutel
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van vandaag bespreek ik de uitspraak van 'sleutel' in Nederlandse dialecten. Waarom zegt men zowel in het noordoosten als het zuidwesten 'sleudel'? En waarom zegt men in sommige gebieden 'slotel' en in andere 'sletel'? … [Lees meer...] overSleutel
Tot haer de vlam verslin’
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (50)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpLaten we er geen doekjes om winden: sommige spraakklanken tellen nu eenmaal zwaarder dan andere. Een toonloze e, de sjwa, is een de sukkel onder de klinkers: zodra hij naast een krachtiger broeder komt te … [Lees meer...] overTot haer de vlam verslin’
Trots op wat je niet leest
Door Marc van OostendorpTerry PratchettBron: WikipediaEen weinig besproken, maar belangrijk onderwerp: lezen is een bron van trots. Niet alleen de boeken die je wel gelezen hebt, maar ook de boeken die je juist niet gelezen hebt, kunnen mensen een enorme opkikker geven. De Amerikaanse redacteur Don Piepenbring schrijft erover in zijn blad The Paris … [Lees meer...] overTrots op wat je niet leest
Laudatiesmid
Door Marc van OostendorpIn de praktijk van Wout de Wit de laudatiesmid is altijd wat te doen. “Iedere werkdag (uitgezonderd schoolvakanties) krijg ik een mail,” zegt De Wit in zijn luxe studio met uitzicht over de Lange Mare, “van een wanhopige hoogleraar die dezelfde dag een laudatio moet houden en die geen idee heeft wat hij nu weer tegen deze kandidaat moet zeggen. Wij … [Lees meer...] overLaudatiesmid
Gezocht: Facebookberichten van Nederlandse jongeren (12 t/m 23 jaar)
Voor taalkundig onderzoek is een promovenda aan de Radboud Universiteit op zoek naar Facebookberichten, om de volgende vragen te beantwoorden: hoe wijkt de digi-taal die gebruikt wordt in deze berichten af van het Standaardnederlands? En hoe verschillen Facebookberichten talig gezien van sms’jes, chats en tweets? Onder alle deelnemers … [Lees meer...] overGezocht: Facebookberichten van Nederlandse jongeren (12 t/m 23 jaar)
De biefstukken zijn voor de helft voor driekwart gaar
Door Marc van OostendorpStel dat iemand je vertelt dat 'de biefstukken voor de helft gaar' zijn, dan weet je nog steeds niet veel. Althans, de zin kan minstens twee dingen betekenen: we hebben laten we zeggen 10 biefstukken, en daarvan is de helft gaar. Of alle tien biefstukken hebben de helft van de tijd in de pan gezeten die nodig zou zijn om echt gaar te zijn.Toegegeven, het … [Lees meer...] overDe biefstukken zijn voor de helft voor driekwart gaar
Zouden we een perfecte taal kunnen bedenken?
Door Marc van OostendorpIn mijn vijfde en laatste college voor de Universiteit van Nederland behandel ik talen die bestaan uit muzieknoten of uit bedachte woorden – en laat zien hoe ook zulke talen van alles over onszelf vertellen. Ook speel ik op mijn viool en zing ik. Alles voor het internet! … [Lees meer...] overZouden we een perfecte taal kunnen bedenken?
Die ghij niet recht besteden
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (49)Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan?Door Marc van OostendorpHet moet af en toe best fijn zijn geweest om P.C. Hooft te zijn. In ieder geval als je aan je schrijftafel zat en daar van het Nederlands een moderne taal aan het maken was, waarin je grote kunst kon maken.Je voelt het … [Lees meer...] overDie ghij niet recht besteden
Ga je anders praten als je veel tv kijkt?
Door Marc van OostendorpIn mijn vierde college voor de Universiteit van Nederland laat ik een telefoon uit de jaren zeventig zien, vertel waarom Van Kooten en De Bie nauwelijks iets hebben bijgedragen aan de taal en filosofeer ik over de Britse soap Eastenders. … [Lees meer...] overGa je anders praten als je veel tv kijkt?
Waarom is het raar om met een Gooise r te praten?
Door Marc van OostendorpMijn derde college voor de Universiteit van Nederland ging over een aantal eigenaardige aspecten van taalverandering. … [Lees meer...] overWaarom is het raar om met een Gooise r te praten?
Kun je uit jouw taalgebruik afleiden uit welk dorp je komt?
Door Marc van OostendorpIn mijn tweede 'college' voor de Universiteit van Nederland vertel ik wat over de geschiedenis van het dialectonderzoek en demonstreer ik hoe ik van een willekeurig iemand in het publiek met een paar eenvoudige vragen vaststel welk dialect hij precies spreekt. … [Lees meer...] overKun je uit jouw taalgebruik afleiden uit welk dorp je komt?
Waarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Door Marc van OostendorpVoor de Universiteit van Nederland gaf ik een serie colleges over taal en vooral wat taal betekent voor ons mens-zijn. In het eerste minicollege ga ik in vogelvlucht door de taalontwikkeling van een kind heen: van het uit elkaar houden van klanken tot het vertellen van een verhaal. En wat hebben een mama-pop en scrabble-letters daarmee te maken? … [Lees meer...] overWaarom zeggen alle kinderen ter wereld ‘mama’?
Waarom is het voor Russen zo fijn om Russisch te praten?
Door Marc van OostendorpHoe verhouden taal en cultuur zich tot elkaar? Over die kwestie is nu eindelijk een heus handboek verschenen, het Routledge Handbook of Language and Culture. Wat is bijvoorbeeld de relatie van de Nederlandse taal tot de Nederlandse cultuur? Wij schelden bijvoorbeeld in vergelijking met anderen veel met namen die naar ziektes … [Lees meer...] overWaarom is het voor Russen zo fijn om Russisch te praten?
Bed, bad, brood
Door Marc van OostendorpWaarom zeggen we bed, bad, brood in die volgorde? Daarover gaat mijn zondagochtendminicollege van deze week. … [Lees meer...] overBed, bad, brood
Uw gouden grif
Een geschiedenis van het Nederlands in 196 sonnetten (48) Het Nederlandse sonnet bestaat 450 jaar. Hoe is het de taal in die tijd vergaan? Door Marc van Oostendorp Hoe het Nederlands langer dan zo'n honderd jaar geleden geklonken heeft, kunnen we alleen maar construeren. Bij gebrek aan geluidsopnamen moeten we het doen met de schaarse keren dat … [Lees meer...] overUw gouden grif
Talen maken in een ideale wereld
Door Marc van OostendorpIn mijn ideale wereld zou er natuurlijk veel meer aandacht zijn voor taal. De radio en de tv zouden iedere dag enkele programma's hebben over taal: een uur op prime time voor de nieuwste taalwetenschappelijke ontdekkingen – want daarvan waren er in de ideale wereld iedere dag een paar –, een half uur voor de nieuwste gedichten en korte verhalen, een … [Lees meer...] overTalen maken in een ideale wereld
Gespogen
Door Marc van OostendorpGroot was de opschudding toen wij hier in ons uitgewoonde redactiekantoor onlangs vernamen dat de criticus Arjan Peters in de Volkskrant Frans Kellendonk "te veel gentleman [vond] om zich de straatvechtersmentaliteit van gespogen polemist eigen te maken".Wat betekent dat? Het blijkt inderdaad heel moeilijk te zijn om daar antwoord op te vinden, maar … [Lees meer...] overGespogen
‘Hij wilt’: het magt!
Door Marc van OostendorpIk weet dat er mensen zijn die de afgelopen weken, sinds het verschijnen van het nieuwe Groene Boekje, iedere dag wel even naar de spellingwebsite van de Taalunie gingen om te zien of het er nog stond.En ja hoor, het staat er nog steeds:willenwillenikwiljijwilthij/zij/het/uwiltwijwillenjulliewillenzijwillenZo mag je ook jij kun schrijven … [Lees meer...] over‘Hij wilt’: het magt!
Is een lachende drol een woord?
Aan terminologische discussies heb ik meestal een broertje dood. Is een walvis een vis? Is Mark Rutte een liberaal? Mag je om vijf over twaalf nog 'goedenavond' zeggen? Wat maakt mij het uit; zolang we mekaar maar begrijpen, zeg ik dan. Maar in de wetenschap is het handig om goede, helder afgebakende definities te hebben. Vandaar dat ik met verbazing de blogpost gelezen heb … [Lees meer...] overIs een lachende drol een woord?
Valentiemorfeem in het Afrikaans
Benito Trollip van de Noord-Wes Universiteit Potchefstroom onderzoekt de tussenklank in het Afrikaans (het zogenoemde valentiemorfeem). Een voorbeeld is de -s- in koningsfamilie. Voor het empirische onderdeel van zijn studie zoekt hij Nederlandstaligen die vreemdetaalsprekers van het Afrikaans zijn en ook Nederlandstaligen die geïnteresseerd zijn in het Afrikaans … [Lees meer...] overValentiemorfeem in het Afrikaans
Het heeft geen zin als de country branding niet goed is
Een nieuwe slogan in ons gruwelijke managersfeuilleton De verleden tijd van lijken.Door Marc van Oostendorp"Joop!" riep Wouter, de voormalige hoogleraar Financiële Letterkunde, die inmiddels tot HR Director geworden was, maar het hart nog altijd op de juiste plaats was en daarom naar zijn voormalige vakgroeplid was gelopen.Die haalde zijn ogen van een scherm waarop bij wijze … [Lees meer...] overHet heeft geen zin als de country branding niet goed is
de zon is mosterd
Door Marc van OostendorpIn mijn zondagochtendminicollege van deze week bespreek ik de regel de zon is mosterd in het gedicht op het gors van Lucebert, en wat H.U. Jessurun d'Oliveira erover te zeggen heeft in zijn nieuwe boek Luceberts zoekend oog.Bestelinformatie over H.U. Jessurun d'Oliveira, Luceberts zoekend oog. Prometheus, 2015.Het oorspronkelijke essay … [Lees meer...] overde zon is mosterd
